Kemalistler Batıcı mı?

Kemalistler sık sık Batıcı olduklarını, yüzlerini Batı’ya döndüklerini, Batı’da olan şeyleri istediklerini iddia ediyor. Bu iddiayı ciddiye almak ve objektif biçimde değerlendirmek gerekli.

 

Önce değişik vesilelerle vurguladığım bir hususa tekrar dikkat çekmek istiyorum. Batı ideolojik ve pratik olarak bir bütün değil ve bu yüzden genel olarak Batıcı demek bir şey ifade etmiyor. Batı, dünyanın diğer yerleri gibi, birbiriyle çelişen ve birbirlerini yok etmeye çalışan çelişik siyasi ve toplumsal çizgilerden müteşekkil. Bunlar içinde savunulması gereken şeyler yanında karşı çıkılması gereken şeyler de var. Mesela, Batı 20. yüzyılda en vahşi uygulamalarını bulan Ortodoks sosyalizm ve faşizm gibi insanlık dışı ideolojilerin toprağı. Klasik kolonyalizm Batı’nın eseri. Aynı şekilde, insan cinsinin biyolojik ve siyasi müdahalelerle ıslahını hedefleyen öjenik de Batı’da doğdu... Bu yüzden Batı bir bütün olarak savunulamaz.

 

Bugün, Batı deyince, asıl kastedilen, şüphesiz, liberal Batı olmalı. Çağdaş uygarlık da -her ne kadar Batı’nın bu değerlere inancı ve bağlılığı İsrail’e verdiği destek ve Filistin’i destekleyenlere karşı kendi topraklarında takındığı tavır yüzünden sorgulanıyorsa da- esas itibarıyla, liberal değerlere dayanıyor. Kemalistler, herhâlde, Batıcı olduklarını söylerken, liberal Batı’nın değerlerini ve tarzlarını benimsediklerini iddia ediyor olmalılar.

 

Bu çerçevede ilk ileri sürebilecekleri kendilerinin M. Kemal gibi millet egemenliğini savundukları olabilir. Ne var ki, M. Kemal halk egemenliğini retorikte savundu ama fiiliyatta egemenliğin halka ait olması için gereken hiçbir şeyi yapmadı. CHP dışında partilerin var olmasına ve çoğulcu ve yarışmacı seçimlerin yapılmasına izin vermedi. Kendisi de hiçbir zaman diğer adaylarla yarışarak halk tarafından seçilmedi. Bu yüzden, halk egemenliğini savunduğunu iddia eden Kemalistler ya M. Kemal’in buna ilişkin icraatlarını ya da halk egemenliğini savundukları iddiasını savunmayı terk etmek zorunda. Bir diğer liberal değer, elbette, sivil topluma verilen önem ve biçilen rol. Sivil toplum bir toplumun çoğulluğunu barış içinde muhafaza etmesinin ana yolu. Oysa Kemalistler sivil toplum fikrini reddediyor, toplumu devlet eliyle kendileri gibi inanan ve düşünen ideal bireylerden müteşekkil bir varlığa dönüştürme peşinde koşuyor…

 

Liberal Batı değerlerinin uzun bir tarihi var. Bu değerlerin en başta gelenleri din ve vicdan, ifade, basın, örgütlenme, seyahat ve yerleşme, özel mülk edinme ve iş kurma hürriyetleri… Türkiye’de tek parti diktatörlüğü döneminde bunların çoğunun  bulunmadığı, insanların temel hak ve hürriyetlerinden büyük ölçüde mahrum yaşadığı biliniyor. Dolayısıyla, bu bakımdan da Kemalistler Batıcı değil. Kısaca, Kemalistlerin liberal değerleri savunma anlamında Batıcı olmadığı, tam aksine, Batıyı Batı yapan değerleri ve ilkeleri reddettiği aşikâr bir gerçek...

 

O zaman, Kemalistlerin neye dayanarak Batıcı olduklarını iddia ettikleri sorulabilir. Sanırım bu soruya verilecek cevap Kemalistlerin Batı’yı Batı yapan değerleri anlamadığı ve Batıcılığı sadece kültürel öykünmeye indirgediği. Kemalistler Batılılar gibi giyinme, yeme içme, içki tüketebilme, Batı müziği dinleme ve kimi yaşama tarzlarının takipçisi olarak görülebilir. Bu bakımlardan Batıya yakın oldukları öne sürülebilir. Ancak, bu kültürel olgularla Batının liberal uygarlığı arasında anlamlı ve zorunluluk ilişkisi ihtiva eden bir bağ yok. Bu yüzden, Kemalistlerin savundukları değerler bakımından Batının liberal dünyasıyla bir alâkalarının olmadığı, tam da tersine, Batı’yı Batı yapan bütün liberal ilke ve değerleri tümüyle reddettikleri ortada.

 

Bu hâlleriyle Kemalistler liberal anlamda değil ama belki antidemokratik değerlere ve geleneklere bağlılık anlamda Batıcı olarak görülebilir.