İmalat sektörü faaliyet şartları Eylül'de daha fazla kötüleşti

İstanbul Sanayi Odası Türkiye ve İstanbul İmalat PMI anketlerinin Eylül 2015 ayı sonuçları açıklandı. İstanbul Sanayi Odası ve Markit'ten elde edilen son PMI anket verileri, Türk imalat sektörünün faaliyet şartlarındaki bozulmanın üçüncü çeyreğin son ayında hızlandığına işaret etti. İmalat üretimi Nisan ayından beri gözlenen en sert daralmayı yaşarken, yeni siparişlerdeki düşüş dokuzuncu aya ulaştı. Firmalar satın alma faaliyetlerini 2014 yılının Temmuz ayından beri görülen en sert hızda yavaşlattıkları gibi girdi stoklarını da zayıf piyasa şartlarından dolayı azaltmaya devam ettiler. 


Türk Lirasındaki değer kaybı girdi fiyatları üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturmaya devam etti ve girdi fiyatlarının Eylül ayındaki artışı 2014 yılının Şubat ayından bu yana gözlenen en yüksek artış oldu. Buna bağlı olarak nihai ürün fiyatları enflasyonu son 19 ayın en yüksek değerine ulaştı. Eylül anketinde ortaya çıkan olumlu gelişmeler arasında zayıflayan Türk Lirasının da etkisiyle yeni ihracat siparişlerindeki artışın hızlanmış olması ve istihdamdaki ılımlı artış bulunuyor. 


İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI), imalat sanayinin kaydettiği performansı sergilemek amacıyla tasarlanmış tek rakamlı, bileşik performans göstergesidir. Manşet gösterge; yeni siparişler, fabrika çıkışları, istihdam, tedarikçilerin teslim süresi ve satın alma stokları gibi göstergelerden elde edilmektedir. 50,0 değerinin üzerinde ölçülen tüm rakamlar sektörde genel anlamda iyileşmeye işaret etmektedir. 


İstanbul Sanayi Odası Türkiye PMI, Eylül'de eşik değer 50,0'ın altında kalarak Türk imalat sektörünün faaliyet şartlarındaki bozulmanın devam ettiğini gösterdi. Ağustos ayında 49,3 olarak ölçülen PMI, Eylül'de 48,8'e geriledi. Böylelikle PMI, Nisan'dan bu yana karşılaşılan en düşük değerine inmiş oldu. Mayıs ve Temmuz aylarındaki kısa soluklu ve geçici toparlanmalar haricinde Türk imalat sektörünün 2015'in tamamında daraldığı görülüyor. 


PMI'da kaydedilen düşüş, hem yeni siparişler, hem de imalat üretiminde önceki aya kıyasla daha sert gerçekleşen gerilemeden kaynaklandı. Temmuz ve Ağustos aylarında istikrarlı bir performans gösteren imalat üretimi son dönemde Nisan'dan beri görülen en sert daralmasını yaşadı. Türk imalatçılar tarafından alınan yeni işler Eylül'de üst üste dokuzuncu kez ve Haziran ayından bu yana en yüksek hızda düşüş gösterirken şirketler durgun piyasa şartlarına ve süregelen siyasal ve ekonomik belirsizliğe dikkat çekti. Türk imalatçıların yurtdışından aldığı yeni iş hacmi üst üste ikinci ayda da yükseldi. Firmalar, yurtdışından alınan yeni iş hacmindeki artışın 2014 yılının Nisan ayından beri ölçülen en yüksek artış olarak kayda geçmesinde Türk lirasındaki değer kaybının etkili olduğunu belirttiler. 


Liradaki zayıflamayla girdi fiyatlarındaki yükseliş Eylül ayında ivmelenerek devam etti. Girdi fiyatları enflasyonu anketin başladığı 2005 yılı ortalarından beri hesaplanan uzun vadeli ortalamasının üzerinde ve Şubat 2014'ten bu yana ölçülen en yüksek hızda kaydedildi. Artan maliyet baskılarının bir sonucu olarak, firmalar kendi fiyatlarını daha büyük bir hızla artırdı ve nihai ürün fiyatları enflasyonu son 19 ayın en yüksek değerine ulaştı. 


Durgun piyasa şartları ve zayıf talep Eylül'de satın alma faaliyetlerini de olumsuz etkiledi. Türk imalatçılar tarafından satın alınan girdi miktarı son üç ay içerisinde ilk kez azalırken, daralma hızı 2014 yılının Temmuz'undan beri görülen en yüksek düzeye ulaştı. Buna bağlı olarak girdi stoklarında Temmuz ve Ağustos'ta yaşanan düşüş Eylül'de de devam etti. Girdi stoklarındaki eğilimin aksine, zayıf seyreden satışların bir yansıması olarak, nihai ürün stokları Şubat 2012'den bu yana ölçülen en yüksek artışı gerçekleştirdi. 
Eylül anketinde ortaya çıkan olumlu gelişmelerden biri Ağustos'ta sınırlı da olsa gerileyen imalat sanayi istihdamının Eylül'de artmış olmasıydı. Lakin istihdamdaki artış hızı zayıftı ve son yıllardaki ortalamasının altında kaldı. 


Markit Kıdemli Ekonomisti Trevor Balchin, İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anketi hakkında yaptığı değerlendirmede şunları söyledi: 
“Türk imalat sanayi sektörü Eylül ayında da daralmaya devam etti. Yeni siparişler ve imalat üretiminde Ağustos'taki düşüşe kıyasla daha sert gerileme yaşanırken firmaların satın alma faaliyetleri de azaldı. Ancak PMI endeksinin üçüncü çeyrek ortalaması ilk ve ikinci çeyreklerdeki ortalama değerlerinin üzerinde bulunuyor. Eylül anketi, zayıflayan liranın girdi maliyetlerinde yükselişe neden olmak suretiyle enflasyon baskısı oluşturduğu ancak ihracata da hız kazandırdığını gösterdi”. 


Mevsimsel etkilerden arındırılmış Üretim Endeksi, Eylül ayında eşik değer 50,0'ın altında kalarak Türk imalat üretiminde daralmanın devam ettiğine işaret etti. Fabrika çıkışları yılın ilk dokuz ayında büyüme performansı yakalayamadığı gibi Eylül ayındaki daralma Nisan'dan bu yana gözlenen en sert daralmaydı. Üretimdeki zayıf seyrin; durgun piyasa şartları, süregelen siyasi belirsizlikler ve dövizdeki yükselişin girdi maliyetlerini artırmasından kaynaklandığı belirtildi. 


Son anket verilerine göre, girdi fiyatları enflasyonu Eylül'de hızlanarak son 19 ayın en yüksek değerine ulaştı. Mevsimsel etkilerden arındırılmış Girdi Fiyatları Endeksi, uzun dönem ortalaması olan 62,9 değerinin üzerinde gerçekleşti. Firmalar büyük bir çoğunlukla, girdi fiyatlarındaki yüksek enflasyonu liradaki değer kaybına bağladılar.