Peşrevdeki anlatılamaz güzellikler (4)

Osmanlılar zamanında ve Cumhuriyet'n başlarında Kırkpınar, Hıdrellez günü başlardı. Nasıl Türk orduları genelde sefere baharda çıkıyorlarsa, pehlivanlar da baharın müjdecisi Hıdrellez günü ermeydanına çıkıyorlardı. Yağlı güreşte asıl olan ustalık, bilgi, kuvvet, cesaret ve metanettir. Kilo ve yaş sınırlaması yoktur. Bileği ve yüreği güçlü, 50 kiloluk 60 yaşındaki ihtiyar hak etmişse başta güreşebilir. Geleneksel yağlı güreşte, zaman sınırlaması ve puanlama yoktur. Yenişme olmazsa, güreş ertesi gün devam ederdi. Güreşleri, planlanan zamanda bitirebilmek için zaman bugün sınırlaması getirilmiştir. Ağa, güreşçilerin ve misafirlerin ev sahibidir, Kırkpınar'ın gerçek reisidir, ancak bugün ağanın görevi yalnızca semboliktir. O zaman, parayı bastıran değil layık olan ağa seçilirdi. Güreşlere katılan eşraf kendi aralarında toplanıp kimin ağa olacağına karar verirlerdi. Peşrev, yağlı güreşçilerin, güreşe başlamadan önce ısınmak için yaptıkları, yağlı güreşin manasını anlatan birçok güzellikler gizli ısınma hareketleridir. Yağlı güreşte, peşrev başlı başına bir destandır. Peşrev, Türk oğlunun vatan tutmak için Türkistan'dan Anadolu'ya oradan da Avrupa'ya akışının ifadesidir, Türk oğlunun tarih macerasını anlatır. Peşrev, Türk oğlunun sembolleri, ok, yay, at, kurt ve kartal'ın figürleriyle donatılmıştır. ÜÇ ADIM İLERİ ÜÇ ADIM GERİ Peşrevdeki güzellikler, ciltler dolusu kitapla anlatılmaz. Biz kısaca vermeğe çalışalım. Peşrevin başlangıcında, üç adım geri, daha sonra üç adım ileri yürürler ve sağ dizi üzerine çökerler. Üç adım geri gitmek; Hak, adalet, aşk karşısında boynumuz kıldan ince, üç adım ileri gitmek de; hedefimiz, amacımız, şehitlik, hakkın rızası, insanların duası manasındadır. Pehlivanlar, daha sonra diz çöküp, sağ elini toprağa dokundurduktan sonra, üç defa, dizine dudaklarına ve başına götürürler. Bu, "Ey pehlivan, gücün, ustalığınla mağrur olma, topraktan geldin, yine toprak olacaksın, sahip bulunduğun nimetlerin hesabını vereceksin, gücün, malın fazlalığı, mesuliyeti fazlalaştırır" manasındadır. Güreşçiler, peşrev esnasında, eliyle rakibinin paçasına dokunurlar, ellerini dudaklarına, sonra da başına götürürler. Bu, "Ben pehlivanlıkta, senin ayağının tozu olamam" demektir. İkinci manasıysa, rakibinin en büyük silahı olan paçalarının sağlam bağlanıp bağlanmadığını kontrol etmektir. Bu nasıl spordur ki, rakibinin en önemli silahının çalışıp çalışmadığını kontrol ediyor. KIRKPINAR MAGAZİNLEŞTİRİLDİ Rakipler, birbirlerinin sırtlarını sıvazlarlar, bu; hem rakibinin iyi yağlanıp yağlanmadığını kontrol etmek hem de helalleşmektir. Kispet 40 parçadan yapılır, bu kırklara, evliyalara işarettir. Kispetin kasnak sicimine üç düğüm atılır. Birinci düğüm Allaha kulluğa, ikinci düğüm Hazreti Muhammed'e ümmet olmaya, üçüncü düğüm de pirin, ustanın hakkına işarettir. Paça bendi, üç kat sarılır, bunlar tasavvuftaki şeriat, tarikat ve hakikat üçlüsüne işaret eder. Kısacası Osmanlılar zamanında kurulan Güreş Tekkelerinde (Spor Akademilerinde) tasavvuf, Ahilik terbiyesi ve eğitimi aynen geçerliydi. Kispet, iki rekat namaza kıldıktan sonra abdestli olarak sırtında yere kadar uzanan beyaz gömlek varken giyilir. Bu şekilde, hem pehlivanın avret yerleri gözükmemiş olur hem de pehlivan, şehitlerin yadigârı bir sporu yaptığını hatırlar. Ancak günümüzde pehlivanlar buna dikkat etmemekte, avret yerleri meydanda giyinmektedir. Yağlı güreşin, Kırkpınar'ın temsil ettikleri, anlattıkları, peşrevin söyledikleri, davul-zurnanın niçin vurduğu artık kimsenin umrunda değil. Şekil içinde mana tamamen kayboldu. Yağlı güreş, Kırkpınar magazinleştirildi. Ancak parmak nereye gider, gayler güreşebilir mi, ağa olabilir mi gibi magazin, belden aşağı konularda gündeme geliyor. Yağlı güreşin, Kırkpınar'ın neyi temsil ettiği, neyi anlattığı, tarihi, kültürel özellikleri bilinmiyor. Bilinmeyince de akıllar parmaklara takılıp kalıyor. Anıtlar Yüksek Kurulu gibi yağlı güreş içinde mutlaka bir akademik kurul olmalı. Yarın: Yeşil altın kemerin sahibi olacak mı?