Fırsatçı 7,50’den doları hesaplıyor

ÖMER FARUK BİNGÖL

Yükselen döviz kurlarını bahane eden bazı üreticiler ve perakendeciler etiket fiyatlarını sürekli “yukarı yönlü” güncellerken, vatandaş da zam furyasından yaka silker hâle geldi. Sanayide elektriğe ve doğalgaza iki ayda iki defa yüzde 14 zam gelmesi, ithal hammaddenin de pahalı olması üzerine üretici firmalar, yeniden maliyet hesaplarını yapmak için hareketli günler geçiriyor. Ancak perakende satışlardaki fahiş fiyatların arkasından bambaşka bir hikâye çıktı.

ÜRETİM YOK, TOPLANTI VAR
Gazetemize ulaşan halı perakendecisi bir esnaf, Gaziantep’teki üretici firmaların ürün vermeyi durdurduğunu iddia etti. Kendisinin ürün almak istediğini ancak talebinin bir süre karşılanamayacağının söylendiğini belirten esnaf “Bazı halı üreticisi firmalar, işçilerine 2 hafta ücretsiz izin vermişler. Üretimi kısmışlar. Maliyetlerini hesaplamakta güçlük çektiklerini, hesaplarının şaştığını ileri sürüyorlar. Şu anda yönetim kademelerinde toplantı yapıyorlar. Yeniden üretime başlayacaklar. Aldığımız bazı duyumlara göre, yeni hesaplarını yaparken dolar kurunu 7,50 TL olarak baz almışlar” dedi. Döviz kurlarının 7,50 TL’yi görmemesine ve bugün bu seviyenin 1 TL altında bulunmasına rağmen hesapların yukarıdan yapılması, maliyet artışlarından daha fazla miktarın etiketlere yansıtıldığını da ortaya koydu.

'ANLAŞMALI' ZAM MI?
Beyaz eşya perakendecisi bir başka esnaf da ürün temin etmekte sıkıntı yaşadıklarını, üretici firmaların sürekli fiyat güncellediğini, bunun kendilerine de zarar verdiğini ve itibarlarının sarsıldığını belirtti. Öte yandan birçok sektörden firmanın bir araya gelerek zam pazarlığı yaptığı haberleri de geliyor. Organize sanayi bölgelerinde bazı fabrikaların, çalışanlarını 15-20 gün yıllık izne çıkararak "anlaşmalı fiyat artışı" hazırlığı yaptığı iddia ediliyor. Haksız kazanç peşinde koşan bazı firmalar, stoklardaki düşük maliyetli ürünleri de daha pahalı fiyattan satabilmek adına bayilere mal vermiyor.

Rekabet Kurumu göreve çağrılıyor
Son günlerde aynı sektörde üretim yapan firmaların bir araya gelerek “ortak zam” belirleme konusunda görüştükleri ayyuka çıkınca, ekonomi çevreleri, Rekabet Kurumunu göreve çağırdı. Tüketici Başvuru Merkezi Başkanı Aydın Ağaoğlu “12 bankaya ortak faiz belirlediği için ceza veren Rekabet Kurumu, o tarihten bu yana ortada görünmedi” dedi ve bugün piyasayı kasıp kavuran şirketlere karşı ceza yaptırımının başlaması gerektiğini ifade etti. Kıbrıs Amerikan Üniversitesi Rektörü Profesör Dr. Uğur Özgöker de, böyle bir ortamda tüketici haklarının korunmasının fazla önemli hâle geldiğini belirterek, "Rekabet Kurumu daha aktif olmalı. Bu sayede ekonomi daha az zarar görecek, tüketicinin refahı artacak, döviz kurları düşecek, ekonomide büyüme hızlanacak" diye konuştu.

Su, çay, şeker yerli, artışlar spekülatif
Çay, şeker, su gibi yerli üretim mallarındaki artışın tamamen spekülatif olduğunu oda başkanları da dile getiriyor. İstanbul Sucular Esnaf Odası Başkanı Ahmet Turan Akkaya, su fiyatlarına son bir ayda yüzde 60 zam yapıldığını belirterek "Maliyetler göz önüne alındığında, piyasada 6 TL ila 20 TL arasında satılan, 19 litre polikarbon damacana suyun, azami 10 TL’den satılması gerekli" açıklamasında bulundu. Akkaya "Yapılan zamların girdi maliyeti veya döviz kuru artışı ile alakası yok. Yurt dışından gelmiyor bunlar. Dünyaya suyu biz satıyoruz. Kullanılan plastiklerin çoğu da yerli üretim. Bunlar, tamamen fırsatçıların dolar kurunu bahane ederek yaptıkları haksız zamdır" dedi.

Bir çuval unu 95 TL'den veririz
Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu Başkanı Eren Günhan Ulusoy, un sanayicilerinin 95 liradan ekmeklik buğday ununu teslim etmeye hazır olduğunu belirterek, "Bugünkü şartlara göre bu fiyat, sanayicilerimiz için de fırıncı için de makul. 175 lira diyerek piyasada bir tedirginlik, bir panik havası oluşturuluyor. Biz bugün 1 milyon çuval unu 95 liradan temin etmeye hazırız" dedi. Esnafın ve bakanlıkların, kendi açıklamalarını baz almalarını isteyen Ulusoy, "Ortamı speküle etmek isteyenlere izin vermeyin. Türkiye’deki üretim rakamına baktığımızda bir kıtlık söz konusu değil. Yani panik olacak bir durum yok" diye konuştu.

İyi esnafla kötüyü karıştırmayalım
İş dünyasından da yaşananlara tepki var. Dünya Erdemli Sanayici ve İş Adamları Derneği Başkanı Mustafa Çınar, fırsatçılığa dikkat çekerek; "Şer odaklarının yeni oyunu ile karşı karşıyayız. Yapmamız gereken, devletimizin yanında olmak. Birbirimize kenetlenmemiz gerekiyor. Ancak bazı fırsatçılar da maliyet üzerinde zam, gramaj düşürme ve stokçuluk gibi aldatmacalarla vatandaşı zor duruma düşürüp, dış mihrakların ekmeğine yağ sürüyor” şeklinde konuştu. MÜSİAD Genel Başkanı Abdurrahman Kaan da tartışmaları yakından takip ettiklerini belirterek "Ahlaklı esnaf ile 'gizli zam' yapan aynı kefeye konmamalı" ifadelerini kullandı. Kaan “Yerli ve millî perakendeci ve markalarımızla, fırsatçılık, stokçuluk ve karaborsacılık yapan firmaların yan yana zikredilmesini manidar buluyorum. İş insanları olarak bizler de, hükümetimizin aldığı kararları uygulayarak devletimizin arkasında olduğumuzu göstermek ve elimizi taşın altına koymak zorundayız” dedi.