Komşu hakları nelerdir?

 

 

 

Peygamber Efendimiz, bir hadîs-i şerîfinde buyurdu ki: “Komşu, senden yardım isterse, yardım edersin. Borç isterse, verirsin. Fakîr düşerse, gözetirsin. Hastalanınca, ziyâret edersin. İyi şeylerini tebrîk eder, felâketlerinde sabır dilersin. Ölünce, cenâzesine gidersin.” [Harâitî]

Bilindiği üzere, başımıza bir iş geldiğinde, hasta olduğumuzda bize yardım edecek olan en yakın kişi, komşumuzdur. Ev komşuları, bazan akrabâdan daha yakın, daha önemli olurlar. “Komşu, komşunun külüne (ateşine) muhtâçtır” atasözü, komşuların her zaman birbirlerine muhtaç olduklarını ve komşuluğun mühim fonksiyonunu ne kadar güzel ifâde etmektedir.

“Huccetü’l-İslâm İlmihâli” adıyla meşhûr olan kitapta, “Komşuluk” bahsinde deniliyor ki: “Ey Oğul! Komşunu gördüğün zaman, hâl ve hâtırını sor. Hasta olunca ziyâretine git. Komşunun evine gidince, izin almadan içeriye girme. Elinden gelirse, komşunun ihtiyâcına yardım eyle. Komşuların hakkı çok mühimdir. Zîrâ Peygamberimiz buyurdu ki: “Komşu üç türlüdür: Bir hakkı olan, iki hakkı olan ve üç hakkı olan komşu. Bir hakkı olan, akrabâ olmayan gayr-i müslim komşudur. İki hakkı olan komşu, Müslümân olan komşudur ki, onun hem Müslümânlık, hem de komşuluk hakkı vardır. Üçüncü hakkı olan komşu ise, akrabâ olan Müslümân komşudur. Bunun hem Müslümânlık, hem akrabâlık, hem de komşuluk hakkı vardır.” [Ebû Nuaym]

Ödünç veya borç alıp da vermemek günâhtır. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki:

“Aldığı borcu ödemek istemeyenlere, Allahü teâlâ, Kıyâmette 'Bu kimsenin hakkını sizde bırakacağımı mı zannettiniz?' buyurarak, o kimsenin iyi amellerini alıp diğerine verir. Eğer borcunu vermeyenin iyi ameli yoksa, borç verenin kötü amellerini, günâhlarını borçluya yükler.” [Taberânî]

Bir kimseye zarar vermek, kalbini kırmak kötüdür. Fakat komşuya zarar vermek, onu incitmek daha kötüdür. Hadîs-i şerîfte buyuruldu ki: “Komşusu, zararından emîn olmayan kimse, Allaha îmân etmiş sayılmaz.” [Bezzâr] [Bu hadîsin şerhinde, yani bu kimse kâmil mümin değildir açıklaması yapılmıştır.]

Komşu kötü de olsa, ona elden gelen iyiliği yapmaya çalışmalıdır!

Komşuya emr-i marûf yapmamak önemli bir kul hakkıdır. Meselâ, alkollü içkilerin, açık gezmenin harâm olduğunu, güler yüz ve tatlı dil ile komşularına anlatmalı. Komşularının günâh işlediklerini görüp de, bana ne diyerek evine çekilen, uygun bir şekilde onlara nasîhat etmeyen ve kendileri ile görüşmeyen, onların Cehennemden kurtulması için yardım etmeyen mesûl olacaktır. Komşuları böyle bir kimseyi, Kıyâmette Allahü teâlâya şikâyet edeceklerdir.

Bir hadîs-i şerîfte buyuruldu ki:

“Nice kimse, Kıyâmette komşusunun yakasına yapışıp 'Ya Rabbî, buna, niçin kapısını bana kapattığını sor. Niçin elindeki nimetlerden bana da vermedi'  diyecektir.” [İsfehânî] [Bu mühim konuya, inşâallah öbür hafta da devâm edelim.]