Siyasi parti sayılarında olağanüstü artış sorunu

A -
A +
Prof. Dr. H. Fehim Üçışık
İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi Öğretim Üyesi
  Bize göre, yürürlükteki ülke barajı düzenlemesi, hem partiler arasında eşitsizliğe neden olmakta, hem de ülke barajı öngörülmesindeki amaçla çelişmektedir.     Ülkemizde 1983 yılından bu yana kurulan ve 16.09.2020 tarihi itibarıyla faal olan siyasi parti sayısı 95’tir. Seçim ittifakı düzenlemesinin yapıldığı 2018 yılında 2 parti, 2019 yılında 3 parti, 2020 yılında ise 16.09.2020 tarihine kadar 18 parti kurulmuştur. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı kayıtlarına göre 2018’de kurulan partiler Adalet Birlik Partisi ve Yeniden Refah Partisi, 2019’da kurulanlar ise Ülkem Partisi, Türk ve Dünya Birliği Partisi ve Gelecek Partisidir. 2020 yılında Anadolu Birliği Partisi, Aydınlık Geleceğin Partisi, Merkez Ana Partisi, Barış ve Eşitlik Partisi, Güç Birliği Partisi, Demokrasi ve Atılım Partisi, Toplumsal Özgürlük Partisi, Yeniden Birlik Partisi, Umut Partisi, Yeni Yol Partisi, Değişim ve Demokrasi Partisi, Yenilik Partisi, Cumhuriyet ve İstiklal Partisi, Güzel Parti, Cesur Düşünce Partisi, Kuvayı Milliye Partisi, Doğru Parti ve Bizim Parti kurulmuştur. Böylece, 38 yılda kurulan partilerin yüzde 20 kadarı, 2020 yılının 9 ayında siyasi hayatımıza girmiş oldu; birkaç parti kurulması için de çalışmalar yapılmakta, kurucuların isimleri açıklanmaktadır. Hâlen Meclis’te AK Parti’nin 289, CHP’nin 138, HDP’nin 56, MHP’nin 48, İyi Parti’nin 38, Türkiye İşçi Partisi’nin 2, BBP’nin 1, Demokrasi ve Atılım Partisi’nin 1, Demokrat Parti’nin 1, Demokratik Bölgeler Partisi’nin 1, Saadet Partisi’nin 1 ve Yenilik Partisi’nin 1 milletvekili bulunmaktadır. Böylece, Meclis'te temsil edilen parti sayısı 12’dir. Bunlardan 5’inin grubu bulunmaktadır.   ARTIŞIN BAŞLICA SEBEBİ BARAJ DÜZENLEMESİ   Bizce, her yıl ortalama 2-3 parti kurulurken son aylarda parti sayısındaki aşırı artışın başlıca nedeni ülke seçim barajı düzenlemesidir. Milletvekili Seçimi Kanununa göre, genel seçimlerde oyları ülke genelinde geçerli oyların yüzde 10’unu geçmeyen partiler milletvekili çıkaramazlar. Seçim ittifakı yapılması hâlinde, yüzde 10’luk barajın hesaplanmasında ittifak yapan partilerin aldıkları geçerli oyların toplamı esas alınır ve bu partiler için ayrıca baraj hesaplaması yapılmaz (m. 33). Bu düzenlemeye göre, seçime tek başına katılan bir parti yüzde 9,9 oy aldığında milletvekili çıkaramayacak, fakat seçim ittifakı yapan partiler, ittifakın oy oranı yüzde 10’u aştığında, yüzde 1 dolayında oy alsalar da Meclis’te temsil edilebileceklerdir. Ülke barajının, seçim ittifakı yapan partiler için değil de yalnızca ittifak için geçerli olması, ittifak yaparlarsa belki 1’er milletvekilliği elde edebileceğini ümit eden küçücük grupları da parti kurmaya yönlendirmiştir ve yönlendirmektedir.   EŞİTSİZLİK MEVCUT   Bize göre, yürürlükteki ülke barajı düzenlemesi, hem partiler arasında eşitsizliğe neden olmakta, hem de ülke barajı öngörülmesindeki amaçla çelişmektedir. Ülke barajı düzenlemesinden beklenen, çeşitli kesimleri temsil eden, çok sayıda milletvekili çıkarabilen partilerin dışında, her biri çok düşük oy alabilen partilerin Meclis’te yer almasının, böylece Meclis çalışmalarının çok fazla partinin katılımıyla yapılmasının önlenmesidir. Ülke barajı, seçime katılan her parti için değil de ittifaklar ve ittifak yapmayanlar için geçerli sayıldığında, her biri ancak yüzde 1-1,5 kadar oy alabilecek çok sayıda partinin seçim ittifakıyla Meclis’e girmesine imkân tanınmakta; ülke barajının hiçbir anlamı kalmamaktadır. İstenilen, yalnızca bir seçim çevresinde 1 milletvekili çıkarabilecek partilerin Meclis’te temsili, böylece, siyasi yelpazede olabildiğince bölünmüşlük ise ülke seçim barajı kaldırılmalı; istenilen, Meclis’te belirli büyüklükteki seçmen kitlelerini temsil eden partilerin yer alması ise ülke barajı seçime katılan her parti için geçerli kılınmalıdır. Bizce, ülke barajı, 1995 yılındaki Anayasa Değişikliği hazırlıklarında bir parti tarafından teklif edildiği üzere yüzde 5 olmalı ve bu orana ulaşamayan partilerin oyları, seçime tek başına veya ittifak yaparak katılmış olmalarına bakılmaksızın, milletvekilliklerinin ittifaklara ve partilere dağılımında hiçbir şekilde hesaba katılmamalıdır.            
UYARI: Küfür, hakaret, bir grup, ırk ya da kişiyi aşağılayan imalar içeren, inançlara saldıran yorumlar onaylanmamaktır. Türkçe imla kurallarına dikkat edilmeyen, büyük harflerle yazılan metinler dikkate alınmamaktadır.