Fazla oturmak öldürüyor

Ziyneti Kocabıyık - Hiç kalkmadan uzun süre bilgisayar karşısında oturanların, ders çalışan öğrencilerin ve oyun oynamaya dalan çocukların, hareketsizliğe bağlı ölüm riskiyle karşı karşıya olduğu bildirildi. Uzun süre hareketsiz kalmanın toplardamarlarda pıhtı oluşmasına yol açtığını ve bu pıhtının akciğere yayılarak ölüme sebep olduğunu söyleyen Ulusal Vasküler ve Endovasküler Cerrahi Derneği Başkanı Prof. Dr. Cengiz Köksal “Batı ülkelerinde her 37 saniyede 1 kişi bacakta damar tıkanmasına bağlı akciğer embolisi sebebiyle kaybediliyor. Her 4 ölümden birinin sebebi bacaklarda oluşan pıhtının kopup akciğere gelmesi ve akciğer damarlarını tıkamasıdır” dedi. 

OTURUP KALMAYIN
Kıbrıs’ta düzenlenen 18’inci Vasküler ve Endovasküler Cerrahi Kongresi ve 9. Fleboloji Kongresi’nin basın toplantısında, hareketsizliğin ölüm getirdiği uyarısını yapan Prof. Dr. Köksal “Uzun süre oturanların yanında uzun süre sabit şekilde ayakta duranlar, ortopedik ameliyatlar sonucunda tamamen ya da kısmen hareketsiz kalanlar, sigara içenler, hamileler ve uzun yolculuklar yapanlar da risk altındadır” diye açıkladı. Kişinin oturduğu yerden yapabileceği basit egzersizlerle, damar tıkanması riskinin ortadan kaldırılabileceğini söyleyen Prof. Dr. Tankut Akay “Her 1 saatte 1 kalkıp birkaç adım atın” dedi.

BELİRTİLERİ 
¥ Genellikle aniden ortaya çıkan ve çoğu zaman baldır bölgesi civarında oluşan ağrı. 
¥ Pıhtının büyüklüğü ve seviyesine bağlı olarak, değişik şekillerde ortaya çıkan şişlik.
¥ Çoğu zaman bacak şişmesine, renk ve sıcaklık değişiklikleri eklenir.
¥ Derin Ven Trombozu bazen hiçbir belirti göstermez ve bacaktaki pıhtıdan kopan bir parçanın yol açtığı, akciğer embolisi gibi ölümcül bir komplikasyon meydana geldiğinde teşhis edilir. Eğer akciğer embolisi geliştiyse şu belirtiler görülür:
¥ Derin nefes alırken göğüste ve sırtta şiddetli, batma tarzı da olabilen ağrı
¥ Ani şiddetli öksürükle beraber kan tükürmek

Kimler risk grubunda?
Çocukların bilgisayar karşısında geçirdiği vaktin giderek uzadığını hatırlatan Prof. Dr. Cengiz Köksal “Şişmanlık akciğere pıhtı atması açısından risk faktörü. Bilgisayar karşısında uzun süte oturan çocuklar için hem şişmanlık bir tehlike hem de şişman çocukların akciğer embolisi riskinin artması bir tehlikedir” dedi. 

OTOMATİK VİTES SENDROMU
Hareketsizliği vurgulamak için derin ven trombozunu uzun süre trafikte kalan kişiler için“otomatik vites sendromu” olarak tarif eden ve düz vites araba kullanmanın koruyucu olduğunu söyleyen Prof. Dr. Köksal, diğer risk grubunda olan kişileri şöyle sıraladı:
¥ Masa başında uzun süre hareketsiz çalışmak (büroda) veya ders çalışmak (öğrenciler) oyun gibi sebeplerle bilgisayar başında zaman geçirmek zorunda kalanlar.
¥ Şişmanlar, sigara içenler, hamileler.
¥ Uzun süren uçak veya araba otobüs trenle seyahatler yapanlar.
¥ Östrojen ve progesteron içeren doğum kontrol hapı ve hormon tedavisi alanlar.
¥ Yoğun bakım ya da felç gibi sebeplerle yatan hastalar. 
¥ Genel anestezi gerektiren uzamış ameliyatlara girenler (Özellikle kalça çıkığı gibi büyük ortopedik ameliyatlar sonrasında).

Varis ihmale gelmez
Estetik bir problem gibi görünen ancak bir toplardamar hastalığı olan va-rislerin akciğere pıhtı atma riskini artırdığını söyleyen Kongre Bilimsel Program Başkanı Prof. Dr. Kürşat Bozkurt “Normal şartlarda sağlıklı bir kişide toplardamar tıkanıklığı gelişme riski binde birdir. Ancak aynı kişinin bacağında varis varsa bu risk 10 kat artarak yüzde bire çıkar. Varisli hastalar, toplardamar tıkanıklığı açısından dikkatli olmak ve gerekli tedbirleri almak zorundadır” dedi. Varislerin girişimsel yöntemlerle kısa sürede ve başarılı şekilde tedavi edilebildiğini vurgulayan Prof. Dr. Bozkurt “Varisler radyofrekans, lazer ve zamk metotları ile tedavi ediliyor” diye anlattı. Gözle görünmeyen varislerin de tehlike oluşturduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Bozkurt “Bir kişide gözle görülmese de varis olabilir. Varisli bacak normalden daha şiştir” dedi.

NE YAPMALI?
HAREKET EDİN
Saat BAŞI ayağa kalkın 5 dakika yürüyün
Uzun süre oturduktan sonra ayağa kalktığınızda bacağınızda hafif bir güçsüzlük ve ağrı hissediyor musunuz? Bu tehlikeli şekilde hareketsiz kaldığınızı gösteriyor. Derin Ven Trombozu açısından özellikle masa başında oturup çalışan kişilerin risk grubunda olduğunu söyleyen Kongre Genel Sekreteri Prof. Dr. Tankut Akay “Hem yatmak zorunda olan hastalar hem de oturarak çalışmak zorunda olan kişiler için korunmanın tek yolu hareket etmektir. Mesela kalça protezi ameliyatı geçirmiş bir hasta, kendisine yardımcı olacak biriyle yattığı yerde basit egzersizler yapabilir. Ayak parmaklarından başlayarak, bileklere, dizlere ve ameliyatı zorlamayacak şekilde kalçayı hareket ettirmek koruyucudur. Ofiste uzun saatler çalışmak zorunda kalan kişi saatte 1 ayağa kalkarak 3-5 dakika yürümelidir. Eğer kalkamıyorsa, arada sırada sandalyede ayaklarımızı bilekten döndürerek, dizden kırıp tekrar uzatarak kirli kanın ayakta birikmesini engelleyerek akciğerlere gönderebiliriz” dedi. Prof. Dr. Akay, ameliyat sebebiyle yatmak zorunda kalanların mutlaka kendisine uygun bir kan sulandırıcı kullanıp, varis çorabı giymesi gerektiğini belirtti.