Siz de mükemmeliyetçi misiniz?

Mükemmeliyetçilik diyince ne anlıyorsunuz? "Mükemmel bir insan, mükemmel bir öğrenci, mükemmel bir personel" kulağa hoş geliyor öyle değil mi? İnsana "kusursuzluğu" çağrıştırıyor. Peki böyle bir şey mümkün mü? Ya da mükemmel olmaya çalışmak çok sağlıklı mı? Soru böyle olunca insanın içinden "niye kötü olsun, bir işi en iyi şekilde yapmaya çalışmanın nesinde terslik var" demek geliyor. Ancak uzmanlara göre mükemmel olma isteği ile "mükemmeliyetçilik" arasındaki farkı ortaya koymak gerekiyor. Yüksek standarta ulaşmak için mücadele eden bir insanın en iyiye ve en güzele ulaşmak için verdiği çaba ile kendisine ulaşamayacağı yükseklikte kendi gerçeğinin çok üstünde hedefler koyan kişilerin verdiği mücadeleyi birbirinden ayırmak gerekiyor. > Gerçek dışı standartlar Mükemmeliyetçilikte; öncelikle asla hata yapılmamasının, ardından da performansın her zaman en yüksek standartlara ulaşması gerektiği düşüncesi hakimdir. Oysa sağlıklı mücadele veren kişi, bir etkinliğini doyurmaya çalışmaktadır. Mükemmeliyetçi ise yönlendirilmektedir. Yaşadığı duygular ve yaptığı davranışlar kendi kontrolünün dışına çıkmış gibidir. Bilkent Üniversitesi Öğrenci Psikolojik Danışmanlık Merkezi Uzman psikologlarından Neslihan Rugancı'nın, bu konuda verdiği mesaj şöyle: "Mükemmeliyetçi biri, kendisine ulaşamayacağı yükseklikte ve gerçek dışı standartlar koyar. Kendini insafsızca zorlayarak, bu ulaşılmaz hedeflere ulaşmaya çalışır. Mücadeleci biri de kendisine yüksek standartlar koyar ama, amaçladığı şeye ulaşma ihtimali vardır. Mükemmeliyetçi kişinin çabaları, kendini yenilgiye uğratan türdendir: Hiçbir şey, hiçbir zaman "yeterince" iyi değildir ve bu yüzden de hiçbir zaman, başarıya bağlı bir doyum yaşaması mümkün değildir. Mücadeleci kişinin çabaları ise kendini geliştiren türdendir:" Ne tür davranışlar görülür? Mükemmemliyetçilikte görülen temel özellikler şunlardır: * Kişinin kendisi ve önemli bulduğu diğer insanlar için ulaşılması neredeyse imkansız hedefler belirlemesi ve bu hedefleri gerçekleştirme konusunda gerçekçi olmayan, çok yüksek performans beklemesi. * Kişinin sadece başarılı olduğunda, hiç hata yapmadığında kendini iyi hissetmesi, kendine güvenmesi. Mesela; "İngilizce yeterlilik sınavından 100 alamıyorsam bu okulda okumayı hak etmiyorum demektir". * Hatalara, başarısızlıklara aşırı duyarlı olma. * Katı, acımasız bir şekilde kendini eleştirme ve cezalandırma. "Sürekli hata yapıyorum, ben burada okumayı hak etmiyorum" gibi. * Sürekli yapılan işin yeterince iyi olmadığından şüphe duyma, başarılardan tatmin olamama. * Ancak önemli bulduğu her alanda başarılı olursa kendini değerli hissetme. * Düzen, kontrol ve planlama konusunda aşırıya kaçma. Örneğin; "yurttaki odam temiz ve düzenli olmadan ders çalışamam" gibi... Çözüm için neler yapmalısınız? Mükemmeliyetçilik yerine koyabileceğimiz ve kullanabileceğimiz bazı daha sağlıklı ve daha doyumlu davranış biçimleri; * Mükemmel olmaya çabalamanın yararlarını ve zararlarını içeren bir liste hazırlayın. Kendiniz için bir kayıplar ve kazançlar listesi yapın ve sonucun nasıl çıkacağını görün. * "Ya hep-ya hiç" tarzı düşünmenizin, kendinizi ve çevrenizdeki insanları eleştirmenizdeki rolünü daha iyi anlamaya çalışın. * Alışkanlık haline getirdiğiniz eleştiri içeren düşüncelerinizin yerine, daha gerçekçi, daha mantıklı bir düşünme tarzı geliştirmeye çalışın. * Ne yapabileceğiniz konusunda gerçekçi olun. * Her projenize katı zaman sınırları koyun. Biri için ayırdığınız zaman bitince, hemen öbürüne başlayın. * Eleştiriyle nasıl başedeceğinizi öğrenin. * Unutmayın ki mükemmeliyetçiliğin üstesinden gelmek cesaret ister, çünkü bunu yapmak, mükemmel olmadığımızı ve insan olduğumuzu kabul etmemiz anlamındadır. Yanlış düşünceler! Mücadeleci kişi ile mükemmeliyetçi kişi arasındaki farklar ve mükemmeliyetçiliğe yüklenen yanlış inanışlar şöyledir: * Eğer mükemmeliyetçi olmasaydım bugünkü başarı seviyesinde olmayacaktım. * İşleri bitirenler ve doğru bir biçimde yapanlar mükemmeliyetçilerdir. * Mükemmeliyetçiler başkalarını mutlu etmek için, olabileceklerinin en iyisini olmak için uğraşırlar. > KENDİNİZİ TEST EDİN Mükemmeliyetçi olup olmadığınızı merak ediyorsanız işte size bir test: Aşağıda verilen ölçüm kriterlerini dikkate alarak, her bir cümleye ne kadar katıldığınıza karar verin. Cümlelerin yanındaki boşlukları, +2 ve -2'lik bir ölçek üzerinden, genelde sizi en iyi tanımlayan rakamı yazarak doldurun. Bu işlemi yaparken herhangi bir "yanlış" ya da "doğru" cevabın söz konusu olmadığını unutmayın. Cevap verirken ne kadar dürüst olursanız, kendiniz hakkında o kadar çok şey öğrenmiş olacaksınız. +2 = Tümüyle katılıyorum +1 = Biraz katılıyorum -1 = Pek katılmıyorum -2 = Hiç katılmıyorum. 0 = Kararsızım 1. Eğer kendim için en yüksek standartları koymazsam 2. sınıf bir insan olurum. 2. Eğer bir hata yaparsam insanlar beni daha az dikkate alacaklardır. 3. Eğer birşeyi gerçekten iyi yapmayacaksam, hiç yapmayayım daha iyi. 4. Hata yaptığım takdirde bundan üzüntü duymalıyım. 5. Yeterince uğraşırsam denediğim her işte başarılı olabilirim. 6. Zayıflıklarımın ya da aptalca davranışlarımın sergilenmesi, benim için utanç vericidir. 7. Aynı hataları tekrarlamamalıyım. 8. Ortalama bir performans benim için doyurucu değildir. 9. Önemli birşeyde başarısız olmak, benim aşağı düzeyde olduğum anlamına gelir. 10. Beklentilerimi gerçekleştirmekte başarısız olduğum için kendime kızarsam, bu benim gelecekte daha başarılı olmamda yardımcı olur. PUANLAMA Puanlarınızı toplayın. Pozitif sayılar ile negatif sayılar birbirini götürür (Örneğin: +2 - 2 = 0). Eğer tüm maddelere +2 cevabını verdiyseniz toplam puanınız +20 olacaktır. Bu puan çok yüksek düzeyde bir mükemmeliyetçiliği gösterir. Eğer her maddeye -2 cevabını verdiyseniz toplam puanınız -20 olacaktır. Bu puan da tam anlamıyla mükemmeliyetçilikten uzak olma durumunun bir göstergesidir. Daha önce yapılan çalışmalar, toplumdaki insanların hemen hemen yarısının +2 ile +16 arasında puan aldığını göstermiştir. Puanlardaki bu farklılaşmalar, mükemmeliyetçiliğin değişen dereceleri olduğuna işarettir. Eğer siz de bu tip özelliklere sahip mükemmeliyetçi bir kişi olarak çıktıysanız veya kendinizi öyle görüyorsanız, sizin de yapabileceğiniz birtakım uygulamalar olabilir. Siz de bu ve benzeri sıkıntılar yaşıyorsanız ve bu sorunla tek başınıza başa çıkamayacağınızı düşünüyorsanız, Psikolojik Danışmanlık Hizmeti almaktan çekinmemelisiniz.