Enver Ağabey'den bir yâdigar: Duvarında ve gönlünde Türk dünyası haritası vardı

NUMAN AYDOĞAN ÜNAL
İhlas Vakfı Türk Dünyası Koordinatörü

 

 

 

Türk - İslam kültürüne ve Türk dünyasına büyük bir muhabbeti olan gazetemizin kurucusu merhum Enver Ören, Sovyetler’in dağılmasından sonra 1993 yılında, muhteşem bir Türk dünyası haritası hazırlattı.

 

 

 

20. asır, Türk tarihinin en hazin devresidir. Bütün Türk dünyasında; Türkistan, Azerbaycan, Kırım’da; Osmanlı coğrafyasında; Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya’da ve Rusya’daki Türk toplulukları komünizmin ezici esareti altında idi. Türkiye’de de tek parti iktidarının baskısı vardı. 1932’den 1950 yılına kadar ezan okumak, Kur’ân-ı kerim okumak yasak edilmişti. Camiler ve medreseler kapatılmıştı. Din adamı yetiştiren hiçbir mektep yoktu.

 

1940’lı yıllarda, Alparslan Türkeş, Zeki Veli Togan, Hüseyin Nihal Atsız, Necdet Sançar, Reha Oğuz Türkkan, Fethi Tevetoğlu, Cemal Oğuz gibi, komünizm ve faşizmle mücadele eden vatanseverler; milliyetçi, ırkçı ve Turancı gibi ithamlarla hapislere atılmış, tabutluk denilen yerlerde çeşitli işkencelere maruz kalmışlardı. 12 Eylül 1980 darbesinde de milliyetçi, antikomünist ülkücü gençler, Seyyid Ahmet Arvasî gibi mütefekkirler hapislere atılmış, çeşitli işkenceler görmüştü. Bütün bu milliyetçi ve fikir erbabının ve gençlerin tek gayesi, esir, mazlum Türklerin sesini duyurmak ve halkımızı komünist, faşist tehlikelere karşı uyarmaktı.

 

Ülkemiz gençliğinin, Türk dünyasından ve Türkistan’dan hiç haberi yoktu. Basında, okullarda ve derslerde de hiç bahsi geçmezdi. Bu diyarlara gidip gelmek, oralardan haber almak âdeta imkânsızdı.

 

1990’lı yıllara gelince Sovyet Rusya’da beklenmedik gelişmeler oldu. Sovyetler dağıldı, komünizm çöktü. Azerbaycan ve Türkistan’da müstakil Türk Cumhuriyetleri kuruldu. Ayrıca on binlerce Türk’ün yaşadığı Bulgaristan, Romanya, Yugoslavya’da da komünist, sosyalist rejimler dağıldı. Buralardaki Türkler de rahat bir nefes almaya başladı. Böylece Türk dünyası ve Türk toplulukları ülkemizin gündemine girdi.

 

Türk dünyası ve topluluklarına sosyal, ekonomik ve kültürel yönden hizmet etmek, Türkiye Cumhuriyeti hükûmetlerinin millî ve resmî ideolojisi hâline geldi. Bugün Türkiye’nin gayretleriyle münasebetler daha da gelişerek Türkiye, Azerbaycan, Kırgızistan, Türkmenistan, Kazakistan arasında “Türk Devletleri Teşkilatı” kuruldu. Günümüzde hamdolsun, Türk dünyası Türkleri ile Anadolu Türkleri her gün daha yakinen tanışmakta, kaynaşmakta, gönül birliği ve akrabalık kurmaktadır.

 

 

 

 

 

İLK TÜRK DÜNYASI HARİTASI

Türk-İslam kültürüne ve Türk dünyasına büyük bir muhabbeti olan merhum Enver Ören abi, Sovyetler’in dağılmasından sonra 1993 yılında, Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş’ın nezaretinde 1/11.000.000 ölçekli muhteşem bir Türk dünyası haritası hazırlattı. O zaman, tirajı milyona yaklaşan Türkiye gazetesinin bütün abonelerine ve okuyucularına hediye olarak verildi.

 

Harita, bütün Türk devlet ve topluluklarını açık ve net bir şekilde göstermesi bakımından halkımızdan büyük bir ilgi gördü. Türk dünyası haritasını çizen, Türkiye gazetesinin eski köşe yazarlarından ressam-karikatürist Muammer Erkul, bu çalışmayla ile ilgili şunları söyledi:

 

1993 yılı idi. Sovyetler Birliği yeni dağılmıştı. Türkiye gazetesinde çizim ve tanıtım işleri yapıyordum. Bir gün haber verdiler. Türkiye gazetesi “Türk Dünyası Haritası” hediye edecekmiş. Cağaloğlu’ndaki Türkiye gazetesi merkez binasına gittim. Her güzel yeniliği teşvik eden ve çalışanları motive eden merhum Enver Ören abi, hepimizin moral kaynağı idi. Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş da Türkiye gazetesinin o zamanlar başdanışmanı olup nazik ve kibar bir kimseydi. Merhum Enver Ören abi, bir Türk dünyası haritası hazırlanmasını ona söylemiş. Prof. Nevzat Yalçıntaş, Türk dünyasını gayet iyi, neredeyse adım adım bilirdi. Yapılacak çizim işini bana anlatarak birçok harita verdi.

 

Hemen işe koyuldum, gece gündüz çok uğraştım. Haritanın çizimini yaptım. O zamanlarda işler, şimdiki gibi bilgisayarda olmuyordu. Büyük ebatta bir harita çizdim, sonra haritanın filmlerini de hazırlattım. Sağ alt köşesine ismimi yazmama da izin verildi. O gün dünyanın en mutlu insanı ben oldum. Daha sonra bu haritadan milyonlarca basıldı. Gazete ile birlikte bütün abonelere ve okuyuculara dağıtıldı. Büyük bir emek ve gayretle hazırlamış olduğumuz bu ilk Türk dünyası haritası, rahmetli Enver ağabey ve Türkiye gazetesi için yüz akı olan işlerden biriydi...

HARİTANIN DETAYLARI

Haritada nüfusları yaklaşık 300 milyonu bulan Türkiye ve Türk devletleri muhtelif renklerle, Türk toplulukları ise yatay çizgilerle gösterilmiştir. Bu haritaya göre Türk devletleri toplulukları şunlardır:

 

TÜRK CUMHURİYETLERİ: Türkiye, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan, Kazakistan ve Doğu Türkistan (Hâlen Çin esareti altında).

 

Tacikistan Cumhuriyeti’nde de çok miktarda Türk yaşamaktadır.

 

TÜRK TOPLULUKLARI

 

Moskova-San Petersburg: Bu iki eyalette yerli Müslüman Tatarlar ve Türk Cumhuriyetleri ve Azerbaycan’dan gelmiş on binlerce Türk bulunmaktadır. Moskova Merkez Cami’de 260 binden fazla Müslüman, cemaatle bayram namazı kılmaktadır.

 

Kafkasya: Dağıstan, Kabartay-Çerkez, Karaçay-Balkar Türkleri

 

İdil-Ural: Başkurdistan, Tataristan, Çuvaşistan Türkleri.

 

Doğu Sibirya: Altay, Tuva, Hakasya, Yakut Türkleri (Şamanist ve Hristiyan)

 

Ahıska Türkleri: Bütün Türkistan, Rusya ve Azerbaycan’da.

 

Kırım yarımadası: Kırım Müslüman Türkleri ve Karaim Türkleri (Yahudi).

 

Balkanlar-Rumeli: Bulgaristan, Bosna Hersek, Makedonya, Yunanistan, Romanya, Gagavuz Türkleri (Hristiyan)

 

Orta Doğu: Lübnan; Suriye; Lazkiye, Halep ve Humus. Irak; Kerkük, Musul, Erbil. İran; Tahran, Tebriz, Erdebil, Urumiye, Türkmen Sahra Türkleri.

 

Avrupa: 1960’dan itibaren çalışmak için Almanya’ya, Fransa’ya, Hollanda’ya ve Belçika’ya giden Türkler.

 

Ülkemizdeki insanların, Türk dünyasından hiç haberi yokken, Sovyetler dağılır dağılmaz, merhum Enver Ören abi, çok kısa zamanda böyle mükemmel bir Türk dünyası haritası hazırlatarak milyonlarca vatandaşımızın, Türk topluluk ve cumhuriyetlerini, tanımasına, sevmesine vesile oldu. Buradan da merhum Enver abinin ne kadar uzak görüşlü ve idealist bir kimse olduğu görülüyor. Ruhu şad olsun.