Tahran ikilemde

Tahran ile BM Güvenlik Konseyi (BMGK) ve Almanya'dan oluşan P5+1 ülkeleri arasında Avusturya'nın başkenti Viyana'da imzalanan nükleer anlaşma, BMGK onayından 90 gün sonra yürürlüğe girdi. ABD Başkanı Barack Obama, dışişleri, hazine, ticaret ve enerji bakanlıklarına talimat verdi ve nükleer anlaşmanın uygulanmasında ABD'nin üzerine düşen yükümlülüklerin yerine getirilmesini istedi. Beyaz Saray yetkilileri, Tahran'ın nükleer programını sınırladığının Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) tarafından teyit edilmesinden önce İran'a yönelik herhangi bir nükleer yaptırımın kaldırılmayacağını vurguladı. Avrupa Birliği (AB) de yaptırımların kaldırılması için gerekli yasal çerçevenin kabul edildiğini açıkladı. Nükleer programından taviz vermesi
karşılığında bazı kazanımlar elde edecek olan İran kanadında yaptırımların kalkmasıyla birlikte yeni hesaplar yapılırken, başkent Tahran sokaklarında ise anlaşmaya şüpheyle yaklaşanlar ile iyimserler farklı öngörülerde bulunuyor.
ESNAFTA FİYAT ENDİŞESİ
Los Angeles Times gazetesinin Tahran kaynaklı haberine göre, ülkelerine yıllardır uygulanan yaptırımlar nedeniyle ekonomik darboğazda yaşayan birçok “sıradan” İranlı, ya işlerin daha da iyiye gideceğine dair bir izlenim taşıyor ya da tüm bu kargaşanın ne anlama geldiği konusunda hiç de emin değil. 54 yaşındaki halı satıcısı Bahram Asgari, “Bu anlaşmanın ne olduğunu anlamıyorum, fakat bizim için iyi olacağını umuyorum” diye konuştu. İranlı tüccar ayrıca, “Politikacıların ne söylediği fark etmez. Bildiğim tek şey, fiyatlar yükselmeye devam edecek ve iki yakamızı bir araya getirmek gittikçe daha da zorlaşacak” sözleriyle yaşadığı ikilemi dile getirdi. “İşler çok durgun” diyen bir başka İranlı Asghar Nouzad ise, geleceğe dair çok umut beslemediğini söyledi.
EMEKLİ MAAŞLARI ERİDİ
Diğer taraftan ekonomik zorluklar birçok İranlıyı farklı, birden fazla iş alanıyla ilgilenmek zorunda bıraktı. Onlardan biri olan 62 yaşındai Ali Reza, 10 yıl öncesine kadar İran Hava Kuvvetleri'nde teknisyen olarak çalışıyordu. 10 yıl önce emekli maaşının 2 bin 500 dolara denk geldiğini söyleyen yaşlı adam, şimdi ise 600 dolar para alıyor. Üç çocuğuna bakmak için taksi şoförü olarak yaşamına devam eden Reza, “Burada hiçbir şey değişmeyecek” derken, nükleer mutabakattan sonra da ekonomik bir gelişme görme umudunun zayıf olduğunu vurguladı.
Şartlı onay
İran Parlamentosu, Batılı ülkeler ile varılan nükleer anlaşmayı şartlı onaylamış, 59'a karşı 161 oyla geçen anlaşmaya, “uluslararası denetçilerin askeri tesislere erişimlerinin sınırlı olması” şerhi konulmuştu. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye göre, ülkesine uygulanan ambargoların 1-2 ay içerisinde kaldırılması bekleniyor. Ancak Ruhani'ye atfedilen haberlerde İran liderinin,
anlaşmadan somut faydalar sağlanmasının ilkbaharı bulacağını söylediği yazılmıştı.
ÖDEVLER
P5+1 ile Tahran yönetimi arasındaki anlaşmada İran'ın yükümlülükleri, nükleer faaliyetlerini sınırlandırması, santrifüj ve uranyum zenginleştirme oranını azaltması. İran 15 yıl boyunca, uranyum zenginleştirme çalışmalarını sadece Natanz nükleer tesisiyle sınırlı tutacak ve en yüksek yüzde 3,67 oranında uranyum zenginleştirmesi yapabilecek. Fordo tesisindeki uranyum zenginleştirme çalışmaları durdurulacak. Uranyum üretimi için kullanılan 19 bin santrifüj, 5 bin 60'a düşürülecek ve 10 yıl boyunca bu sayıda tutulacak. Bu karşı da Batılı ülkelerin İran'a yönelik yaptırımları kaldırılacak.
KAYNAK: YENİ ŞAFAK