Evsizler ABD'nin başını ağrıtıyor

ABD sokaklarındaki evsizlerin sayısı uygulanan farklı yardım ve iyileştirme programlarına rağmen bir çok eyalette artarken, ülkede çözüm bekleyen evsizlik ve çadır kent problemi gün geçtikçe kronik bir krize dönüşüyor. Uluslararası askeri operasyonlara katılmış gazi evsizlerle birlikte evsiz çocukların sayısındaki büyük artış endişe yaşatıyor.
Dünya genelindeki bir çok bölgesel sorunun bir takım ülkelerin ulusal menfaatleri doğrultusunda şekillendirilmesi, yurtlarından edilmiş çatışma ve savaş mağdurlarının oluşturduğu çadır kentlerin sayısını artırırken, ABD sınırları içindeki kapitalist sisteme ayak uyduramayan evsizlerin sayısındaki yükselme, çadır kentlerin çoğalmasına yol açıyor.
ABD Konut ve Kentsel Kalkınma Bakanlığının (HUD) Vanderbilt Üniversitesiyle yaptığı işbirliği sonucunda yayımlanan en son raporda, sanayileşmiş dünyada evsiz kadın ve çocuk oranının en yüksek ABD'de olduğu belirtilirken, evsiz ailelerin sayısında da büyük bir artış yaşandığı ifade edildi.
Abt Associates ve Vanderbilt Üniversitesi'nin HUD'e için Boston, Denver, Kansas City, Phoenix ve Honolulu kentlerinde 12 faklı toplulukta 2 bin 300 evsiz aileyle, evsiz ailelerin azaltılması ve düşük gelirli grupların yaşam standartlarının yükseltilmesi amacıyla bir araştırma gerçekleştirdi.
Evsizlik ve Yoksulluk Ulusal Hukuk Merkezine (NLCHP) göre, ülkede yıllık toplam 3 milyon civarında kişi evsizlik deneyimi yaşarken, bunların 1 milyon 350 binini çocuklar oluşturdu. Raporda ayrıca ABD'de 1 milyon tam gün veya yarım gün çalışanın konut masrafını karşılayamadıkları belirtildi.
- Evsizler arasında Harvard mezunu da var
New York'un Manhattan bölgesinde Bowery Sokak'ta 1879 yılında kurulan Bowery Mission'un yöneticilerinden Julian Padarath, AA muhabirine yaptığı açıklamada, barınaklarında ağırladıkları evsizler arasında profesörler ile Harvard Üniversitesi gibi dünyanın en bilinen okullarından mezunların da bulunduğunu söyledi.
-"Türkler de yardım ediyor"
Bowery Mission'un tüm bölümlerini gün boyunca gezdiren Padarath, barınaktaki bir günlük yaşam hakkında bilgi verdi. Padarath, ABD'de yaşayan Türklerin de kendilerine yardım edenler arasında yer aldığına belirtti. Padarath, Chobani Yoğurt'un kurucusu Hamdi Ulukaya'nın düzenli olarak yoğurt bağışladığını ve bir süre barınaklarında kalan New York'un ünlü pizza şampiyonu Hakkı Akdeniz'in de barınağa her akşam pizza dağıttığını kaydetti.
- New York'ta evsizlik oranı
Evsizlerin 67 bini New York'ta yaşarken bunlardan 22 binini çocukların oluşturması kronik evsizlik probleminin kentte ne derece sosyal ve insani bir krize dönüştüğüne işaret ediyor.
1990'lı yıllarda ortalama 20 bin civarında olan barınaklardaki evsiz sayısının, 2000'li yılların başında 30 bin seviyesine ve Mayıs 2015'te ise 60 binlere ulaştı. Barınaklardaki evsizlerin sayısının kışın 100 bini aştığı New York'ta barınaklarda kalan evsizlerin yüzde 57'sini siyahi Amerikalılar oluştururken, yüzde 31'ini Latin kökenliler ve yüzde 8'ini de beyaz Amerikalılar şeklinde sıralanıyor.
Barınak yerine sokakta kalanların çoğunluğu çöplerdeki atık gıdalardan veya bazı hayırsever vatandaşlardan aldıkları yardımla beslenebiliyorlar.
- ABD'nin çadır kentleri
ABD'de evsizler şehirlerde genelde barınaklarda, sokak kenarlarında, köprü altlarında, gece kapanmayan parklarda, metro istasyonları ve vagonlarında, şehir dışında da ağaçlık veya ormanlık alanlardaki kurdukları çadırlarda daha izole bir yaşam sürüyorlar.
Washington, Michigan, California, New Jersey, Florida ve Oregon gibi bir çok eyalette yaklaşık 60 kent çevresinde 100'e yakın çadır kent bulunuyor. Bunların bir çoğu yasal izinle kurulmadığından, evsizler tuvalet ve su gibi ihtiyaçlarını sağlıklı hijyen şartlarında gideremezken, bir çok çadır kentte de elektrik sorunu yaşanıyor.
New Jersey'in Lakewood bölgesinde ağaçlık alanda, doğu yakasının en büyük çadır kentinde yaşayan evsizler yerel yönetime karşı da mücadele veriyorlar. Aynı şekilde evsizler, ABD'nin en fakir kentlerinden biri olan New Jersey eyaletine bağlı Camden'de kurdukları kampta da yerel yönetimle büyük sorun yaşadılar.
Bir çok çadır kentte evsizler, belli kurallara uymak zorunda kalırlarken, bazı bölgelerde çadır kurdukları yerlere az da olsa ücret ödemek durumunda kalıyor. Evsiz ve yoksulların haklarını savunan sivil toplum kuruluşu NLCHP'ye göre yüzün üzerinde çadır kentin bulunduğu ABD'de bir çoğunun yasal izni bulunmadığından yerel yönetimlerin ve güvenlik güçlerinin baskısı altındalar.
- Yaklaşık 45 milyon yoksul
ABD Konut ve Kentsel Kalkınma Bakanlığına göre, evsizler barınaklarında kalan evsizlerin yüzde 78'i yetişkinlerden oluşurken, yüzde 64'ü tek kişilik haneden, yüzde 61 erkek, yüzde 62'si azınlıklardan, yüzde 38'i engelliler ve yüzde 38'i de 31 ila 50 yaşı arasındaki vatandaşlardan oluşuyor.
Yaklaşık 45 milyonun yoksul olarak kabul edildiği ABD'de iş imkanlarının tabana yayılamaması ve üretimin Çin başta olmak üzere ücretlerin düşük olduğu ülkelere kayması sonucunda işini kaybedenlerin sayısı yıldan yıla artarken, bu oran evsizlerin sayısına doğru orantılı yansıyor.
Finans sektörü ve inşaat sektörünün daha fazla kazanma hırsıyla birlikte, George W. Bush yönetiminin başlattığı trilyonlarca doları bulan uluslararası askeri operasyonların ülkeyi ekonomik olarak zayıflatması ve yaşanan ekonomik krizin konut sektörünü derinden etkilemesi, binlerce ailenin mortgage krizi mağduru olup sokakta kalmalarına neden oldu.
ABD'de evsizliğin önlenmesiyle ilgili tüm kuruluş ve yardım derneklerine rağmen kapitalizmin bireyselliği, aile kurumu ve sosyal yardımlaşmayı geri plana attığı için sorunun kronikleşmesine neden oluyor. ABD'nin bir çok bölgesinde evsizliği suç sayan yerel kanunlar çıkarılsa da sokaklardaki evsizlerin sayısında önemli bir azalma kaydedilemiyor.
Vergi verenin haklarının ön planda olduğu ABD'de evsizlik, sistemin bir sonucu olmasına rağmen, şehirlerin yüzde 50'ye yakınında evsizlerin kamusal alanlara oturma ve yatmaları suç kabul edilerek dışlanıyorlar.
- BM'nin evsizlik uyarısı
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 25. maddesi, bu beyannameyi imzalayan her devletin insanların konut ve sosyal güvenlik sorunlarına "insani" çözümler getirmesini öngörürken, anlaşmaya imza atan ve dünyanın en gelişmiş ülkelerinden biri olan ABD'de bu sorunun kronikleşmesi büyük bir çelişki olarak görülüyor. BM İşkence Komitesi, ABD'deki evsizlik problemiyle ilgili en son rapor sonucunda kötü bir karneye sahip ABD'ye yaptığı çağrıda sorunun çözümü konusunda daha fazla çaba harcanmasını istedi.
- Obama'nın 2020 planı
ABD Başkanı Barack Obama, 2010 yılında çocuk, genç ve aileler arasında evsizliği 2020 yılına kadar azaltma hedefini içeren bir plan açıkladı. Planda asker emeklilerinin evsizlik sorununun çözümü için de özel bir bölüme yer verilirken, Obama yönetimi evsizlikle mücadele etmek amacıyla 2015 bütçesinde 4 milyar 500 milyon dolarlık bir harcama planı yaptı.
- 50 bine yakın gazi evsiz
ABD Konut ve Kentsel Kalkınma Bakanlığının verilerine göre, ülkede 2014 yılında toplam 49 bin 933 kişi geceyi evsiz olarak geçirdi. 2010 yılından bu yana evsiz gaziler yüzde 25 oranında artarken, en büyük artışın yaşandığı eyalet Virginia oldu.
Irak ve Afganistan'daki operasyonlara katılarak travma sonrası stres bozukluğu yaşayan evsiz gazi sayısının daha önceki savaşlara katılanlara göre daha yüksek bir oranda gerçekleşti.
Bu arada devletin askeri yardım sistemini yöneten, 90 milyar dolarlık bütçesi ve 280 bine yakın çalışanıyla ABD'nin en büyük 4. büyük bakanlığı olarak bilinen "Department of Veterans Affairs" (ABD Gazi İşleri Bakanlığı) asker emeklileri ve gazilerin evsizlik sorununu çözme konusunda büyük bir çalışma içinde. Gazi İşleri Bakanlığının en son denetim raporuna göre, ABD'de 60 bine yakın gazi ve asker emeklisi yanlış planlama ve ertelemeler yüzünden hastane kuyruklarında bekleyerek perişan oluyorlar.
Hayırsever Amerikalıların katıldığı gazi evsizler için "özveride bulunma" etkinliklerine ve Gazi İşleri Bakanlığının gazilerin evsizlik sorununu çözmek için yoğun bir çaba içinde olmasına rağmen, sorunun çözümünde kayda değer ilerleme sağlanamadı.
ABD'nin Kaliforniya eyaletinde Ventura County ve San Diego gibi bir çok yerde, yıllardır gaziler için bir kaç günlüğüne "özveride bulunma" etkinliği düzenleniyor. Ventura County'de evsiz gaziler için kurulan askeri tarzdaki çadırlarda duş, tuvalet ve sağlık bakım imkanıyla birlikte kullanılmış temiz veya yeni elbiseler, sıcak yemekler verilip, ev bulmaları konusunda danışmanlık hizmeti sunuluyor. Etkinliğin bu yıl 23'üncüsü düzenleniyor. Etkinlik, babası 2. Dünya Savaşı'na, eşi 2. Dünya Savaşı ve Kore Savaşına katılan ve oğlu da Körfez Savaşı'nda yer alan Claire Hope tarafından başlatıldı.
- "Evsiz bir insana yemek verme" suçu
ABD'de bazı kentlerde evsizlere gıda yardımında bulunmak suç olarak kabul ediliyor. Geçtiğimiz aylarda Florida'da evsizlere gıda yardımında bulunan 90 yaşında bir adam, "evsizlere yemek verme" suçunu işlediği için gözaltına alındı.
Sıcak ve güneşli olduğu için evsizlerin gözde mekanı olan Kaliforniya'nın San Diego şehrinde belediye meclisi evsizlere tek gidiş otobüs veya uçak bileti satın alıp geldikleri yere göndermeyi planlıyor. Arizona'nın Phoenix ve Utah'ın Salt Lake City gibi bazı şehirler ise evsizlik problemine karşı daha insani yaklaşım göstererek, "önce iskan" kampanyasıyla bu sorunu çözerek ABD'nin diğer bölgelerine örnek bir girişim başlatmıştı.
ABD'de başta HUD dışında, NLCHP, Evsizler Koalisyonu ve Urban Street Angels gibi evsizlere yardımda bulunan yüzlerce yardım kuruluşu ve girişimine rağmen, ekonomik sistem ve siyasi inisiyatif yüzünden evsizlik sorunu kronik hal almış durumda. Sorunların çözümü ise imkansız görünüyor.