Sokak kültürü

Kentler fiziksel bir bütünlük içinde ele alındığında, dokunun iki önemli özelliği ortaya çıkar; kentin fiziksel ve fonksiyonel imajını yansıtan binalar ve kentsel demokratik mekanlar, meydanlar, caddeler, sokaklar... Bu bütünün içinde fiziksel bir eleman olan sokak, aslında kent ölçeğinde yaşam alanları arasında yaya ve taşıtların dolaşımını sağlayacak bir bağlantı ve ulaşım aracı olmanın yanında aynı zamanda "sosyalleşme platformu" da oluştururlar. Velhasıl bu kentsel kimliğin yanında her sokağın ekonomik bir fonksiyonu ve sosyal bir özelliği de vardır.
Kentte "sokak kültürü"nü incelerken "sokak mekanı" tabiri pek çok özelliğini aynı anda ve zengin bir çeşitlilik içinde incelemek de mümkün. Kent sokaklarını "kültürün dışa vurumu" olarak algılamak da yanlış olmayacaktır.
Sokaklar toplumsal yaşamın dışa yansıdığı kent mekanlarıdır. Akdenizliliğin bir özelliği olarak dışa dönük hayat tarzı Anadolu'da pek çok yerde olduğu gibi İstanbul'da da kendini gösterir. Sokaklar çocuklar için hâlâ bir oyun alanı, yaşayan sakinler için sohbet ve buluşma mekanı, seyyar satıcılar için para kazanılan iş mekanı, araçlar içinse bir yoldur. Sokağını süpürmek, sokakta araba yıkamak, sokakta kapı önünde çay içmek, bayramları sokakta kutlamak, hep kültürün sokağa taşan özellikleridir. Bu etkinlikleri İstanbul dahil birçok kentte görebiliriz.
Sokaklar sosyal ve ekonomik yaşamın bire bir yansımasıdır. Kent sokaklarında her zaman çarşı-pazar ve bir alışveriş vardır. Osmanlı döneminde İstanbul'da artan nüfusa bağlı olarak büyüyen iş yeri ve hanlar özellikle Beyazıt-Eminönü arasında çarşı sokakları oluşturmuştur. İstanbul'da yoğun iş alanları içinde yer alan çarşı sokakları dışında yerleşim ve konut bölgelerinde yine ticari amaçlı haftanın belli günlerinde kurulan semt pazarlarını barındıran pazar sokakları da mevcuttur. Bu renkli mozaik ve seyyar satıcılar kent sokaklarına ses ve hareket veren bir diğer önemli unsurdur.
Son yıllarda büyük kentlerimizde özellikle İstanbul'da nüfusa bağlı olarak üretim ve tüketimin artmasıyla bir batı kopyası olan "alışveriş merkezleri" kısaca AVM'ler kent kültürü içine girmiştir. Geleneksel ticari amaçlı sokakların yerini almak üzere kent dokusu içine kompakt mimari formlarıyla yerleşen AVM'ler bu kentsel terminoloji içinde kapalı alışveriş sokakları olarak isimlendirilebilir. Bu kapalı sokaklar etrafı dükkanlarla çevrili, birden fazla katlı ve atriumlu mekanlardır. Günümüzde ekonomik ve sosyal hayattaki dönüşüme bağlı olarak en çok rağbet edilen sokaklar durumu hasıl olmuştur. Klasik sokaklar taşıtlar ve yayalar için bir geçiş yolu gibi olsa da bu işlev artık yoğun bir biçimde otoyollar, bulvarlar, viyadükler tarafından karşılanmaktadır. Onun için sokağınıza sahip çıkın. Sokağın sakini değil sahibi olun...