Banka ve kredi işlemlerinden kaçak sigortalı tespiti!

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun emeklilik, sağlık ve diğer sosyal sigortalara ilişkin hizmetlerini gerçekleştirmesinde yegâne gelir kaynağı beyan usulüne göre alınmakta olan sigorta primleri teşkil etmektedir. SGK’nın prim gelirlerini toplaması işverenin kendi payı ile birlikte sigortalı payını da kesip gerçeğe uygun olarak sigortalıları, prim matrahı olan kazançlarını ve prim ödeme gün sayılarını Kuruma bildirmesine bağlı bulunmaktadır. Bu bağlamda başta çalışanların kayıt altına alınması sosyal güvenliğin sürdürülebilmesi açısından hayati öneme sahip bulunmaktadır.

 

TÜİK istatistiklerine bakıldığında kayıt dışı çalışanların oranı halen %26 civarında. Bu rakama prim ödeme gün sayıları ile kazançları SGK’ya eksik bildirilenler ile yabancı kayıt dışı çalışanlar eklendiğinde kayıt dışılık hâlen çok ciddi sorun olarak ortada durmaktadır. SGK, bu sorunla mücadelede geleneksel denetim metotlarının yanı sıra banka hesap bilgilerinden de yararlanarak kayıt dışı istihdamla mücadele etmektedir.

Beş işçiye kadar tüm çalışanlara yapılan maaş ve ödemelerin banka aracılığıyla bildirilmesi mecburi bulunmaktadır. SGK, kamu kurumları çalışanları hariç olmak üzere hangi sektörde olursa olsun tüm özel sektör işçilerine yapılan maaş ödemelerini bankalardan elde ettiği T.C. Kimlik Numaralı iş yeri sahibi/iş yeri çalışanı ayrımlı kimlik bilgileri, çalışılan yerin unvanı ve açık adresi bilgileri ile ödenen ücret bilgileri, varsa meslek bilgileri, işe başlama tarihi bilgileri ile birlikte iller bazında kontrol ederek kayıt dışılığını tespit etmektedir.

 

Kendisine maaş ödemesi yapılan kişiler ile ödeme dönemi ve ödeme tutarını gösteren veriler Bankalardan alınarak, SGK kayıtlarında söz konusu kişiler için bildirilen hizmetler ve prime esas kazançların incelenerek, hizmetlerin hiç bildirilmediği veya kazançlarının eksik bildirildiği hususlarının araştırılarak kaçak sigortalılar tespit edilerek prim kaybı önlenecektir. Burada elbette ki banka kayıtları her zaman gerçeği yansıtmamaktadır. Keza işverenler bazen maaş adı altında başka ödemeler yapabilmektedir. Ayrıca adına maaş ödenen kişilerin de her zaman sigortalılık niteliği bulunması söz konusu olmamaktadır. Bu nedenle haksız cezaların önüne geçilmesi için bu hususlar titizlikle incelenmektedir. Buna göre bankalardan alınan bilgiler ile SGK kayıtları karşılaştırılarak 4/1-a (SSK) kapsamında çalışanlar açısından hizmet akdinin unsurlarının oluşup oluşmadığı, Bağ-Kur (4/1-b) kapsamında çalışanlar açısından ise ilgili vergi daireleri ile gerekli yazışmalar yapılması veya diğer kurum ve kuruluşların işlemlerine konu olması hâlinde ilgili kurum ve kuruluşlarla yazışma yapılarak gerekli işlemler yapılmaktadır.

Bankalar, ticari kredi niteliği taşımayan kredi talepleri ile kredi kartı verilmesinde, bir iş yerinde hizmet akdiyle çalışanlardan ücret bordrosu alınması hâlinde ücret bordrosu sağlanan elektronik altyapı üzerinden veya manuel olarak SGK’ya gönderecektir.

 

SGK’nın Kayıt Dışı İstihdamla Mücadele Servislerine intikal eden bu bilgi ve belgeler; çalışanların işe giriş, varsa işten çıkış, gün ve prime esas kazanç bakımından Kurum kayıtlarıyla karşılaştırılarak yapılan inceleme neticesinde kayıt dışılık tespit edilmesi hâlinde, ilgili iş yeri adresine iadeli/taahhütlü tebligat gönderilerek alınan bilgi ve/veya belgelerin sigortalı sayılmayı gerektirecek bir nitelikte olup olmadığı hususları ile itirazlara ilişkin hükümler konusunda gerekli işlemler yapılacaktır.

 

Ücret aylık olarak kabul edilecek, Kurumca belirlenen yöntem uyarınca brüt tutara ve prime esas kazanca dönüştürülecek ve yine kurumca belirlenen yüzdelik değerden fazla olan sapmalar kayıt dışı kabul edilerek işlem yapılmak üzere SGK il müdürlüğü kullanıcılarının ekranlarına düşürülecek veya gönderilecektir.

Sigortalılık kontrolleri ve bunu müteakip bildirme yükümlülüklerini yerine getirmeyen kamu idareleri ve bankalar ile diğer kuruluşlara SGK, idari para cezası uygulamaktadır. Ceza miktarı asgari ücrete endeksli olduğundan asgari ücret arttıkça ceza miktarı da artacaktır. Yapılacak tespitlerden kaçak sigortalı çalıştıran ya da çalıştırdığı işçilerin ücretlerini ya da prim gün sayısını eksik gösteren işverenlere de SGK, idari para cezası kesecek.