HAYIRLI RAMAZANLAR

__:__:__

Derya kuğusu bunlar

Düzenleyen: /
Derya kuğusu bunlar
Beşiktaş Deniz Müzesi, Beşiktaş, Haber

KÜLTÜR - SANAT Haberleri

Haydi ılık güneşli günler size kalsın, soğuk ve yağmurlu günlerden birini Beşiktaş Deniz Müzesine ayırabilirsiniz pekâlâ.

İrfan Özfatura

Üşengeçlik mi ne, yıllardır önünden geçerim, içeri girmedim. Geçen “bi bakayım” dedim ve neler kaçırdığımı anladım. Hakkında bir şeyler okuduktan tekrar gelmeliyim dedim, meğer ne çok şey atlamışım o arada. 
Kısaca özetlersek burada sandallar, silahlar, gemi maketleri bulacaksınız. Baş figürleri, kürekler, makaralar, halatlar, bocurgatlar, tuğralar, nişanlar, beratlar, fermanlar, yelekler, şalvarlar, fenerler, sikkeler, mühürler, damgalar, kitabeler, taş baskılar, dalgıç takımları, bilumum seyir aletleri, usturlap, pusula…  
Müzenin en eskileri amforalar, öyle ki bazıları 2.500 yaşında. 
Viyana’yı döven toptan tutun, Barbaros’un sancağına…  Haliç’teki Bizans zincirinden, Piri Reis’in notlarına… Osmanlının efsane kalyonu Mahmudiye’nin lombozları da orada bulunuyor sonra.
Çaka Bey kim? Umur Bey nereli? Kemal Reis ne yaptı? Piri Reis, Turgut Reis, Seydi Ali ve Barbaros Hayrettin Paşa… “Deniz üstünden, o top sesleri!...” Kulağım mı çınlıyor yoksa? 

TEMİZ, BAKIMLI, FERAH
Sergi binası Beşiktaş’ta Boğaz’ın yanı başına bağdaş kurmuş âdeta. 20 bin metrekare kapalı alanı ile rakiplerine fark atıyor. Dile kolay 20 milyon belge, 21 bin 500 kitap, 32 bin fotoğraf, 1.120 harita…
Müzedeki tablolar arasında Hüsnü Tengüz, Henry Ashton Barker, Ayvazovski gibi ünlülerin resimleri var ki, paha biçilemiyor onlara. 
Hele saltanat kayıklarını görmeniz lazım, işin olmayacak oturup seyredeceksin, sülün gibiler maşallah! 
Bunlar bir nevi makam aracı. Sultanlar cuma selamlığına, veliahtlar kılıç kuşanma merasimine bunlarla gidiyor. Yabancı misafirleri gezdiriyorlar sonra. Devletin gücünü göstermeleri gerek, bu yüzden en mahir marangozların, en usta nakkaşların elinden çıkıyor.  Süsleniyorlar oymalarla, kakmalarla. Edirnekâri, kündekâri, varak varak altınlarla... 
KAYIKTAN KALYONA
Bu müzeyi gezmenin asgari faydası şu ki, gemileri tanıyorsunuz. Tamam “Kaptan Paşa’nın Seyir Defteri”ni okuduk ama çektiri nedir, fırkate neye derler bilmiyorduk, yalanı yok ya. Dahası pergende, kadırga, baştarda… Karamürsel, işkampoye, piyade, aktarma, celiyye, kancabaş, palaşkerme, borozan, melekse, tonbaz, menzil, dolap kayığı, funda… Sandal, filika, uçurma, üç çifte, beş çifte, çekelve, kırlangıç, gırab, şahtur, Çamlıca… Düşünün sadece İstanbul’da 30 bin kayıkçı kalafatçı keser tutuyor Evliya Çelebi’nin yaşadığı yıllarda. 
Ağır abiler elbette kalyonlar. Bunlar da çeşitli: Şolope, şehtiye, karavele, korvet, fırkateyn, ağribar, barça, kaypak, üç ambarlı, uskuna... Ateş gemileri ise pek hızlı, yelken kürek rüzgârla yarışıyorlar âdeta, burunlarında barut fıçıları var, düşmanın en gözde gemisine kafadan dalıyorlar. Çarpışmaya ramak kala leventler filikalara atlıyor. Bunun için sıkı talim lazım, pire gibi olacaksın, her şey bir anda. 
Abdülaziz Han döneminde Osmanlı, dünyanın 3 büyük donanmasından birine sahiptir ki, sadece denizlere değil nehirlere de (ince donanma) hükmediyor.

AH KUNAKARA!
Müzede iki Ertuğrul’dan da yadigârlar var. Biri donanma gemisi iken Cumhurbaşkanlığı hizmetine verilip yat yapılan Ertuğrul. 
Öbürü de malum Japonya dönüşü Kunakara kayalıklarında... 
Hata filan mı? Yooo hayır, hayır. O gün deniz dayanılası değil, nitekim bir İngiliz ve Japon gemisi de batıyor zikrolunan mıntıkada. Ve dünyanın en büyük gemi arması… 14,5 metre uzunluğu ile Orhaniye Fırkateyni’nden çıkma. 
Aziziye Fırkateyni’ne ait arma da ondan aşağı kalmıyor. Sanatkarı aylarını yıllarını vermiş olmalı, kim bilir keskisini kaç milyon kere çekiçledi di mi ama?

EMSALİ BULUNMUYOR
Müzenin en değerli parçası 4 asırlık bir kadırga ki yeryüzünde eşi benzeri bulunmuyor şu anda. 4. Mehmed Han zamanında kullanıldığı kesin, hatta fethi gördüğü de söyleniyor. 
24 çift küreği var ve her küreği ki üçer kişi çekiyor. Demek ki 48 X 3 =144 kürekçisi var. Halatlara yelkenlere de adam lâzım siz hesaplayın artık kimbilir kaç tayfa. 
1910 yılında “Yalıköşkü Kayıkhanesinin yıkılması ve duhulündeki antikaların Tersane-i Amire’deki (Haliç) Deniz Müzesine nakli” yönünde bir karar çıkıyor. Baksalar ki içeride birbirinden şirin saltanat kayıkları ve kızağa çekilmiş bir kadırga. Müze Müdürü Halil Ethem Bey sedef, fildişi kakmalarla bezeli kaptan köşküne hayran oluyor. Hamlacıbaşı Hasköylü Osman Ağa’dan aldığı bilgiler doğrultusunda Şehbal dergisine bir yazı yazıyor hatta. 

HAKANDAN HALKINA…
Peki müzenin mazisi? 
1897 yılında Abdülhamid Han-ı Sani’nin emriyle kuruluyor. Bozcaadalı Hasan Hüsnü Paşa’nın Bahriye Nazırı olduğu yıllarda. Amiral Hikmet Paşa ve Binbaşı Süleyman Nutki büyük çaba gösteriyor. Bahriye ile alakalı kitapları da topluyorlar ayrıca. 
II. Cihan harbi kopunca eserler Anadolu’ya naklediliyor. 1946 yılında ortalık sakinliyor, müze Dolmabahçe Camii’ne taşınıyor. Demek ki, ibadete kapalıymış o sıra. 
1961 yılında ise şimdiki yerine yerleşiyor. 

NURİ DEMİRAĞ
Mevcut binayı döşediği demir yolları ile tanınan Müteahhit Nuri Demirağ yaptırıyor. Nuri Bey gerçekten gözü kara bir müteşebbis, 1936 yılında uçak imali için kolları sıvıyor. Önce bir AR-GE binası yaptırıyor ki, şu an deniz müzesi olarak kullanılıyor. 
Nuri Demirağ tayyaresini üretiyor, uçuruyor. Ancak Türk Hava Kurumu verdiği siparişlerden vazgeçince beklenmedik bir darbe yiyor. Ama yıkılmıyor, kendi tezgahından çıkan yolcu tayyaresi ile (Nu-D 38) İstanbul Ankara seferlerine başlıyor (Mayıs 1944). Hâlen kullandığımız Yeşilköy Hava Meydanı da onun tapulu mülkü. Gelgelelim parti kurup (Millî Kalkınma Partisi -MKP) İnönü’ye rakip olunca kara listeye alınıyor. Şirket merkezi de, uçuş okulu da, hava meydanı da elinden gidiyor. 
Bu arada hatırlatalım müze, pazartesi hariç her gün açık. Bilet 7,5 lira, talebelere bedava. 

Derya kuğusu bunlar

Derya kuğusu bunlar

UYARI: Küfür, hakaret, bir grup, ırk ya da kişiyi aşağılayan imalar içeren, inançlara saldıran yorumlar onaylanmamaktır. Türkçe imla kurallarına dikkat edilmeyen, büyük harflerle yazılan metinler dikkate alınmamaktadır.
Sonraki Haber Yükleniyor...