21 yıllık hesaplaşma

“Sayın Başkanım, sizler başarılarınız ve aklınızla, İran’ın Irak’a müdahalesi için bir çare bulmalısınız. (…) Zatıalinizden Irak ordusuna emir verip tehlike saçtıran yabancı güçlerle, iş birlikçi Celâl Talabani’nin ihanetine de son vererek Irak ordusunun Erbil’e girmesini rica ederiz.” Bu ifadeler 22 Ağustos 1996 yılında Mesud Barzani’nin Saddam’a yazdığı mektuptan...
Bugün Irak Kürt Bölgesi’nde yaşananlar ve referanduma birlikte gittikleri Barzani’yi yalnız bırakarak Kerkük’ten çekilen Talabanilerin hafızalarından bir türlü silemedikleri cümleler içeren bu mektubu anlamak için 22 yıl öncesine gitmek gerekiyor.
YAPBOZ İLİŞKİLER
Körfez Savaşı sırasında Irak’ta 36’ncı paralelin kuzeyinin uçuşa yasak bölge ilan edilmesiyle 1992 yılında Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB), Baas rejiminin elinde olan Erbil’i almak için bir operasyon başlatarak şehri rejimden temizledi. KYB Politbüro üyesi Kosret Resul komutasındaki Talabani Peşmergeleri ile Kürdistan Komünist Partisi ve daha birçok Kürt grubunun Erbil’i rejimden almasının ardından Irak’ın kuzeyi 4 Temmuz 1992 yılında Bölgesel Kürt Yönetimi olarak ilan edildi. 1994 yılında Talabani ile Barzani anlaşmazlığa düşer. (Zaten iki lider ve aşiretleri arasındaki ilişkiler yapboz şeklinde ilerlemektedir) İki aşiret arasında başlayan çatışmalarda her iki taraf da çok sayıda kayıp verir. İki parti arasındaki çelişki ve çatışmalar yaygınlaşarak sürdü. Bu durum 1996 yılının Temmuz ve Ağustos aylarına kadar devam etti. Artık iki taraftan biri diğerini bitirmek istiyordu. 
Talabani İran’la iş birliği yaptı. 17 Ağustos 1996 tarihinde Barzani’nin KDP’si ile Talabani’nin KYB’si arasında alevlenen savaşta İran, KYB’ye her türlü lojistik desteği verdi ve cephane sağladı. KYB Çoman ve Sidekan’ı aldı. (Bu bölgede şimdi PKK himaye ediliyor) Barzani İran’ın desteği üzerine 22 Ağustos’ta mektupla Saddam’dan yardım istedi.
“BAŞKANIM YARDIM BEKLİYORUZ”
Irak Başbakan Yardımcısı Tarık Aziz, 31 Ağustos 1996 tarihinde yaptığı açıklamada gelen mektupla ilgili olarak Irak Haber Ajansına şöyle bir açıklama yapmıştı:
“22 Ağustos 1996 tarihinde KDP Lideri Mesud Barzani, Irak Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin’e bir mektup gönderdi. 17 Ağustos 1996 tarihinden beri Celâl Talabani güçleri ile İran tarafından Çoman ve Sidekan bölgeleri ciddi bir saldırılara maruz kalmışlar. Onlarca şehit ve sivil insanların yaralanmasına neden olmuş. Ayrıca oradaki masum insanların mülkleri tahribata maruz kalmış. Bu olayın çok büyük bir planın başlangıcı olduğunu söylüyor.” Tarık Aziz’in açıklama yaptığı saatlerde ise BM kararıyla Irak merkezî güçlerine kapatılan 36. paralelin içinde Saddam’ın ordusu Musul ve Kerkük’ten yaklaşık 150 tank eşliğinde 30 bin askerle Erbil’e girdi.  Irak ordusuyla birlikte şehre giren KDP güçlerinin 13 Talabani Peşmergesini yakalayıp kurşuna dizmesiyle olaylar büyür. Sadece Erbil’de 450 Kürt öldürülür, 200’den fazlası da yaralanır. 
BAŞBAKAN’IN EVİNDE İNFAZ
Irak ordusu KDP’den aldığı listeyle bir ay boyunca hain avlar. Resmî kurumlar yağmalanır, INC, KTB, ITC ve IMTP gibi 9 siyasi muhalif karargâhı ile birçok örgüt ve kuruluşun binaları talan edilir. BM raporlarına göre 100 bin İran’a göre 139 bin kişi Erbil’den kaçarak İran’a sığınır. 
1 Eylül 1996 yılında KDP ile Irak Muhaberatı güçleri, Irak Millî Türkmen Partisi binasını kuşatır. Yakalanan Türkmenlerden 12’si Kürdistan Hükûmetinin Başbakanı Kosret Resul’ün evinin önünde idam edilir. 190 Türkmen sivil de mezarlıkta infaz edilir. Aralarında Türkmen, Şii, Kürt ve Asurilerin de bulunduğu yüzlerce tutuklu, Saddam operasyonu sırasında tutuklanıp önce Musul’a ardından da Bağdat’taki hapishanelere gönderilir. Daha sonra çoğunun idam edildiği anlaşılır. 
TOPRAK YÜZDE 60’A, OYLAR 71’E YÜKSELDİ
31 Ağustos 1996’dan önce Kuzey Irak’ın Süleymaniye, Erbil ve Halepçe’nin bir bölümü, Ranya, Kaladz, Kandil bölgesi KYB’nin, Duhok, Zaho, Soran ve Halepçe’nin bir bölümü ise KDP’nin elindeydi. Sonrasında ise Kürt bölgesi topraklarının yüzde 30’unu elinde bulunduran KDP, hissesini yüzde 60’a çıkarır. Yine 1992 yılında yapılan seçimlerde oyların yüzde 44’ünü alan KDP, ilk seçimlerde oyların yüzde 71’ini toplar. Talabani İran’a kaçar ve bu olay Kürtlerin ve Türkmenlerin hafızasında “31 Ağustos ihaneti” olarak not düşülür. İki grup arasındaki görüşmeler 1998 yılında ABD’de gerçekleşir. Sonrası malum. 2003 İkinci Körfez Savaşı ve sonrasında Kürtlerin kazanımları... Ta ki bağımsızlık referandumuna kadar...
31 AĞUSTOS’UN BEDELİ
Bölgedeki bütün Kürt partileri, Türkmen partileri referandumda Barzani’nin yanında yer alacaklarını açıklar. Hatta Talabani’nin KYB’sinin “Evet” demeyeceği şeklinde bir bilgi yayılarak nabız bile tutulur. Ancak, kimse renk vermez. Referandum sonrası Türkiye-İran ve Irak başta olmak üzere referanduma yönelik sert açıklamalar Barzani dışındaki gruplar için “intikam” işareti olarak algılanır. İran’ın uzun süredir “Barzani’den kopun” diye telkinde bulunduğu Talabani ailesi son ana kadar birlikte hareket ediyoruz havası oluşturur. 
Kerkük’ü birlikte ablukaya alan Talabani’nin çocukları, merkezî hükûmetle iş birliği yaparak Barzani’yi ateşe atar. 31 Ağustos ihanetinin bedeli diye el altından Barzani’ye haber uçuran Talabani ailesine Barzani “İçimizden kandırıldık, bu iş burada bitmeyecek” demekle yetinir. Önümüzdeki günlerde yeni rövanşlar gündemde!

Mesud Barzani - Saddam Hüseyin görüşmesinden...