Dünya nükleere yöneliyor

Enerji fiyatlarındaki dalgalanma ve dışa bağımlılık dünyanın gözünü korkuttu. Birçok ülke yeniden nükleer enerjiye yöneliyor. Çin, Hindistan ve Rusya nükleer enerjide önemli hamleler yapıyor. Dünya genelinde 445 reaktör elektriğin yüzde 10’unu üretiyor. Elektriğin yüzde 75’ini nükleer
santrallerden karşılayan Fransa yeni santraller inşa edeceğini duyurdu. Türkiye ise ilk nükleer santrali olan Akkuyu'dan 2023’te elektrik
tüketmeye başlayacak. Bittiğinde  Türkiye'nin enerji ihtiyacının  yüzde 10'unu karşılayacak.

Birleşmiş Milletler tarafından Glasgow'da düzenlenen İklim Değişikliği Konferansı’nda (COP26) fosil yakıtlardan kaynaklanan karbon salınımının azaltılması kararı sonrası gözler yeniden nükleer enerjiye çevrildi.

Avrupa’da artan enerji fiyatları ve pandemi sonrası artan enerji talebi ile başlayan panik nükleer enerji ile ilgili çalışmaları tetikledi. İlk hamle Fransa’dan geldi. Fransa Cumhurbaşkanı Macron, hem enerji güvenliği ihtiyaçlarını hem de yüzyılın ortasına kadar karbon emisyonu nötrlüğüne ulaşma vaadini öne sürerek, on yıllarca süren bir aradan sonra yeni nükleer reaktörler inşa etmeye başlayacağını duyurdu.

Romanya ise henüz AB tarafından onaylanmayan ABD yapımı küçük nükleer reaktörler (SMR) kurmayı planlıyor. Konvansiyonel nükleer reaktörlerden çok daha ucuz olan SMR'ler, fosil yakıt kullanımından uzaklaşan gelişmekte olan ekonomiler için mükemmel bir çözüm sunuyor gibi görünüyor.

ABD'li enerji şirketi NuScale ile Romanya devletine ait nükleer enerji üreticisi Nuclearelectrica arasında imzalanacak bir anlaşma sonrasında Romanya, Avrupa'daki ilk küçük modüler nükleer reaktörlerin (SMR'ler) üssü hâline gelebilir.

Benzer adımların önümüzdeki süreçte birçok ülke tarafından atılması bekleniyor.

445 REAKTÖR VAR
Dünya elektriğinin yaklaşık %10'u yaklaşık 30 ülkede 445 nükleer güç reaktörü tarafından üretiliyor. Bu nedenle nükleer reaktörlerin oynayacağı kilit rol her geçen gün daha da artıyor. Mevcut kapasitenin yaklaşık %15'ine denk gelen yaklaşık 50 reaktör daha yapım aşamasında. 2021 itibarıyla Çin 17, Hindistan ise 6 nükleer reaktör inşaatını sürdürüyor. Şu an yapım aşamasında olan en büyük tesis, brüt elektrik üretim kapasitesi 1.720 megavat olan Finlandiya'da.

Nükleer reaktörlerin toplam elektrik kapasitesi en yüksek olan ülke, yaklaşık 16 gigawatt nükleer reaktörün inşa edildiği Çin. Küresel olarak Çin, ayrıca diğer ülkelere kıyasla nispeten yüksek sayıda işleyen nükleer reaktöre sahip. 2021'de ABD 93 ile en fazla işleyen reaktör sayısını bildirdi ve onu 56 reaktörle Fransa izledi. 2019'da nükleer santraller 2.553 TWh, 2020'de ise 2.657 TWh elektrik sağladı. Böylece nükleer enerjiden elektrik üretimi art arda yedi yıl artmış oldu.

AVRUPA’DA ÇOK YAYGIN
2020'de 13 ülke elektriğinin en az dörtte birini nükleerden üretti. Fransa elektriğinin yaklaşık dörtte üçünü nükleer enerjiden, Slovakya ve Ukrayna yarısından fazlasını nükleerden alırken Macaristan, Belçika, Slovenya, Bulgaristan, Finlandiya ve Çekya üçte bir veya daha fazlasını elde ediyor.

Güney Kore normalde elektriğinin %30'dan fazlasını nükleerden alırken ABD, İngiltere, İspanya, Romanya ve Rusya'da elektriğin yaklaşık beşte biri nükleerden karşılanıyor. Japonya, elektriğinin dörtte birinden fazlası için nükleer güce yönelmişti. Fukişima’nın ardından tekrar aynı seviyeye geri dönmesi bekleniyor.

Hem eski fosil yakıt ünitelerini, özellikle de çok fazla karbondioksit yayan kömürle çalışan üniteleri değiştirmek hem de birçok ülkede artan elektrik talebini karşılamak için dünya çapında yeni üretim kapasitesine açık bir ihtiyaç var. 2018 yılında elektriğin %64'ü fosil yakıtların yakılmasından elde edildi.

NÜKLEER ENERJİ 67 YILDIR KULLANILIYOR
1954 yılında, nükleer fisyon teknolojisinin ticari amaçlarla onaylanması ve Rusya'nın Obninsk şehrinde ilk nükleer santralin faaliyete geçmesiyle tarih yazıldı. İlk defa, giderek artan enerjiye susamış bir dünyanın talebini makul bir fiyata karşılamak mümkün oldu.

Yeni enerjinin son derece güvenilir ve istikrarlı bir elektrik şekli olduğu ispatlandı. Nükleer santraller sadece yaklaşık iki yılda bir yakıt ikmali için kapatıldığından, halka günün her saatinde bir güç kaynağı sağlıyor.

Nükleer fisyonda, uranyum atomları daha hafif elementlere ayrılıyor. Uranyum, özellikle Kazakistan, Kanada ve Avustralya'daki madenlerden çıkarılan radyoaktif bir metaldir. Uranyum ayırma işleminden sonra, kullanılmış yakıt elementleri hâlâ radyoaktiftir ve nükleer atık depolarında veya kullanılmış yakıt havuzlarında depolanıyor. Bunlar genellikle yeraltında ve halkı radyasyondan korumak için kalın metal veya beton duvarlarla çevriliyor.

Nükleer reaktörler, elektrik enerjisi üretmenin yanı sıra tıbbi veya endüstriyel amaçlarla izotopların oluşturulmasında ve silah üretiminde de kullanılabiliyor.

KİM NE KADAR ÜRETİYOR?
­­KUZEY AMERİKA

-Kanada,13.6 GWe toplam net kapasiteye sahip 19 çalıştırılabilir nükleer reaktöre sahip. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %14,6'sını üretti.

-Meksika, 1,6 GWe toplam net kapasiteye sahip iki işletilebilir nükleer reaktöre sahip. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %4,9'unu üretti.

GÜNEY AMERİKA
-Arjantin, toplam net 1,6 GWe kapasiteye sahip üç reaktöre sahip. 2020'de ülke elektriğinin %7,5'ini nükleerden üretti.

-Brezilya, birleşik net kapasitesi 1,9 GWe olan iki reaktörü var. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %2.1'ini üretti.

BATI VE ORTA AVRUPA
-Belçika, toplam 5,9 GWe net kapasiteye sahip, işletilebilir yedi nükleer reaktör bulunuyor. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %39,1'ini üretti.

-Finlandiya, toplam 2,8 GWe net kapasiteye sahip dört çalıştırılabilir nükleer reaktöre sahip. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %33,9’unu üretti.

-Fransa , toplam 61,4 GWe net kapasiteye sahip 56 işletilebilir nükleer reaktöre sahip. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %70,6'sını üretti.

-Almanya , altı nükleer reaktör 8,1 GWe net kapasitesi ile çalışmaya devam ediyor. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %11,3'ünü üretti.

-Hollanda, 0,5 GWe net kapasiteli, tek çalıştırılabilen nükleer reaktör bulunuyor. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %3,9'unu üretti.

-İspanya, 7,1 GWe toplam net kapasiteye sahip yedi işletilebilir nükleer reaktöre sahip. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %22,2'sini üretti.

-İsveç , 6,9 GWe toplam net kapasiteye sahip, işletilebilir altı nükleer reaktöre sahip.

-İsviçre, toplam 3,0 GWe net kapasiteye sahip dört işletilebilir nükleer reaktör bulunuyor. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %32,9'unu üretti.

-İngiltere, 7,8 GWe bir kombine net kapasitesi ile 13 çalışabilen nükleer reaktörü var. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %14,5'ini üretti.

ORTA VE DOĞU AVRUPA, RUSYA
Ermenistan, net kapasitesi 0,4 GWe olan bir nükleer güç reaktörü var. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %34,5'ini üretti.

-Beyaz Rusya , çalışır durumda bir nükleer güç reaktörü ve yapım aşamasında olan ikinci bir reaktör bulunuyor. Ülkenin elektriğinin neredeyse tamamı doğal gazdan üretiliyor.

-Bulgaristan, 2,0 GWe toplam net kapasiteye sahip iki işletilebilir nükleer reaktöre sahip. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %40,8'ini üretti.

-Çekya, 3,9 GWe bir kombine net kapasitesi ile altı çalışabilen nükleer reaktörü var. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %37,3'ünü üretti.

-Macaristan, 1,9 GWe toplam net kapasiteye sahip dört işletilebilir nükleer reaktör bulunuyor. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %48,0'ını üretti.

-Romanya,1,3 GWe toplam net kapasiteye sahip iki işletilebilir nükleer reaktörü var. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %19,9'unu üretti.

-Slovakya, 1,8 GWe toplam net kapasiteye sahip dört işletilebilir nükleer reaktöre sahip. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %53,1'ini üretti. İki ünite daha yapım aşamasında.

-Ukrayna, 13,1 GWe toplam net kapasiteye sahip 15 işletilebilir nükleer reaktöre sahip. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %51,2'sini üretti.

ASYA
-Bangladeş, planlanan iki Rus VVER-1200 reaktöründen ilkinin inşaatına 2017 yılında başladı. İkincisinin inşaatına 2018 yılında başlandı. İlk ünitenin 2023 yılına kadar faaliyete geçmesi planlanıyor.

-Çin, toplam 49,6 GWe net kapasiteye sahip 51 işletilebilir nükleer reaktör bulunuyor. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %4,9'unu üretti.

-Hindistan, 6,9 GWe toplam net kapasiteye sahip 23 işletilebilir nükleer reaktöre sahip. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %3,3'ünü üretti.

-Japonya, 31,7 GWe toplam net kapasiteye sahip 33 işletilebilir nükleer reaktöre sahip. Haziran 2021 itibarıyla 2011'deki Fukushima kazasının ardından 15 reaktör yeniden başlatma onayı sürecinde olmak üzere 10 reaktör tekrar devreye alındı. Geçmişte, ülkenin elektriğinin %30'u nükleerden geliyordu; 2020'de bu rakam sadece %5,1 idi.

-Güney Kore, 23,2 GWe toplam net kapasiteye sahip 24 işletilebilir nükleer reaktöre sahip. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %29,6'sını üretti.

-Pakistan, toplam 2,2 GWe net kapasiteye sahip beş işletilebilir nükleer reaktör bulunuyor. 2020'de nükleer, ülkenin elektriğinin %7,1'ini üretti. Pakistan'ın yapım aşamasında bir Çin Hualong One ünitesi var.

RESMİN BÜYÜK HALİ GÖRSELE TIKLAYIN