Dalkavuk

Tamam, “dalkavuk” diyoruz, diyoruz da… Niye?..  Etimolojik araştırmalarda ‘Dalkavuk’ kelimesinin kökenine dair muhtelif tartışmalar var. Ancak iki tanesi üzerinde yoğunlaşılıyor. Birincisi: “Dal" kelimesi "sallamak" anlamına geliyormuş. "Dalkavuk" da bu anlamda bakıldığında "kavuk sallayan" oluyor. Burada "kavuk sallamak", "kafa sallamak" yani her şeyi onaylamak anlamında kullanılıyor. Bir diğer iddia ise şöyle; “Dal" kelimesi Farsçada ‘yalın, çıplak ‘ manasına geliyormuş. Bu durumda ‘dalkavuk’ , ‘kavuksuz’ demektir yani makam sahibi olmayan kişidir. Makam sahiplerine yalakalık yaparak kavuklu olmaya çalışan bir kavuksuz...

Efem dalkavuklara dair en bilinen hikâye patlıcan hikâyesi. Padişahın biri patlıcan yemeğini çok severmiş. Bir gün yemekte:
“Şu patlıcan ne güzel sebzedir.” demiş. Dalkavuğu hemen; “Haklısınız Sultan’ım. Bu patlıcan öyle lezizdir ki, kırk çeşit yemeği olur, tatlısı olur, turşusu olur, yemeğe doyamazsınız.” diye methiyeler düzmüş.

Derken birkaç gün sonra yemekte yine patlıcan varmış. Padişah da o gün tersinden kalkmış “Ne bu yahu, yine patlıcan, yine patlıcan. Bari bir şeye de benzese!” diye kükremiş. Dalkavuk da hemen atılmış; “Yaa evet Sultan’ım. Zaten kara kuru bir şey, tadı yok, kekremsi, yemeği yemek değil, tatlısı tatlı, turşusu turşu.”

Padişah, dalkavuğun sözlerini hayretle dinlemiş. Ve... “Bre köftehor!” demiş, “Sen değil miydin geçen gün patlıcanı yere göğe sığdıramayan. Şimdi niçin yerin dibine sokuyorsun nimeti?” Dalkavuk, hiç istifini bozmadan cevaplamış soruyu: 'Hakk-ı âliniz var padişahım. Lakin ben zât-ı âlinizin dalkavuğuyum, patlıcanın değil!”

Ne diyordu şair; “Adalet oldur ki; padişahın hakkı padişaha, patlıcanın hakkı patlıcana, dalkavuğun hakkı da dalkavuğa verile.
Dalkavuk kendini ne padişah zannede ne patlıcan. 
Dalkavuk olduğunu bile de, öylece yaşayıp gide.
Yoksa düzen karışır da tuhaf günlere ereriz hafazanallah...”


Ninem diyor ki; Dalkavuktan sakın, çünkü o insanı boş kaşıkla besler.