Vergi numarası aranacak ve aranmayacak işlemler

Geçen haftaki yazımızda, yedi yıl önce, Vergi Usul Kanununun 8. maddesine eklenen bir fıkra ile, Türkiye Cumhuriyeti tabiyetinde bulunan her gerçek kişiye bir vergi numarası verilmesi zorunluluğu getirildiğini, daha sonra, 2.4.1998 tarihinde, Vergi Kimlik Numarası Kullanımının Yaygınlaştırılması Hakkında 4358 sayılı Kanun kabul edildiğini, açıklamış, ancak bu derece önemli düzenlemelerin, bazı sınırlı konular dışında, Maliye Bakanlığınca yaşama geçirilmediğini yazmıştık. Nitekim bu sınırlı uygulama dolayısıyla, bu güne kadar, vergi kimlik numarası alınması zorunluluğu, sadece sermaye şirketi hissedarlığı ve yöneticiliği, gayrimenkul satımı ve ipotek verilmesi ile bina inşa ettirilmesi ile taşıt alım satımı işlemlerinde aranılmıştır. Nihayet Maliye Bakanlığı, geçen haftaki yazımızda da aktardığımız gibi, 19 Haziran 2001 tarihli Resmi Gazete'de yayımladığı 2 numaralı Vergi Kimlik Numarası Genel Tebliği ile, IMF'ye verilen niyet mektubu doğrultusunda, 1 Eylül 2001 tarihinden itibaren pek çok finansal işlemde vergi numarası kullanılması zorunluluğunu getirmiştir. Bir başka anlatımla, 1 Eylül'den itibaren, pek çok finansal işlemde, artık işleme taraf olanların vergi numaraları da yazılacaktır. Bu işlemlerin neler olduğunu ise bu yazımızda aktarmaya çalışacağız. I. Vergi kimlik numarası aranacak işlemler ve haller 1. Bankacılık ve Mali Hizmet İşlemleri Ülkemizde kurulu bankalarla yabancı ülkelerde kurulmuş olup da Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan, 1.9.2001 tarihinden itibaren mevduat veya kredi hesabı açma, sözleşme düzenleme, havale ve kambiyo işlemlerinde, müşterilerinden vergi kimlik numarası isteyecekler ve bu numarayı yapacakları işlemlerde kullanacaklardır. 2. Her nevi tahvil, bono ve borçlanma senedi işlemleri Bankalar ve aracı kurumlar, 1.9.2001 tarihinden itibaren her nev'i tahvil, bono ve borçlanma senedi sattıkları müşterileri adına açtıkları hesaplarda, bunların kupon bedelleri ile vadeleri bitiminde gerek makbuz gerek fiziki olarak bu menkul kıymetleri ibraz eden kişilere itibari değerlerini nakden veya hesaben ödeme veya başka bir hesaba havale işlemlerinden önce vergi kimlik numaralarının tespiti ve kullanımı ile ilgili işlemleri yapacaklardır. 3. Kredi Kartı Okuma Makinesi İşlemleri Bankalar ve kredi kartı okuma makinesi veren diğer kuruluşlar, 19 Haziran 2001 tarihinden itibaren üye işyerlerine kredi kartı okuma makinesi vermeden önce müşterilerinin vergi kimlik numaralarının tespiti ve kullanımı ile ilgili işlemleri yapmakla zorunlu tutulmuşlardır. 4. Havale İşlemleri Bankalar, 1.9.2001 tarihinden itibaren yurt içi ve yurt dışına yapılan beş milyar lira veya eşiti yabancı parayı geçen tutardaki Türk Lirası ve döviz havalelerini yapmadan önce göndericinin, havalenin yurt içine yapılması halinde (yurtdışından yapılan havaleler dahil) ödeme yapılmadan önce ayrıca alıcının da vergi kimlik numarasının tespiti ve kullanımı ile ilgili işlemleri yapacaklardır. 5. Çek ve Senet (Bono) İşlemleri Bankalar, 1.9.2001 tarihinden itibaren çek karnesi verecekleri müşterileri ile her ne ad altında olursa olsun tahsil için alınan çek bedellerinin ödenmesinden önce ödeme yapılacak kişiler ile tahsile kabul edecekleri senetler ve senet karşılığı kullandıracakları avans kredilerine teminata alacakları senetleri, tahsilat ve teminat için kabul etmeden önce senedi tahsile veya teminata veren kişinin vergi kimlik numarasının tespiti ve kullanımı ile ilgili işlemleri yapacaklardır. 6. Sermaye Piyasası Kurumlarınca Yapılacak İşlemler Sermaye Piyasası Kanunu kapsamına giren sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunan aracı kurumlar, yatırım fonları, yatırım ortaklıkları, portföy yönetim şirketleri, danışmanlık şirketleri gibi sermaye piyasası kurumları 1.9.2001 tarihinden itibaren müşterilerine hesap açmadan, sözleşme ve işlemleri yapmadan önce vergi kimlik numaralarının tespiti ve kullanımı ile ilgili işlemleri yapacaklardır. 7. Ödünç Para Verme İşlemleri Ödünç para verme işleriyle uğraşan veya aracılık eden ikrazatçılar, faktoring şirketleri ve finansman şirketleri 1.9.2001 tarihinden itibaren müşterilerine hesap açmadan, sözleşme ve işlemleri yapmadan önce vergi kimlik numaralarının tespiti ve kullanımı ile ilgili işlemleri yapacaklardır. 8. Özel Finans Kurumlarınca Yapılan İşlemler Özel finans kurumları, özel cari hesaplar ve kâr ve zarara katılma hakkı veren hesaplar ile toplanan fonların ürnetim desteği sağlanması, kira akdi (leasing), kâr ve zarara katılma yöntemi, mal karşılığı olan vesaikin alım satımı yoluyla kullandırılması işlemlerinde 1.9.2001 tarihinden itibaren müşterilerine hesap açmadan, sözleşme ve işlemleri yapmadan önce vergi kimlik numaralarının tespiti ve kullanımı ile ilgili işlemleri yapacaklardır. 9. Döviz Büfelerince Yapılacak İşlemler Halk arasındaki adı "döviz büfesi" olan, ancak resmi adı yetkili müessese olan kuruluşlarda, 1.9.2001 tarihinden itibaren 3.000 Amerikan Doları veya eşiti efektif/döviz alış ve satış işlemlerinde ve müşterileriyle yapacakları sözleşmelerde önce vergi kimlik numaralarının tespiti ve kullanımı ile ilgili işlemleri de yapacaklardır. 10. Posta Merkezi işlemleri Posta ve Telgraf Teşkilatı (PTT) merkezleri, posta çeki hesabı veya döviz pozisyonlu posta cari hesabı açtırmak için müracaat eden kişilerden 1.9.2001 tarihinden itibaren hesap açmadan ve sözleşme düzenlemeden önce vergi kimlik numaralarının tespiti ve kullanımı ile ilgili işlemleri de yapacaklardır. 11. Finansal Kiralama (leasing) İşlemleri Finansal kiralama (leasing) şirketleri 1.9.2001 tarihinden itibaren finansal kiralama işlemleri ile ilgili sözleşmeleri yapmadan önce müşterilerinin vergi kimlik numaralarının tespiti ve kullanımı ile ilgili işlemleri yapacaklardır. 12. Sigortacılık İşlemleri Türkiye'de kurulmuş şirketleri ile yabancı ülkelerde kurulmuş olup da Türkiye'de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan sigorta ve reasürans şirketleri, 1.9.2001 tarihinden itibaren her türlü sigorta sözleşmelerini yapmadan önce sözleşme ve işlemlerin sahibi, muhatabı veya tarafı olan kişilerin vergi kimlik numaralarının tespiti ve kullanımı ile ilgili işlemleri yapacaklardır. Sigorta sözleşmeleri yapan banka şubeleri ve sözleşme yapma yetkisine haiz tüm aracı kuruluşlar da bu hükümlere uyacaklardır. 13. Küçüklerle kısıtlıların işlemleri ve vekil vasıtasıyla yapılacak işlemler Saydığımız işlemlerin küçükler ve kısıtlılar adına yapılması halinde bu kişilerin yanı sıra veli, vasi ve kayyımların; vekaletname ile işlem yapılması durumunda vekalet veren kişinin ve ayrıca vekil tayin edilen kişilerin; vergi kimlik numarası tespit edilecek ve kullanılacaktır. II. Vergi kimlik numarası aranmayacak işlemler ve haller 1. Yurt dışında yerleşik kişilere verilecek hizmetler için vergi kimlik numarası aranmayacaktır. Ancak, dar mükellefiyete tabi söz konusu gerçek ve tüzel kişilerden Türkiye'de işyeri olan veya daimi temsilci bulunduranlar için yukarıda sayılan işlemlerin yapılmasında, kendilerinin veya daimi temsilcilerinin adına alınmış vergi kimlik numaralarını kullanacaklardır. 2. Elektrik, su, doğalgaz, telefon, kablolu televizyon faturası, çevre temizlik vergisi, öğrenci sınav harcı ve öğrenci kredisi ödemeleri ve benzeri ödemeler ile Emekli Sandığı, Bağ-Kur, Sosyal Sigortalar Kurumu ve Yardımlaşma Sandıkları tarafından emeklilere yapılan emeklilik maaşı ödemeleri ile işçi ve mumarların ücret ve maaş ödemeleri için açılan hesapların sadece belirtilen emeklilik maaşı ile maaş ve ücret ödemelerinden ibaret olması halinde vergi kimlik numarası aranılmayacaktır. 3. Yurtdışında yerleşik bulunan; bulundukları ülkede çalışma veya oturma izni alarak altı aydan daha fazla bir süredir yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının yapacakları işlemler için vergi kimlik numarası aranılmayacaktır. Bu kişilerden sadece çalışma veya oturma izin belgelerinin bir fotokopisi eğer bunlar yoksa pasaportlarının bir fotokopisi alınmakla yetinilecektir.