İftar sofrasının süsü HURMA

MÜKEMMEL BİR TAT EŞSİZ BİR LEZZET... Bu hafta iftar sofralarına renk katan iftariyeliklerin en tatlısından bahsedeceğim. Altın sarısı rengi, mis kokusu, damağımızı okşayan lezzeti ile tanıdığımız hurma... 8000 yıllık tarihi olan bir meyve, 200'e yakın çeşidi ile çoğunlukla anavatanı Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Arabistan yarımadasında yetişir. Bugün 32 milyon hurma ağacı ile Irak birinci sırada yer alır. Bağdat hurması meşhurdur. Türkiye'de de Datça ve Gölköy hurması olmak üzere iki tür bulunmaktadır. Hurma ağacı palmiyegiller (Arecacea) familyasına mensup olup Latince ismi Phoenix dactylifera'dır. Tropikal, sıcak ve çöl ikliminin görüldüğü yerlerde yetişir. Ortasında zarımsı kabukla sarılı tek çekirdek halinde tohum bulunan çok tatlı, etli ve besleyici bir meyvedir. Ağacı çok nazlı ve hassas olup tabiri caizse çocuk gibi bakım ister. Yetiştirilmesinde iki önemli unsur çok önemlidir; biri sıcaklık diğeri sudur. Yani tepesi güneşten, kökü sudan ayrılmamalıdır. BİR ŞİFA KAYNAĞI Hurmada insanın hayatını devam ettirebilmesi için gerekli her şey mevcuttur. Peygamber Efendimiz döneminde insanlar uzun zaman yiyecek bulamazlardı. Sadece hurma yerler, su içerlerdi. Ama hasta olmazlardı. Sahabi Hz. Aişe validemize "Efendimiz zamanında evinizde ne yer ne içerdiniz" diye sormuş. Hz. Aişe validemiz de şu ibretlik cevabı vermiş; "Evimizde bazen iki üç ay geçerdi de ateş yanmazdı, Esvedan yani hurma yiyip su içerdik." (Buhari, hibe 1; Müslim, Zühd 28). Bir başka özelliği ise, şeker oranı yüksek olmasına karşın, kilo aldırmayan bir yapıya sahip olmasıdır. Özellikle suda çözünebilir lif içeriği yüksek olması hurmanın sindirim sistemi rahatsızlıklarını (kabızlık, gaz vb) önlemeye yardımcı, ayrıca, günlük yorgunluktan kurtulmak için de yararlı bir meyve olduğu biliniyor. PROTEİN DEPOSU Diğer meyvelerde görülmeyen bir yanı, protein içermesi. Hatta protein, yağ ve karbonhidrat (üçünü bir arada) içeren tek meyvedir. Bundan dolayı vücudun yaşlanma belirtilerini azaltır. İçerdiği demir sayesinde, kansızlığa iyi gelir. B1, B2 vitaminlerinin bir arada bulunmasından ötürü karaciğeri kuvvetlendirir. Kansere ve kalp damar hastalıklarına, içerdiği bol fosfor ve kalsiyum ile kemik hastalıklarına karşı koruyucu özellik taşır. Şeker hastaları için çok yararlı bir besindir. Kalori değerinin çok yüksek olması sebebiyle hastalıktan güçsüz düşmüş ya da yorgun olan kimseler için özellikle çok faydalıdır. Bu sebeple günümüzde bilim adamları, insanın sadece hurma ve suyla yıllarca yaşayabileceğini belirtmektedirler. Bu konuda tanınmış uzmanlardan biri olan V. H. W. Dowson, bir hurma ve bir bardak sütün bir insanın günlük besin ihtiyacını karşılamaya yeteceğini söylemektedir. Peygamber efendimizin ''İçinde hurma bulunan evin halkı aç kalmaz'' hadisi bu manada çok anlamlıdır. Sonuç olarak hurma, hem bir gıda hem de ilaçtır. Şifa verici özelliği belirgindir. Bir diğer yönü ise nefis bir tadı oluşudur. Kısacası hurma; şaşırtıcı özelliklere sahip harika ve mükemmel bir meyvedir. ÇEŞİT ÇEŞİT HURMA Yurdumuzda daha çok Irak, İran ve Suudi Arabistan'dan gelen hurmalar tanınır. Medine'den gelen yumuşak ve tatlı Mabroom ve daha kuru Ajva, Irak'tan gelen Bal hurması, Halavi, Dayri ve en yumuşak cins Barhi en bilinenlerdir. Kuzey Afrika ülkelerinde yetişen Deglet Noor, daha çok kurabiye ve tatlı yapımında kullanılır. Hurma, doğal şekliyle taze ya da kuru tüketildiği gibi, işlenmiş bir çok ürünün yapımında ham madde olarak değerlendirilir. Reçeli, macunu, cezeriyesi, sucuğu, dolması, ezmesi, pekmezi yapılır. Hurmanın çekirdeği de faydalıdır. Hurma uzmanları, hurma cinsini tayin etmede hurmanın kendisine değil de çekirdeğine itimat ederler. Yani arkasındaki noktadan ve yarığın şeklinden hurmanın cinsinin ne olduğu tam olarak belli olur yoksa meyvesi insanı yanıltabilir. Hurma çekirdeğinden tıbbi sabun üretilir. Bu sabun mantar tedavisinde ve mikrop kırıcı olarak kullanılır. Yine hurma çekirdeği hayvan yemi olarak kullanır ve çok etkilidir. Denemeler ve incelemeler göstermiştir ki öğütülen hurma çekirdeği % 15 nisbetinde tavuk yemine katılınca tavuklardaki gelişme daha sağlıklı olmuştur. Yurdumuzda mutfakta kullanımı fazla yaygın değildir. Sizlere Tunus mutfağından alınmış iki hurmalı tatlı tarifi hazırladım. Ramazan ayında, çarşıda kolaylıkla bulabileceğiniz hurmalarla deneyebilirsiniz. Hayırlı ve lezzetli bir ramazan ayı diliyorum. HURMALI KEK Malzemeler: > 4 yumurta > 100 gr şeker > 60 gr tereyağı > 90 gr mısır nişastası > 125 gr çekilmiş badem > 350 gr hurma Yapılışı: Yumurta sarılarını şekerle birlikte macun gibi olana dek çırpın. 60 gr erimiş tereyağı, mısır nişastası ve bademleri ekleyin. Başka bir kapta yumurta beyazlarını kar halinde çırpın. Yavaşça hamura katın. Çekirdekleri çıkarılmış, ufak doğranmış hurmaları unlayın. Yarısını hamura katın. Hamuru yağlanmış kalıba dökün. Kalan hurmaları üstüne yayın. Orta dereceli önceden ısıtılmış fırında 35 dakika pişirin. Soğuyunca kalıptan alın. HAKUKA Malzemeler: > 5 yumurta beyazı > 125 gr badem tozu > 125 gr ince çekilmiş ceviz > 150 gr şeker > 200 gr hurma > Bir paket vanilya > Bir limon kabuğu rendesi Yapılışı: M.Ö 168 yıllarından kalan bir hurma tatlısı tarifi. Yumurta aklarını şekerle kar olana kadar çırpın. Badem, ceviz tozu, vanilya ve limon kabuğu rendesini ekleyin. En son ince dilimlenmiş hurmaları katın. Fırın kağıdı kaplı tepsiye aralıklarla sıkın. 180 C fırında kızartın. Sertleşince fırından alın, soğuyunca fırın kağıdından dikkatle çıkarın.