Felce ilk 3 saatte müdahale önemli

ZİYNETİ KOCABIYIK

Kalp -damar hastalıkları ve kanserden sonra en önemli üçüncü ölüm sebebi olan felçte erken müdahalenin önemi vurgulandı. Beyin damarlarındaki kanama ya da pıhtı ile takınma sonucu ortaya çıkan felç olayında dakikada 2 milyon beyin hücresinin öldüğünü söyleyen Türk Girişimsel Radyoloji Derneği Yıllık Toplantı Bilimsel Kurul Başkanı Prof. Dr. Hasan Dinç “Bir saatte kaybedilen beyin hücresi sayısı 120 milyondur. Zamanında müdahale, inme sonrası hastanın hastaneye ilk 3-4 saate getirilmesinin ve ilk 6-8 saat içinde yapılan müdahaleyi ifade etmektedir. Ancak herhangi bir sakatlık oluşmaması için ilk 3 saat çok önemlidir” dedi.

Hastaneye zamanında ulaşmanın ve felce yol açan problemin belirlenmesinin tedavinin şeklini belirlediğini anlatan Prof. Dr. Hasan Dinç  “Eğer hastanın beyininde geniş bir bölge etkilenmişse,  standart tedavide pıhtı eritici ilaçlar kullanılıyor. Son dönemlerde tedavideki popüler yaklaşım ise erimeyen pıhtının özel kateterler yardımıyla direkt olarak beyinden çıkarılıp alınması. Dolayısıyla bununda yapılabilmesi için hastanın hastaneye çok erken gelmesi gerekiyor. Örneğin pıhtı eritici ilacı verebilmemiz için hastanın en geç 4,5 saat içerisinde merkeze gelmesi ve tedaviye başlanması gerekiyor. Bu süre 5 saat olduğunda kan sulandırıcı ilaç ya da pıhtı eriticiyi veremiyorsunuz” dedi. Bu durumda, pıhtının dışarıya alınması yöntemlerinin devreye girdiğini belirten Prof. Dr. Dinç “Girişimsel radyoloji uzmanları tarafından görüntüleme cihazları ile sürekli olarak kontrol ederek yapılan bu işlemin de ilk 6-8 saat içerisinde gerçekleştirilmesi gerekiyor.  Bu süre kaybedilirse işlemin etkisi kalmıyor. Görüntülemede kanama odağı tespit edildiğinde pıhtı eritici ilaçlar yerine pıhtıyı dışarı alma yöntemleri devreye giriyor” dedi. 

İLK 90 DAKİKADA SAKATLIK KALMIYOR

Kalp, yüksek tansiyon, diyabet gibi hastalıkların risk faktörü olduğunu belirten Prof. Dr. Dinç, hastanın tedavi aldığı merkezde girişimsel radyoloji bölümünün bulunmasının, hastaya multidisipliner bir tedavi verilmesi açısından avantaj olduğunu  belirterek “Hasta ilk 90 dakika içinde herhangi bir iyi bir merkeze ulaşarak tedavi alabiliyorsa 4 hastadan birini hiç hasar görmeden ya da kendi başına hayatını sürdürecek derecede tedavi edebiliyoruz.  Bu süre 3 saate çıkarsa bu sefer 10 hastadan birini normal hayatına çevirebiliyoruz. Bu süre 4,5 saate çıktığında 15 hastadan 1’e düşüyor yani burada zaman kavramı çok önemli” dedi.

FELCİ ANLAMAK İÇİN 4 ÖNEMLİ SORU

Felç geçiren kişinin çevresindekilerin dikkati çok önemli. Felç vakalarında bazen hasta kendini kaybedip yere düşüyor; bazen de küçük belirtiler ortaya çıkıyor. Bu durumdaki  kişinin felç geçirip geçirmediğini anlamak için şunların yapılması öneriliyor:

Hasta ile konuşun; doğru cevap veriyor mu?
Dilini çıkarmasını isteyin; çıkarıyor mu?
Elini kaldırmasını isteyin;  kaldırıyor mu?
Gülümsemesini isteyin; gülümsüyor mu?

Damarlardaki darlık beyni tehdit ediyor

Pıhtıya bağlı olarak gelişen felç vakalarının bir  bölümünden şah damarı da denilen karotis damarlarındaki darlık ve pıhtı atmasının sorumlu olduğunu söyleyen Türk Girişimsel Radyoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Halil Öztürk, darlık gelişen bölgenin stent konularak açılabildiğini söyledi. Karotis daralmasının en önemli sebebinin sigara kullanımı olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Öztürk, yüksek kolesterol ve hipertansiyonun da önemli risk faktörleri olduğunu belirtti. Boyun damarlarındaki daralmanın dopplerle görüntülenerek tespit edileceğini ifade eden Prof. Dr. Öztürk, felç meydana gelmeden önce stentleme yapılması gerektiğini belirterek “Boyun damarlarındaki darlığı açmak için tıkanıklık sınırı yüzde 70-80’dir. Ancak küçük küçük felç atakları geçiren kişilerde darlık 50 olsa bile darlığın stentle tedavi edilmesi gerekir” dedi.