Mehmet Oruç

Ka'bül-Ahbar buyurdu ki: "Öyle zamanlar gelecek ki, cahiller ilme heves edecekler.

Zamanının âlimlerinden biri, Fudayl bin İyâd hazretlerine giderek "Bana biraz nasihatta bulun!" dedi. Fudayl hazretleri buyurdu ki: "Ben, siz âlimlere ne ile nasihat edeyim. Siz, ülkeleri aydınlatan bir ışık iken kendinize yazık ettiniz.

Kötü din adamları, insanların en kötüsüdür. Kur'an-ı kerimde, Cuma suresi 5. âyetinde, kötü din adamları, kitap yüklü merkebe, Araf suresi 176. âyetinde ise, dilini sarkıtıp soluyan köpeğe benzetilmiştir. Hadis-i şerifte buyuruluyor ki:

İlim sahibi, yani din bilgilerini öğrenen kimse, ya sonsuz saadete kavuşur, yahut nihayetsiz felakete düçar olur. Resulullah efendimiz, Kâbe'yi tavaf ediyorken, "hangi insan daha kötüdür?" diye soruldu.

Bir âlimin gerçek âlim olabilmesi için bildiği ile amel etmesi lazımdır. İlmi ile âmil olmayan din adamına âlim denilmez, buyuruldu. İblîs, bütün dinleri biliyordu. Fakat ilmi ile amel etmedi. Çölde kalan kimsenin yanında çeşitli silâhlar bulunsa, bunları kullanmasını iyi bilse ve çok cesûr olsa, kendisine hücûm eden arslana karşı kullanmadıkça, bu silâhların fâidesi olur mu?

Emânetçinin kendisine bırakılan malları muhâfaza etmekte emîn olması lâzım geldiği gibi, din âliminin de, İslâm bilgilerini bozulmaktan muhâfaza etmekte emîn olması lâzımdır. Resûlullah efendimiz, "Âlimlerin kötüsü, insanların en kötüsüdür" buyurdu. Çünkü âlimler, bilerek günâh işlemektedir. Kötü din adamı, kanalizasyona benzer. Görünüşte, sağlam, san'at eseridir. İçi ise, pislik doludur.

"Ben, senin nübüvvetine, bildirdiğin Allaha, getireceğin dine îmân ettim. İslâmiyet nâmına tebliğ ettiklerinin hepsi, şimdiden can baş üzre kabûlümdür. O saâdetli zamanına kavuşamazsam, beni şefâatinden mahrûm bırakma!"

Peygamber efendimize, "İnsanların şerlileri kimlerdir?" diye sorulduğunda, "Yoldan çıkmış, kötü din adamlarıdır!" buyurmuştur. Vüheyb bin el-Verd buyurdu ki: "Eğer ilim sahipleri ilimlerinin gereğini yaşamadıkları zaman insanlara: "Bizden lüzumlu bilgileri alınız. Fakat, iyi amelleri terk etme hususunda bize uymayınız" demiş olsalardı, hem kendileri hem de halk için hayırlı olurdu.

Hekimler, o güne kadar görülüp işitilmemiş bu hastalığı iyileştirmek için günlerce uğraştılar. Fakat bütün gayretler nâfileydi. Emekler boşa gitmiş; çâre bulunamamıştı. Bunun üzerine bir de din adamlarına danışılmaya karar verildi...

İslam büyükleri, sahip oldukları ilim sebebi ile kibre gurura kapılmaktan çok korkarlardı. Selmân-ı Farisî hazretleri bazı kimselerin arkasında yürüdüklerini gördüğü zaman: "Bu hal, sizin için hayırlı, fakat benim için şerlidir. İsterseniz beni takib etmeyiniz" derdi.

İslam büyükleri, ilim öğretmede, amel ve irşadda, vebalden, mesuliyetten çok korkarlardı. Bunun için önde geçmekten, önde olmaktan çekinirlerdi. Bu endişe ile, fetva vermekten hoşlanmazdı.

Allah adamları ilim, amel, marifet ve ihlas sahibi kimselerdir. Kendilerinden bu ilimleri öğrenmeye gelenlerin de böyle olmalarını arzu ederler.

İmam-ı Ahmed hazretleri, ilim öğrenmek için pek çok İslam beldesini dolaştı ve bu uğurda pek çok meşakkate katlandı. Kitap çantalarını sırtında taşırdı. Bir seferinde onu tanıyan biri ezberlediği hadis-i şerifin ve yazdığı notlarının çokluğunu görerek: "Bir Kufe'ye, bir Basra'ya gidiyorsun! Ne zamana kadar böyle devam edeceksin?" deyince, Ahmed bin Hanbel hazretleri "Hokka ve kalem ile mezara kadar..." diyerek cevap vermiştir.

İlim, pek yüksek bir kazançtır. Âlim, Allahü teâlânın isimlerinden bir isim; ilim ise sıfatlarından bir sıfattır. Fakat Allahü teâlânın ilmi, insanların ilmi gibi değildir. Aralarında sâdece isim benzerliği vardır. Çünkü insanların ilmi çalışmakla, başkasından öğrenmekle, düşünce ve tecrübe ile olmaktadır. Allahü teâlâ ise böyle şeylerden münezzehtir. O'nun ilmi ezelîdir. Yedi kat yerde ve yedi kat gökte ne varsa hepsini bilir. Hiçbir şey O'nun ilminin dışında değildir.

"Eğer sen, Allahü teâlânın rızâsını gözetirsen, Allahü teâlâ sana yardımcı kimseler gönderir. Allahü teâlânın yardımı herkesin niyetinin derecesine göredir."

Sehl bin Sa'd Tüsterî buyuruyor ki: "İnsanların müptelâ olduğu belâ ve musibetlerin en büyüğü, ne dünya, ne de âhiret işiyle meşgul olmayıp, boş oturmaktır. Fakat pekçok kimseler bunu bilmez."

Ebu Atabetü'l-Havlanî buyurdu ki: "Resûlullahın Eshabında görülen güzel vasıflardan bazıları şunlardır: Allah'a kavuşmak kendileri için baldan daha tatlı ve her şeyden sevimli idi. Onların dünya darlığından endişeleri yoktu. Rızıkları hususunda Allah'a itimatları tamdı. Sizin için sıhhatli olmak ne kadar sevimli ise, ölüm de onlar için o kadar sevimli idi."

Bir insana, uzun ömürlü olması, sağlıklı olması ve zengin olması için dua etmek, ona beddua olarak yetişir! Bunun için, ömrün de, sağlığın da, zenginliğin de, ilmin de kısaca her şeyin hayırlısını istemelidir...

İslam büyükleri, dinin emir ve yasaklarının yaşanamadığı zamanlarda ölümü isterlerdi. Ebu Zer-i Gıfarî hazretleri veba hastalığının yayıldığı günlerde, "Ey vebâ, beni de al" diye ölümü temenni etmişti. Amcasının oğlu ona dedi ki: "Bunu nasıl söylersin? Ben Resulullahın, (Ölümü temenni etmeyiniz. Çünkü ölüm amelin kesilmesidir) buyurduğunu işittim."

İslam büyüklerinin güzel ahlâkından biri de, az gülmek ve dünya nimetlerinden dolayı sevinç ve sürûr duymamaktı. Onlar giyim, evlilik, makam, vasıta sahibi olma gibi dünya nimetlerine mazhar oldukları zaman, bu nispette uhrevî nimetlerinden azalma olacağından endişe ederlerdi.