Ölüm aylığı için borçlanma olmadan 900 gün prim ödenmiş olması şart

Soru: Akrabamın çocuğu 23.9.1987 doğumlu. 7.6.2006 yılında sigortalı olmuş. Toplam 732 gün prim ödemesi var. Geçen ay vefat eden bu sigortalıdan dolayı anne veya babasına aylık bağlanabilir mi? Aysel K.

Sosyal sigorta sistemini benimsemiş ülkelerde, her ölenin aile bireylerine ölüm aylığı bağlanamaz. Ölüm aylığı bağlanması için az ya da çok sigortalı açısından mutlaka belirli bir süre sigortalı olma ve belirli bir miktar prim ödeme şartı aranır. İdeal bir sosyal güvenlik anlayışında ölüm halinde aylık bağlanma­sı için prim şartı aranması doğru değildir. Ne zaman ve nereden gelece­ği belli olmayan ölüm durumunda hak sahiplerine koşulsuz olarak aylık bağlanması, sosyal devlet olmanın maliyeti olarak görülmeli ve ölen si­gortalının hak sahipleri, bu sosyal tehlikenin zararları ile baş başa bırakılmamalıdır.

Ancak, Devletimizin, sosyal politikasını belirlemede büyük önemi olan emeklilik düzeni ve SGK'nın  aktüeryal dengelerini gözetmesi ve buna bağlı olarak bilimsel verilere göre ölüm aylığı bağlanması için belirli bir süre sigortalılık süresi ve prim gün sayısı belirlemesi tabii görülmelidir. Çünkü sağlam temellere oturtulmayan sosyal güvenlik sisteminin, emeklilik nedeniyle aktüeryal dengesinin bozulması, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülemez bir duruma gelme­sine sebep olabilir.

Ölen sigortalının aile bireylerinin ölüm aylığına hak kazanabilmesinin şartları, ölüm ta­rihine sigortalılık statüsüne göre farklılıklar göstermektedir. 4/a kapsamındaki sigortalısının (eski SSK) ölüm tarihi 1 Ekim 2008 tarihinden önce gerçekleşmişse, mülga 506 sayılı Kanun hükümlerine göre ölüm aylığına hak kazanmada aranan şartlar geçerli ola­caktır. Sigortalı 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren ölmüş ise 5510 sayılı Reform Yasasında belirlenen şartlarını sağlayabilenlere ölüm aylığı bağlanacaktır.

1 Ekim 2008 tarihinden itibaren ölen 4/a sigortalısının hak sahiplerinin aile bireylerinin ölüm aylığına hak kazanabilmeleri için;

 — sigortalının ölüm tarihinde; en az 5 yıl sigortalılık süresinin bulunması yani ilk defa sigortalı olduğu tarih ile öldüğü tarih arasında en az 5 yıllık bir sürenin geçmiş olması,

— Her türlü borçlanma hariç en az 900 gün si­gorta primi ödenmiş olması veya borçlanmayla birlikte en az 1800 gün prim ödemiş olması, gerekmektedir.

Reform Yasasının yürürlüğe girdiği 1 Ekim 2008 tarihinden önce ölen 4/a kapsamındaki sigortalıların aile bireylerinin ölüm aylığına hak kazanabilmeleri için aranan şartlar Reform Yasası şartlarından daha kolaydır. Buna göre borçlanma da dahil olmak üzere en az 5 yıl sigorta ve en az 900 gün prim ödemesi bulunan sigortalıların aile bireyleri ölüm aylığına hak kazanabiliyor.

5510 sayılı Reform Yasasının yürürlüğe girdiği 2008 yılı Ekim ayı başından önce ölen 4/b sigortalılarının yani eski Bağkur sigortalılarının aile bireylerinin, ölüm aylığına hak kazanabilmele­rinde aranan prim ödeme gün sayısı koşulu üç defa değişikliğe uğramıştır. Bu değişiklik nedeniyle ölüm tarihleri dikkate alınarak;

— 4 Ekim 2000 tarihinden önce ölenler için: 1080 gün prim ödemesi,

— 4 Ekim 2000 ila 7 Ağustos 2001 tarihleri arasında ölenler için: 1800 gün prim ödemesi,

— 8 Ağustos 2001 ila 1 Ağustos 2003 tarihleri arasında ölenler için:1080 gün prim ödemesi,

— 2 Ağustos 2003 tarihinden sonra ölenler için: 1800 gün prim ödemesi, olanların aile bireylerine ölüm aylığı bağlanabiliyor.

Şayet sigortalının prim ödeme gün sayısı eksik ancak borçlanma yapmak suretiyle tamamlanabiliyor ise aile bireyleri borçlanma yapmak suretiyle de ölüm aylığına hak kazanabiliyor. Örneğin; 1997 yılında ölen ve 720 gün prim ödemesi bulunan sigortalının eşi sigortalı adına 360 gün askerlik borçlanması yaparak prim gün sayısını 1080 güne çıkarmak suretiyle ölüm aylığına hak kazanabiliyor.

Mübarek Kurban Bayramınızı tebrik ediyor ve bayramın Türk-İslam Aleminde hayırlara vesile olmasını temenni ediyorum.