İlk yerli uçağı yaptı ödülü cezaevi oldu

Kendi imkânlarıyla ilk yerli uçağı yapan fakat uçuşu izinsiz gerçekleştirdiği iddiasıyla 15 gün hapis cezasına çarptırılan Vecihi Hürkuş’un 1925 yılında Resimli Ay dergisine verdiği röportaj gün yüzüne çıktı. Hürkuş’un hayatı, Araştırmacı yazar Harun Tuncer tarafından kaleme alınan “Ya Tarihin Yazmadıkları” isimli kitapta anlatıldı.  Kitapta yer alan “Hapisle Ödüllendirilen Adam, Vecihi Hürkuş” isimli makalede, bizzat Vecihi Hürkuş’un imal ettiği  “VECİHİ -KV-” isimli ilk yerli uçak ile alakalı dikkat çekici açıklamalar bulunuyor.
İşte Vecihi Hürkuş’un ağzından ilk tayyaremizin hikâyesi: İstiklal harbinden sonra tayyareciliğimiz epey gelişmiştir. Tayyare ile uçmak otomobil ile gezmeye benzer. Önünüze konan makineyi idare etmesini öğrendikten sonra tayyare idare etmek basit bir iş kalır. Bu yüzden tayyare yapmaya karar verdim. Uzun müddet tereddüt devresi geçirdim.

SÜREKLİ ÇALIŞTIM
Elimizdeki mevcut tayyarelerden farklı, daha basit; fakat sürat ve mukavemet itibarıyla onlardan daha üstün yeni bir proje oluşturdum. Kuva-yi havaiye müfettişliğinin onaylaması lazımdı. Projem incelendi ve yapılmasına müsaade edildi. Gövdeyi, ayakları taktık, kuyruğu bitirmek üzere idim, gece sevincimden uyku uyuyamıyor, gündüz durmak bilmeden çalışıyordum. Bitmesine az kalmıştı. Fakat Fen Memuru, görevinden istifa etti. Tayyarenin inşası tehir edildi. O gün beynime bir kurşun sıksalar daha az üzülürdüm. Eserimin yavaş yavaş ölüşüne şahit oldum. Müfettişliğe müracaat ettim. ‘Beyefendi’ dedim, ‘memleketime ufak bir hizmet ifa etmek, ona küçük bir eser hediye etmek istiyordum. Buna müsaade edilmeyecekse ben tayyarecilikten çekiliyorum’ dedim. İzin çıktı. Kanatları hazırladım ve motoru taktım. Müfettişliğe müracaat ettim. Teyyaremin hazır olduğunu ve denemeye amade olduğumu bildirdim. Müsaade etmediler. Heyeti Fenniye tarafından tetkikine lüzum gösteriliyordu. Tatbikat bir ay sürdü. Bir türlü karar verilmiyor, engelleniyordu. 

MAAŞIM KESİLDİ
Bir gün gizlice tayyaremi meydana çıkardım. Motoruna gaz doldurdum. Üzerine atladım ve makineleri tahrik ederek havalandım. Yükseldikçe ruhum açılıyor, ciğerlerim muvaffakiyetten şişiyordu. Eminim ki ilk tayyareyi keşfeden kâşifler bile bu kadar mutlu olmamışlardır. Havada 200 km hızla uçuyordum. Uçağımız mevcut diğer uçaklardan daha iyi uçuyordu. Artık kalbim rahattı, tekrar geri döndüm ve tayyaremi kaldırdığım yere indirdim. Verilen emri dinlememiş izinsiz olarak denemeye kalkışmıştım. Müfettişlik derhal 15 günlük hapis ve yarım maaşımın kesilmesine karar vermişti. Benim başarım ceza ile mükâfat görüyordu. Fakat bu ceza benim için önemli değildi. Ben tecrübemi yapmış ve Heyeti Fenniye’ye ispatlamıştım. Tayyaremin mükemmeliyetini tasdik ettirmiştim.

Vecihi Hürkuş kimdir?
Türkiye’nin ilk uçak tasarımcısı ve üreticisi Vecihi Hürkuş, 6 Ocak 1896’da İstanbul’da doğdu. I. Dünya Savaşı’nda, Bağdat cephesinde uçak mühendisi olarak görev yaptı. 1917 yılında, Kafkas Cephesi’nde bir Rus uçağını düşürerek düşman uçağını düşüren ilk Türk pilotu unvanını aldı. Kurtuluş Savaşı’nda bir Yunan uçağını da düşürmeyi başardı. Daha sonra İzmir havaalanına inerek burayı işgalden kurtardı. Bu başarıları üzerine TBMM tarafından İstiklal Madalyası ve üç ayrı tasdikname verildi. Hürkuş, ilk Türk yapımı uçak olan Vecihi K V’yi imal etti. Uçağın ilk uçuşunu 28 Ocak 1925’te gerçekleştirdi. 1933 yılında Nuri Demirağ tarafından finanse edilen Vecihi K-XVI adlı uçağı tasarladı. Türkiye’nin ilk sivil hava yolu şirketi olan Hürkuş Hava Yolları’nı 29 Kasım 1954’de kuran Hürkuş, düzenlenen sabotajlar, uçuşlarının gerekçesiz yere iptal edilmesi gibi sebeplerden dolayı başarılı olamadı. 16 Temmuz 1969 tarihinde, beyin kanaması sonucu vefat etti.