Ava giden avlanır!..

Günlük hayatta, iş dünyasında, özellikle de siyasette entrikalar, dönmekten başı dönen dolaplar, algı yönetimleri, çamur atmalar, olaylar, olaylar…

 

Efem, vakti zamanında İngiliz hükûmeti Hindistan yönetimini elinde tuttuğu dönemde kobralardan çok çeker ve kobralara karşı savaş başlatır. Ne var ki İngilizler yılanlarla haşır neşir oldukça daha çok İngiliz kobra zehriyle tanışır. Bunu fark eden “zeki” bir İngiliz “Neden biz uğraşıyoruz? Kobra kafası getiren Hintliye ödül verelim olsun bitsin…” der.

 

Bunun üzerine kampanya başlar.

 

Başlarda gerçekten Kobraların sayısı azalır; ancak zor şartlara muhteşem uyumları ile bilinen Hintliler “Madem bunlar her ölü yılana para veriyor o zaman biz bu kobraları besleyelim üretelim. Hem kim koşacak kobra peşinde?” derler.

 

Bu fikirle yola çıkan Hintliler kobra çiftlikleri kurarak yılanları üretirler ve paraya para demezler.

 

Bu durumu fark edip aptal yerine konduklarını anlayan İngilizler, hem daha fazla kobra üretilmesin diye, hem de zekâları ile daha fazla alay edilmesin diye kobra başına para verme kampanyasını durdurdular…

 

Tabii Hintliler de kobraların para etmediğini görünce, kobraları besleyerek kaynak ve vakit harcamak istemezler ve tüm çiftliklerdeki kobralar salınır. Böylece ortam başlangıç durumundan daha çok kobraya sahip olur.

 

Doğal ortamlarında da çoğalmaya devam eden kobraların popülasyonu iyiden iyiye artar. İngilizlerin “kontrol manyaklığı” da böylece ters teper…

 

O günden beri bu tip vakaların kontrol altına alınması hedeflenirken, yaşanılan beklenmeyen etkisi nedeniyle ters tepen olayların olduğu durumlara “Kobra Etkisi” denir.

 

İşgüzarların çıkarcıların içine düştü kısır döngü bir nevi. Alman ekonomist Horst Siebert tarafından tanımlanmış. Ödül mekanizmasının ahlaksızlığı teşvik ettiğini tanımlamıştır kısaca. İki farklı sonuç çıkarabiliriz; bir, bazı durumlarda ödüllendirme, menfaat, vaat değil sadece gönül bağı işe yarar, iki; işgüzarlar sorunu çözecekken işi daha da batırırlar… Öğrenin bunları, her zaman burada olmam…

 

Tüm kobralara el sallıyorum…

 

“Öpmiiim cınıım, yılan sevmiyorum...” derkene... Kasım 2023…

Ninem diyor ki; El eliyle yılan tutan, yarısını yalan tutar.