Vejetaryen Türk mutfağı
Son yıllarda sıkça işittiğimiz bir kelime. En basit şekliyle tarif edersek, hayvansal gıdalara "Hayır", buna karşılık doğadan gelen her tür bitkisel yiyecek maddesine "Evet" diyen bir grup... Günümüzde, vejetaryenlik gitgide popüler hale gelen bir olgu. Kilo ve kolesterol problemlerinde, doktorların tavsiye ettikleri vejetaryenlik prensipleriyle birebir örtüşüyor. Onlar da kırmızı etten uzak, bol yeşil sebze ve meyveye dayalı bir beslenme şekli öneriyorlar. Önerdikleri diyetler "vejetaryen diyet" diye adlandırılıyor. Vejetaryen diyetler, sık görülen bazı hastalıklara kapılma riskini düşürüyor, kilo vermeyi kolaylaştırıyor ve daha çevreci bir yaklaşıma sahip. DİYETLER... Vejetaryen diyetlerin birkaç farklı türü vardır. Vegan olarak adlandırılan "sıkı" vejetaryenler, hayvansal hiçbir ürünü ağızlarına koymazlar. Diyetlerinin ana menüsünü meyveler, sebzeler, baklagiller, tahıllar ve çerezler oluşturur. Lacto-vejetaryenler, bitkisel yiyeceklere ilaveten süt ve süt ürünlerini de tüketirler. Lacto-ovo vejetaryenler ise, diyetlerinde bitkisel yiyecekler ve süt ürünlerinin yanı sıra yumurta da bulundururlar. İster tavuk ister balık olsun, hayvan eti yiyen hiç kimse vejetaryen olarak nitelendirilemez. Bununla birlikte, vejetaryen diyetlerin sağlık açısından faydaları daha bilinir hale geldikçe, insanlar et tüketimini azaltmaya başladılar. Örneğin, kırmızı et yerine tavuk ve balık tüketmek, veya kırmızı eti haftada sadece bir-iki kez küçük porsiyonlar halinde tüketmek yaygınlaşıyor. Sadece beyaz et tüketen insanlar da yarı-vejetaryen bir diyetin uygulayıcısı olarak tanımlanmaya başlıyorlar. Birçok insan vejetaryen diyet uygulamayı kilo vermek ve daha sağlıklı olmak için tercih ediyor. Bazıları, deli dana hastalığı gibi, son zamanlarda meydana gelen bazı üzücü olaylar sebebiyle et yemeyi bırakıyor. Ama büyük bir çoğunluk için bu, etik bir konu. Kimileri, modern çiftlik/kesimevlerinde hayvanlara eziyet edildiğinden şikayetçi, kimileri dünyanın açlık sorunu ve çevresel konularla ilgili. Bir kısım insan ise sadece et sevmiyor. Ama vejetaryenlerin çoğu için, yukarıda saydığımız nedenlerin toplamı geçerli. SAĞLIK AÇISINDAN FAYDALARI Vejetaryen diyetler, doymuş yağ, kolesterol ve hayvansal protein yönünden daha fakir olurlar. Buna karşılık, Vitamin C ve E gibi anti-oksidan vitaminler yönünden zengindirler. Genel bağlamda, vejetaryenler esasen, obezite, kalp hastalığı, yüksek tansiyon, osteoporoz ve bazı kanser türlerine-özellikle akciğer ve kolon kanseri- yakalanma risklerini azaltırlar. Ancak, vejetaryen diyetteyim deyip, bol kızarmış patates, yağlı peynirler, ağır kremalı pasta ve tatlılar tüketen kişilerde vejetaryen diyet pek bir işe yaramaz. Vejetaryenler hayvansal gıdaların insan sağlığına zararlı olduğuna, ömrü kısalttığına inanırlar. Bu görüşün doğru tarafları olmakla beraber bilimsel olarak tam ispatlanmış değildir. Fakat sadece bitkilerle beslenen hayvanlarda ömrün daha uzun olduğu bilinmektedir. Bitkiler her gıda maddesini içeren yiyeceklerdir. Vitamin, karbonhidrat, tuzlar yönünden zengindirler. Özellikle tahıllarda, oldukça değerli proteinler bulunmaktadır. Bitki yağları sağlık bakımından tartışılmaz değerlidirler. Hayvansal yağların insan sağlığına zararı artık çok iyi bilinmektedir. Bitkilerle beslenenlerde şişmanlama, bağırsak tembelliği, hazımsızlık gibi olaylar daha az görülmektedir. MUTFAĞIMIZ VE SEBZELER Türk mutfağı vejetaryen mutfağına çok uygun bir mutfaktır. Kırmızı eti çıkarırısanız, yemeklerimizin çoğunun sebze, tahıl ağırlıklı malzemelerle pişirildiğini görürüsünüz. Geçenlerde, 2000 yılında,T.C Kültür Bakanlığı (O yıllarda Kültür Bakanlığı ayrı idi) tarafından basılan, Günseli Tamkoç'un yazdığı "Vejetaryen Türk Mutfağı" adlı kitabı inceledim. Tamkoç, önsözünde, "İnsanlar genelde Türk Mutfağını leziz sebze yemekleri olarak düşünmezler. Türk Mutfağı deyince harlı ateşte pişen kuzu rostolar ya da şiş kebap, döner kebap gelir insanın aklına. Ama Türkler sebze yemeklerine de düşkündür" diyor. Kitap Türkçe ve İngilizce basılmış. Çorba, salata, pilav, börek, tatlı gibi değişik kategorilerden 62 yemek tarifi veriyor. Basit, anlaşılabilir tarifler. 2 tanesini sizin için seçtim. PİRİNÇLİ ISPANAK Malzemeler: * 750 gr taze ıspanak * 1/4 bardak pirinç * 1 büyük baş soğan (ince doğranmış) * 1/4 sıvı yağ (Zeytinyağı tercih edilebilir) * 1 tatlı kaşığı tuz * 1 tatlı kaşığı şeker * 1 tatlı kaşığı karabiber * 1/4 bardak kadar su Yapılışı: Ispanakları ayıklayın, yıkayın doğrayın. Kalın altlı bir tencerede yağınızı kızdırın, soğanı pembeleştirin. Ispanakları, pirinci ve kalan tüm malzemeyi ekleyin önce harlı daha sonra kısık ateşte 20-25 dakika yumuşayana kadar pişirin. ELMA KOMPOSTOSU Malzemeler: * 6 adet kırmızı, sert, kokulu elma * 3 yemek kaşığı limon suyu * 1/2 bardak kuru üzüm * 1/2 bardak toz şeker * 1 küçük çubuk tarçın * 8 adet karanfil * 2 bardak su Yapılışı: Elmaları soyun, bölün içlerini çıkartın. Kararmaması için limonla oğun. Limon suyu, şeker, kuru üzümle birlikte su ekleyerek çok kısık ateşte 10 dakika kadar pişirin. Elmaların dağılmaması için kaynatmayın. Tarçın ve karanfili de ekleyin. İstediğiniz kıvama gelince ateşten alın. Soğuk servis yapın. PÜF NOKTASI... * FIRINDA tavuk pişirirken üstüne sürdüğünüz yağa şeker ilave ederseniz nar gibi kızaracaktır. * GÖZLÜK camları: Gliserin ile silerseniz buğulanmadığını göreceksiniz. SİZDEN GELENLER İBRAHİM VEFA ÖZDEMİR Özdemir Ailesinin en ufak bireyi, doğum günün kutlu olsun... Sağlıklı ve mutlu nice yıllara... (...Halan, amcan ve bütün Özdemir Ailesi) TEYZELERİNİN BİRİCİK YEĞENİ Meliha ve Abdülhakim çiftini kutlar, mutluluklarına mutluluk katan bebişe hayırlı uzun ömürler dileriz... (...Yalangün Ailesi'nin albümünden) MESAJ ÇOK SEVGİLİ TEYZEMİZ Ailemizin "NADİDE"sinin kendisi gibi müstesna olan 10-10-2010'a denk gelen doğum gününü geç de olsa tebrik ederiz... (...Bütün sevenleri adına yeğeni Fatih) Elişiniz... - Nermin Hanım'ın el emeği ÇİÇEKLİ HAVLU KENARI Yuva kurma çabası içinde olan ana kuzusu genç kızların düğün sandığında bulunması gereken bir örnek. Görenlerin ilgi ve dikkatini çekecek, zor ama keyifli bir örnek diyebiliriz. Şimdiden kolay gelsin.