Diğer ülkelerin istihbaratları hangi yetkilere sahip

- Teklifte yer alan düzenlemelerin, bazı ülkelerdeki uygulamalarına ilişkin bilgi notu dağıtıldı

- İngiltere'de, posta, kargo, internet ve telekomünikasyon hizmet sağlayıcıları, bilgi talep eden istihbarat servisleri ile işbirliği yapmak zorunda

- FBI, finansal kurumlardan ve kredi bürolarından, herhangi bir müşteriye ait tüm banka hesap kayıtlarını, kredi raporlarını ve kayıtlarını, adres, isim ve iş geçmişlerine ilişkin kişisel verilere ulaşma yetkisine sahip

TBMM İçişleri Komisyonu'nda devam eden MİT teklifi ile ilgili komisyona, teklifte yer alan düzenlemelerin, bazı ülkelerdeki uygulamalarına ilişkin bilgi notu dağıtıldı.

Buna göre, kanun teklifindeki düzenleme ile bazı ülkelerde istihbarat kurumunun başka kurum ve kuruluşlardan bilgi istenmesine dair düzenlemeler şöyle:

Türkiye (Teklifteki 3. (b) madde)
"Kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, Bankacılık Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşlar ile diğer tüzelkişiler ve tüzelkişiliği bulunmayan kuruluşlardan bilgi, belge, veri ve kayıtları alabilir, bunlara ait arşivlerden, elektronik bilgi işlem merkezlerinden ve iletişim alt yapısından yararlanabilir ve bunlarla irtibat kurabilir. Bu kapsamda talepte bulunulanlar, kendi mevzuatlarındaki hükümleri gerekçe göstermek suretiyle talebin yerine getirilmesinden kaçınamazlar."

İngiltere
2000 tarihli Soruşturma Yetkilerinin Düzenlenmesi Yasası'na göre; Posta, kargo, internet ve telekomünikasyon hizmet sağlayıcıları, bilgi talep eden istihbarat servisleri ile işbirliği yapmak zorundadır.

2005 yılında yürürlüğe giren Terörün Önlenmesi Yasası'na göre, ulusal güvenliği korumak ve ulusal güvenliği ilgilendiren suçları tespit etmek adına İçişleri Bakanının yetkilendirmesiyle Güvenlik İstihbarat Servisi (MI5) her türlü iletişim hizmeti sağlayıcısından kayıt ve veri talep edebilir.

Hollanda

Hollanda parlamentosu tarafından 2002 yılında yürürlüğe sokulan İstihbarat ve Güvenlik Servisleri Yasası 'na göre; İstihbarat Servisinden bilgi talebi alan servis ve hizmet sağlayıcılar, gerekli bilgiyi tedarik etmek zorundadır. Faaliyet kapsamında, kriptolu veri transferlerinin ve görüşmelerin çözümünde bilgi sahibi olan kimse, servis başkanının yazılı emri olduğunda, söz konusu kriptoların (şifrelerin) çözümünde servis ile işbirliği yapmak zorundadır.
Polis ve jandarma amirleri ile Maliye Bakanlığı'na bağlı vergi ofisinin genel müdürü; İçişleri Bakanının sorumluluğu altında ve AIVD'nin talimatları doğrultusunda istihbarat servisleri için faaliyet yürütür.
Başsavcılık üyeleri, istihbarat servisinin görevlerini ve faaliyetlerini ilgilendiren bir bilgiye ulaştığında Servise haber vermek durumundadır.

İspanya

2002 yılında yürürlüğe giren 11 sayılı Ulusal İstihbarat Merkezi Kanunu'na göre, Ulusal İstihbarat Merkezi, faaliyetlerinin gerektirdiği kapsamda diğer Kamu Yönetimi bünyesindeki kurumlar ile gerekli koordinasyon ve işbirliği ilişkilerini kurar.

Fransa

2006 tarihli Terörle Mücadele Yasası'na göre, internet hizmet sağlayıcıları, telefon şirketleri ve internet kullanımı sağlayan diğer tüm kuruluşlar, kendilerinden talep edildiği takdirde, müşterilerine ait bilgileri (IP adresleri, lokasyon, tarihe göre arama listesi), terörle mücadele ile görevli yetkililere ve istihbarat servislerine vermek zorundadır.

ABD

Adil Kredi Raporlama Yasası kapsamında, FBI, Ulusal Güvenlik Mektupları kullanarak, finansal kurumlardan ve kredi bürolarından herhangi bir müşteriye ait tüm banka hesap kayıtlarını, kredi raporlarını ve kayıtlarını, adres, isim ve iş geçmişlerine ilişkin kişisel verilere ulaşma yetkisine sahiptir.

Mali Gizlilik Yasası'na göre, istihbarata karşı koyma faaliyetleri kapsamında uluslararası terörle mücadele veya gizli istihbari faaliyetleri engelleme amacıyla, FBI tarafından talep edildiği takdirde, finansal kurumlar, çalışanları ve yöneticileri, tüzel veya bireysel müşterilerine ait finansal kayıtları vermekle yükümlüdür. Bununla birlikte, hiçbir finansal kurum, çalışanı ve yöneticisi, istihbarat servislerince (örneğin FBI) müşteriye ait finansal kayıtlara erişim sağlandığını hiç kimseye açıklayamaz.

2001 yılında yürürlüğe giren Vatanseverlik Kanunu, FBI'a Dış Güvenlik İstihbarat Kanunuyla tanınan bu yetkiyi genişletmektedir. Bölüm 215'de yer aldığına göre, terörle mücadele kapsamında özel şirketler sahip oldukları ticari kayıtları talep halinde sunmak zorundadır. Yapılan bu düzenlemelerle, halihazırda CIA, FBI ve NSA'in ulusal güvenlik ve terörle mücadele kapsamında, vatandaşları veya diğerlerine ait her türlü finansal veriye (para hareketleri, bakiye, sosyal güvenlik numarası vb.) ve diğer belge, doküman ve kayıtlara erişim yetkisi bulunmaktadır.

Benzer şekilde, Ulusal Güvenlik Yasası'nda Bölüm 802 altında belirtildiği üzere, istihbarat veya istihbarata karşı koyma faaliyetleri veya güvenlik unsurları tespiti kapsamında yetkilendirilmiş herhangi bir soruştuma servisi herhangi bir finansal kurumdan veya kuruluştan mali kayıtlar, diğer finansal bilgiler ve müşteri raporları gibi bilgileri talep edebilir.

-İstihbarat belgelerinin yayınlanması

İstihbarat belgelerinin yayınlanmasıyla ilgili bazı ülke örnekleri ise şöyle:

ABD

İstihbari Kimliklerin Korunması Kanunu, kasıtlı olarak kapalı faaliyet yürüten görevlinin kimliğine ilişkin bilgilerin ifşasına cezai müeyyide getirmektedir. Söz konusu "görevli" tanımı ise gizli servise bilgi sağlayan ancak kurum personeli olmayan şahısları da kapsayacak şekilde geniş tutulmuştur.

Gizli istihbarat memurları, ajanlar, muhbirler ve kaynakların kimlikleri, söz konusu bilgilere erişim yetkisi bulunanlarca ifşa edilirse suçlu bulunan şahsa 10 yıla kadar ağır hapis cezası; erişim yetkisi bulunmayanlarca ifşası durumunda suçlu bulunan şahsa 5 yıla kadar ağır hapis cezası ve kimlik bilgilerine yetkisiz bir kişinin erişime teşebbüsü durumunda ise suçlu bulunan şahsa 3 yıla kadar ağır hapis cezası verilebilir. ABD kanunlarında istihbarat memurları ve servisler ile gizli ilişkide bulunan tüm şahıslara ait bilgilerinin basın yoluyla yayınlanmasını da kapsayacak şekilde geniş bir bakış açısıyla bakılmış ve "gizli bilgilerin ifşası/açıklanması (disclosure)" ifadesi benimsenmiştir.

Casusluk Kanunu'nun çeşitli maddelerinde devlete ait gizli bilginin korunması cezayi şartlarla hüküm altına alınmıştır. 794. maddesinin a bendi ulusal savunma bilgilerinin başka bir ülke, başka bir ülkedeki bir grup veya fraksiyona fayda sağlayacak şekilde doğrudan ya da dolaylı olarak ifşası, iletilmesi, yayınlanması ömür boyu hapis cezası ile cezalandırılabilmektedir. İlaveten açıkladığı ya da yayınladığı bilgi/belgeler nedeniyle gizli faaliyet yürüten istihbarat servisi mensubunun ölümüne neden olan kişi idam cezasına çarptırılabileceği hüküm altına alınmıştır. Mezkur kanunun Gizli Bilginin İfşası'na ilişkin oluşturulan 793 ve 798. maddeleri ile ulusal güvenlik konularındaki gizlilik dereceli belge ve bilgilerin elde edilmesi, iletilmesi ve her türlü yetkisiz ifşası 10 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaktadır.

Fransa

2011 yılında kabul edilen Fransız İç Güvenlik Yasası 4. Bölümü'nde gizli servis ajanlarının, elemanlarının ve kaynaklarının korunmasına ilişkin hususları hükme bağlamıştır. Buna göre, istihbarat ile ilişkili kapalı faaliyet icra eden şahıslara ait bilgilerin ifşası 5 yıla kadar hapis ve 75 bin Avro para cezası uygulanmaktadır

İngiltere

1989 tarihli Resmi Sırlar Kanunu'nun 6. Bölümü "Güvenlik ve İstihbarat Bilgileri" ile ilgili hususları düzenlemektedir. Kanuna göre ifşası halinde cezai müeyyide gerektiren altı bilgi türü ortaya konmaktadır. Bunlar arasında güvenlik ve istihbarat bilgileri de bulunmaktadır. Buna göre, söz konusu bilgileri ifşa edenlerin, 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmaları, ifşaata teşebbüs durumu oluşursa dahi 6 aya kadar hapis cezası alabilecekleri 1989 tarihli kanunda belirtilmiştir.

Buna ilaveten "harp durumunda", 1989 Resmi Sırlar Kanunu, 1911 yılında yürürlüğe giren aynı isimli Kanunun "düşman unsurların eline geçmesi halinde devleti zaafiyete uğratabilecek bilgilerin korunmasına ilişkin hükmü" aynen korumuştur. Buna göre, söz konusu bilgileri ifşa edenlerin 14 yıla kadar hapis cezası alması hükme bağlanmıştır. Birleşik Krallık uygulamalarına ilişkin önemli bir diğer husus ise 1911 Sayılı Kanun ile "casusluk" tanımının, "devletin güvenliği ve çıkarlarına zarar verecek faaliyetlerin tümü" olarak geniş bir şekilde ifade edilmesidir. Bu çerçevede, gizli resmi belgelerin, şifrelerin, planların ve diğer gizlilik dereceli dokümanın doğrudan veya dolaylı olarak düşmana fayda sağlayacak şekilde elde edilmesi, yayınlanması, kayda geçirilmesi, iletilmesi 14 yıl hapis cezası ile cezalandırılmaktadır. Ancak kayda geçen örneklerde ve iç istihbarat servisi MI5'in resmi internet sitesinde sunulan bilgilerde bu cezanın katlanarak infaz edildiği görülmektedir. Örneğin, 1950'li yıllarda, Sovyet hükümetine bilgi sızdıran George Blake isimli şahıs 42 yıl hapis cezası almıştır.

Kanada

Halihazırda yürürlükte olan 1985 tarihli Bilgi Güvenliği Kanunu'nun 20. maddesine göre, herhangi bir yabancı unsur veya terörist oluşuma yarar sağlayacak ve Kanada çıkarlarına zarar verecek şekilde herhangi bir suç faaliyeti niyetinde bulunması veya faaliyet içinde bulunması durumunda ömür boyu ağır hapis cezası ile cezalandırılmaktadır.

Romanya

1991 tarihli Ulusal Güvenlik Yasası'nın 17. maddesine göre milli güvenliği zarar verecek şekilde gizlilik dereceli bilgilerin toplanması ve yayınlanması adli suç olarak kabul edilmekte olup, 2 ila 7 yıl arasında hapis cezası ile cezalandırılmaktadır.

Rusya Federasyonu

Dış İstihbarata İlişkin 5 sayılı Federal Kanunu'nun 18. maddesinde "Rusya Federasyonu dış istihbarat birimlerinde görevli ve görevinden ayrılmış eski personel hakkındaki bilgiler devlet sırrıdır ve ancak SVR Başkanının izniyle ve söz konusu personelin yazılı izniyle açıklanabilir" şeklinde bir hüküm bulunmaktadır.