Gelir vergisinden yapılabilecek mahsuplar

Bu günün Nisan ayına ait bir gün olmasına rağmen, Mart ayının son gününün resmi tatil gününe rast gelmesi dolayısıyla, gelir vergisi beyannamesi verilmesi ve verginin birinci taksidinin ödenmesine ilişkin son gün. Mükellefler tarafından yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden hareketle, ödenecek vergi tutarının bulunabilmesi için, hangi tutarların mahsup edilebileceğini bu yazımızda irdelemek istiyoruz. Yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilebilecek tutarları, hemen baştan kısaca, yıl içerisinde kesilen vergiler, vergi alacağı, geçici vergi, yabancı ülkelerde ödenen vergiler şeklinde sayabiliriz. Aşağıda bu mahsup edilebilecek kalemleri, ayrı ayrı ele alacağız. 1- Yıl içerisinde kesilen vergiler Maliye Bakanlığı, yıl içerisinde kesilen vergilerin yıllık gelir vergisine mahsubu konusundaki uygulamaya ilişkin görüşlerini, 241 sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile açıklamıştır. Ücretler, serbest meslek kazançları ve/veya gayrimenkul sermaye iratlarından tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan vergilere mahsup edilip, mahsuplar sonunda arta kalan tutarların nakden ve/veya mahsuben iadesine yönelik açıklamalar bu Tebliğin konusunu oluşturmaktadır. Ancak ticari kazanç sahiplerinin de mevduat faizi gibi bazı gelirlerinden yapılan kesintilerinin mahsup ve iade taleplerinde de aynı esaslar geçerli olacaktır. Bu açıklamaya göre, Gelir Vergisi Kanunu gereğince yıllık beyanname veren mükelleflerden, beyannamelerinde ücret, serbest meslek kazancı ve/veya gayrimenkul sermaye iradı bulunan mükelleflerin, bu gelir unsurları nedeniyle stopaj yoluyla kesilen vergileri öncelikle beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edilecektir. Ancak stopaj tutarının yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden fazla olması, bir başka deyişle; bu mahsuplar sonunda kalan (artan) kısmının diğer vergi borçlarına mahsubu talep edildiğinde ise, mükellefler; - Stopajı yapan kişi veya kurumun (teknik deyişle vergi sorumlularının) adı, soyadı veya ünvanını, bağlı oldukları vergi daireleri ve hesap numaralarının - Stopaja esas alınan brüt ödeme tutarlarını, - Kesilen vergi ve varsa fon payı tutarlarını, - Kesinti yapılan vergilendirme dönemlerini, gösteren bir tablo hazırlayarak imzalı şekilde yıllık beyannamelerine ekleyeceklerdir. Mükelleflerin beyannamelerinde düşemedikleri kesinti fazlalığından doğan alacaklarını, başka vergi borçlarından mahsup talepleri, bu tabloya göre yerine getirilecektir. Belirtilen gelir unsurlarından kesilen vergilerin yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edildikten sonra kalan kısmının nakden iadesi talep edildiğinde ise, yıllık beyannamelere yukarıda içeriği açıklanan tablodan başka, kesilen vergilerin vergi kesintisi yapan adına tahakkuk ettiğini gösteren ve onun bağlı olduğu ilgili saymanlıktan alınacak yazısının onaylı birer örneği de eklenecektir. Ayrıca, yıllık gelir vergisi beyannamesinde ücret, serbest meslek kazancı ve/veya gayrimenkul sermaye iradı beyan eden mükelleflerin, bu gelir unsurlarından tevkif edilen vergileri yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup ettikten sonra, kalan kısım için mahsuben iade ile birlikte nakden iade de talep etmeleri durumunda, kesilen vergilerin tamamı için bu vergilerin vergi sorumlusu adına tahakkuk ettiğini gösteren ilgili saymanlık yazısının onaylı birer örneği aranacaktır. Yıl içerisinde aynı zamanda geçici vergi ödeyen mükelleflerin, geçici vergi dönemleri itibariyle yapılan kesintilerini, geçici vergilerinden de mahsup etmiş olmaları halinde, yıllık vergiden sadece geçici vergilerden yapılan mahsuplar sonucu kalan tutar, bir başka deyişle geçici vergiden mahsup edilmeyen tutar düşülecektir. 2- Geçici vergi Ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek kazancı sahipleri, yıl içerisinde üçer aylık dönemler itibariyle hesapladıkları ve tahakkuk ettirdikleri geçici vergileri de yıllık vergiden mahsup edebilirler. Ancak tahakkuk eden geçici vergilerin yıllık beyannameden mahsup edilebilmesi için ödenmiş olması gerekir. Tahakkuk etmesine rağmen ödenmemiş bulunan geçici vergilerin, yıllık vergiden mahsubu mümkün değildir. 3- Vergi alacağı Yıllık beyanname ile beyan ettikleri gelirleri arasında, sermaye şirketlerinden elde ettikleri temettü geliri bulunan mükellefler, bu gelirlerini beyan ederken hesapladıkları ve beyan ettikleri temettü gelirinin 1/5'i oranındaki vergi alacağını da, yıllık vergiden mahsup edeceklerdir. Sermaye şirketlerinden alınan temettü gelirleri, duruma göre menkul sermaye iradı, ticari kazanç veya serbest meslek kazancı şeklinde de beyan edilebilmektedir. Bu mahsubun yapılması sırasında, temettünün hangi gelir unsurundan beyan edildiğinin bir önemi yoktur. Ancak vergi alacağı adı altında hesaplanan %20 fazlalığın, beyannamede hesaplanan yıllık vergiden fazla olması halinde, bu fazlalığın, stopajdaki gibi, iade alınması olanağı yoktur. Zira bu fazlalık, kârı dağıtan Şirket tarafından fiilen hazineye ödenen bir miktar olmayıp, hesaplama kolaylığı getirmesi açısından kabul edilen varsayımsal bir tutardır. 4- Yabancı ülkelerde ödenen vergiler Tam mükellefler tarafından verilen yıllık gelir vergisi beannamesinde, yabancı ülkelerden sağlanan gelirlerin bulunması halinde, bu gelirler üzerinden mahallinde ödenen gelir vergisi veya benzeri vergilerin mahsubu da mümkündür. Ancak bu mahsubun yapılabilmesi için, yabancı ülkelerde vergi ödenmesine sebep olan gelirin Türkiye'deki beyannameye de ithal edilmiş olması ve yabancı ülkede ödenen verginin gelir üzerinden alınan bir şahsi vergi olması koşullarından başka, bu verginin mahallinde ödendiğinin yetkili makamlardan alınan ve Türk Elçilik de Konsolosluğunca onaylı belgelerle de tevsik edilmesi gerekmektedir. Öte yandan yabancı ülkelerde ödenen verginin tamamının mahsubu mümkün değildir. Yabancı ülkelerde elde edilen gelirden mahallinde ödenen gelir vergisi veya benzeri verginin, ancak, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinin yabancı ülkede elde edilen ve beyan olunan söz konusu gelire tekabül eden kısmı kadarı mahsup edilebilir. Yabancı ülkede elde edilen gelire tekabül eden Türk Gelir Vergisi tutarını aşan kısmın, mahsubu mümkün değildir.