Yapılandırmaya ‘hayır’ diyen banka suç işliyor

Canan ERASLAN

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, konut kredisi faizlerinin yüzde 1’in altına indirilmesi çağrısı karşılık buldu ama yapılandırma umuduyla bankalara koşan tüketici eli boş döndü. Yeni konut alımında faizleri yüzde 0,70’e kadar indiren bankalar, “Mevcut kredimi yapılandırmak istiyorum” diyen tüketiciye, “Hayır” cevabı veriyor. Bu cevapla da hem Rekabet Kanununa aykırı davranıyor, hem de Tüketicinin Korunması Hakkında Kanununa. Bu durumu yorumlayan Tüketici Sorunları Derneği (TÜSODER) Onursal Başkanı Aydın Ağaoğlu, “Evet, Cumhurbaşkanı’nın çağrısıyla birçok banka kredisi faizini aşağı çekti. Burada enteresan durumlar ortaya çıkıyor. Birincisi, tüm bankalar aralarında anlaşmış gibi, daha önce kredi kullanmış müşterilerine, yeni faiz oranıyla yeniden yapılandırma hakkını kullandırmıyorlar. İkincisi ise aylık 0,70’lere kadar indirdikleri faizleri, sadece yeni konut alacaklara, özellikle de büyük firmaların oluşturduğu Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) üyelerinin projelerinden ev alacaklara uyguluyorlar. Bize gelen iddialar, bu şirketlerin, kampanyadan hemen önce fiyatlarını artırıp sonra indirim yapmış gibi gösterdiği yönünde. Açıkçası görünen tablo, tüketicinin aklına bankalar ve ellerindeki yapı stokunu eritmek isteyen şirketlerin anlaşmış olduğu sonucunu getiriyor” dedi.

Tazminat hakkı doğabilir

Aydın Ağaoğlu, geçtiğimiz yıllarda 12 bankanın, aralarında anlaşarak fiyat belirleme suçundan 1 milyar 114 milyon lira cezaya çarptırıldığını hatırlatarak, “Tüketiciler, yeni faizden yapılandırma hakkı kullandırılmadığı için Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a, aralarında faiz belirleyerek de Rekabet Kanunu’na aykırı davranıyor. Tüketicilerin, kanunlara aykırı davrananlar sebebiyle zararının 3 katına kadar bedel talep etme hakkı bulunuyor. Bilinçli tüketiciler dava açsa, belki süreç uzar ama finans kuruluşları çok yüksek miktarda tazminatlarla karşılaşabilirler” diye konuştu.

Anlaşıp rekabete aykırı davranıyorlar

Aydın Ağaoğlu’nun verdiği bilgiye göre bankalar, tüketicinin yapılandırma ve erken kapama haklarını kullandırmak zorunda. Kişileri, yüzde 2’ye kadar ‘Erken Ödeme Tazminatı’ karşılığında borcunu yeniden yapılandırabileceğini söyleyen Ağaoğlu, şöyle dedi: “Bankalar eski müşterisine kapıyı gösterip kanuna aykırı davranıyor. Üstelik bunu hep birlikte yapıyorlar. Rekabet Kanunu’nun 4’üncü maddesi şirketlerin aralarında anlaşarak tek tip şart ya da fiyat sunmasını yasaklar. Birkaç yıl önce 12 büyük banka, bu maddeye aykırı davranmaktan, 1 milyar 114 milyon lira ceza ödemek zorunda kalmıştı.”

Ticari işletme 'ürünü satmam' diyemez

Bankalar, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 6’ncı maddesine de, ürünü olan krediyi kullandırmayarak, yani yapılandırmaya ‘hayır’ diyerek aykırı davranıyor. Söz konusu kanunun ‘Satıştan Kaçınma’ başlıklı maddesinde, söz konusu işletmenin satışa sunduğu ürünü satmaktan kaçınmasını suç sayıyor. Ağaoğlu da, “Bankanın ürünü kredi olduğuna göre, yeniden yapılandırmamak, bu maddeye muhalefet anlamı taşır” diyor.