Sebze meyve 'HAL'den anlamadı

Dört mevsimin yaşandığı, iklimi ve toprağı ile sayısız sebze ve meyvenin yetiştirilmesine imkân veren Türkiye'de, yüksek fiyatın önüne geçmek bir türlü mümkün olmadı. Enflasyonu ani yükselten, bütçeleri sarsan sebze ve meyve fiyatlarındaki artışa, 'Hal Yasası' da çare olamadı. Hal Yasası çakırılırken amaç, üreticiden tüketiciye kadar uzayan aracı zincirlerini azaltmak, soğuk hava depoları kurarak "Hava soğudu ürün azaldı" bahanesinin altına sığınılmasını önlemekti.?Soğuk hava depoları kurulacak, ürün borsası hayata geçecek, spekülatörlerin 'kar yağdı böyle ooldu' bahanelerinin önüne geçilecekti. Ancak ne soğuk hava depoları kuruldu, ne borsa faaliyete geçti.?Tüketici de sofrasına gelen sebze ve meyvede yine aracının insafına kaldı. nbsp;


90 KURUŞTAN 3 LİRAYA
2010 verilerine göre Türkiye'de yılda 26 milyon ton sebze ve 16.6 milyon ton meyve üretiliyor. Bu ürünün değeri ise 59 milyar liraya ulaşıyor. Ancak depolama şartlarındaki yetersizlik sebebiyle 59 milyar liralık ürünün 14.5 milyar liralık bölümü, yani dörtte biri çöpe atılıyor. Böyle olunca ucuzluk da hayal oluyor. Türkiye'nin sebze ve meyve ambarı konumundaki Antalya'da üreticiden çıkan bir ürün, tüketiciye ulaşıncaya kadar 5 defa el değiştiriyor. Üretici Hasan Amca Antalya Kumluca Hali'ne domatesin kilosunu 90 kuruşa veriyor. Hamaliye, belediye rüsumu ve komisyon ile birlikte Kumluca Hali'nde 1 lira olan domates, Ankara Hali'ne ulaştığında 1.20 liraya ulaşıyor. Burada da yüzde 3 hamaliye, yüzde 1 belediye rüsumu ve yüzde 8 komisyon bedeliyle bir kilogram domatesin fiyatı 1.35 liraya ulaşıyor. Yüzde 10 tüccar payıyla 1.50 liraya markete giden domates, kâr ve kayıp eklenip tüketiciye 3 liraya ulaşıyor.


10 KİLONUN 2.5 KİLOSU ÇÖPE
Fiyatı en fazla artıran olumsuzlukların başında ürün kayıpları geliyor. Sağlıklı depoların olmaması sebebiyle en fazla kayba uğrayan ürünlerin başında da hızlı tüketilmesi gereken, çabuk bozulan çilek, incir, mandalina, biber, domates gibi ürünler geliyor. Üreticinin 2.70 liraya verdiği biber markette 4.50-5 liraya satılırken, patlıcanın tüketiciye ulaşma fiyatı 4.70 lira ile 6 lira arısında değişiyor. Hallerde soğuk hava depolarının olmaması ve sağlıksız nakliye koşulları nedeniyle her 10 kilo ürünün 2.5 kilosu çöpe gidiyor ve fiyat fırlıyor.




TÜRKİYE'DE DEPO YOK, HAL ÇOK
Tüm Sebze ve Meyve Komisyoncuları Federasyonu(TUMESKOM) Genel Sekreteri Aziz Oral, yeni Hal Yasası'nı genel olarak olumlu bulurken, yüksek meyve ve sebze fiyatlarının temelinde ürün kayıplarının rol oynadığını söyledi. Oral, Türkiye'de hal nbsp;
enflasyonu olduğunu belirterek, Antalya'da 24, Mersin'de 35 hal olduğunu hatırlattı. Çok sayıda halin varlığının sağlıklı fiyat oluşumunu engellediğine dikkat çeken Oral, Hal Yasası'yla getirilen altyapı şartlarının hal sayısını azaltacağını ifade etti.


TEK DEPO ANKARA'DA
Türkiye'nin tek soğuk hava depolu halinin Ankara'da olduğunu vurgulayan Oral, "Meyve-sebze taşımasında bir tek soğuk hava depolu araç kullanılmıyor. Branda ve kapalı kasa oranı ise yüzde 30.?Kalanı doğa şartlarına açık seyahat ediyor ve kayıplar artıyor" dedi.