Türkçenin 700 yıllık sırları aydınlığa çıkıyor

Kültür Sanat Servisi
Türkçe, yıllarca kelimelerinin kökenlerini ortaya koyan detaylı bir etimolojik sözlüğün eksikliğini çekti. Kelimelerimizin sırlarını aydınlatmak için yazılan etimolojik lügatlerin kimi çok sığdı kimileri de bazı sahalara hapsolmuştu. Şimdi bu eksiklik, 65 yılın emeği olan bir lügatle gideriliyor. 2003 yılında ölen Avusturyalı Türkolog Prof. Dr. Andreas Tietze’nin uzun uğraşlar neticesinde kaleme aldığı ve daha önce bir kısmı yayınlanan ‘Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Sözlüğü’nün tamamı, 8 cilt olarak Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) tarafından neşredilecek. Tietze’nin “Türkiye Türkçesi Abidesi” dediği ve 700 yıllık bir safhayı ele alan eserin ilk dört cildi hazırlanarak, önceki günlerde Türkçe meraklılarına sunuldu. Kitabın diğer ciltleri de Prof. Dr. Tietze’den kalan notlar ve taslak metinlerden faydalanılarak, Prof. Dr. Semih Tezcan ve akademik ekibi tarafından önümüzdeki yıl sonuna kadar neşredilecek.  

DÖNÜM NOKTASI...
Gazetemize konuşan TÜBA Başkanı Prof. Dr. Ahmet Cevat Acar, eserin tamamlanmasının Türkçe için bir dönüm noktası olacağını söyledi. Acar “Dilimizin ne yazık ki yıllarca tam bir etimolojik sözlüğü olmadı. Türkiye’de uzun müddet yaşamış Avusturyalı bilim adamı Prof. Dr. Andreas Tietze’nin ömrünü adadığı bu eser, bir boşluğu dolduruyor. Kitap, Türkçemizin 7 asırlık macerasını orijinal örneklerle ortaya koyması bakımından oldukça mühim” diye konuştu. Eserin diğer ciltlerinin tamamlanabilmesi için yazarın ailesinden taslak metinlerin temin edildiğini kaydeden Acar şu ifadeleri kullandı: Bu kitabın iki cildi, daha evvel neşredilmişti. Biz de bu kitaba dair bütün telif haklarını satın aldık. Prof. Dr. Semih Tezcan ve ekibi, mümkün olduğunca Tietze’nin terekesine sahip çıkarak bu kitabın diğer ciltlerini tamamlayacak. 2018 yılının sonuna kadar kitabı, 8. cilt hâlinde hazırlayarak, millî kültürümüze mühim bir hizmet yapmayı hedefliyoruz.

Kendi sahasında bir ilk
Ekibiyle birlikte kitabın editörlüğünü üstlenen Prof. Dr. Semih Tezcan da Prof. Tietze’nin Türkçenin yanı sıra çok sayıda lisana hâkim olduğunu söyledi. Tezcan “Tietze, Türkçe kaynaklarını ve birçok dil ile münasebetlerini yıllarca araştırdı. 14. asırdan 20. asra kadar Anadolu’da ve Balkanlar’da Türkçe yazılmış eserleri tetkik ederek tarihsel bir sözlük ortaya koydu. Bu eser, Türkiye’deki sözlükçülük tarihinde büyük bir aşamadır. Etimoloji sahasında daha önce yapılmış çalışmalar var ama bunların bazıları belirli sahalara yönelmiş, bazıları da çok zayıf. Tietze’nin kitabı, 800 kadar eserden alınmış on binlerce örnekle kendi alanında bir ilktir” ifadelerini kullandı. Eserin diğer ciltlerinin tamamlanmasının zorlu bir çalışma olacağını söyleyen Prof. Tezcan “Tabii bu kolay bir şey değil. Bazıları el yazısı ile bazıları da çeşitli yabancı dillerde kaleme alınmış notlar var. Bunlar üzerinde çalışacağız” dedi.

BİR ÖMÜR ADANAN ESER

Türkiye’de uzun yıllar yaşayan Avusturyalı Türkolog Prof. Dr. Andreas Tietze, ‘Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Sözlüğü’nü kaleme almak için ömrünün sonuna kadar çalışmıştı.