Yeni reform ve yüksek emeklilik maaşı düzenlemeleri

Hükûmetin 2025-2027 dönemini kapsayan OVP/Orta Vadeli Programı 8 ayı aşkın süreden beri yürürlükte bulunmaktadır.

 

Bu program sadece enflasyonu düşürmeyi, büyümeyi artırmayı, ekonomik istikrarı hedeflemiyor. Aynı zamanda tüm vatandaşlarımızı doğrudan doğruya etkileyecek sosyal güvenlik, emeklilik, sağlık ve çalışma hayatına ilişkin çok sayıda düzenleme yapılmasını da içeriyor. Kısacası hepimizi yakından ilgilendiriyor.

 

2006 yılından itibaren yürürlüğe konmaya başlayan sosyal güvenlik reformunun ardından geçen yaklaşık 19 sene içinde yapılan düzenlemeler maalesef kapsamlı bir şekilde ele alınmamıştır.

 

Daha önceki yazılarımızda da bahsettiğim “Emeklilikte çalışmayı Teşvik Edici Ödüllendirici Sistem” sosyal güvenliğin sürdürülebilirliği açısından hayati ehemmiyet arz etmektedir. Maalesef aradan geçen süre içinde âdeta akıl tutulması söz konusu olmuştur. Keza kısmi emekli olanlar ile normal emekli olanlar aynı tabanda eşitlenerek fazla çalışanlar ödüllendirme yerine cezalandırılmıştır.

 

Maaş hesaplama sistemi fazla çalışanları ödüllendirme yerine cezalandırmaktadır. Nitekim geçe sene de emeklilik şartlarını yerine getirenlerin sistemde kalması hâlinde minimum maaş hesabında %30’u bulan düşüşler yaşanmıştır.

 

Hükûmetin uzun yıllardan beri plan ve programlarında yer alan “Sosyal güvenlik sisteminde kişilerin daha çok istihdamda kalmasını teşvik eden, hakkaniyeti ve aktüeryal dengeyi önceleyen düzenlemelerin hayata geçirilerek sistemin mali sürdürülebilirliğinin güçlendirilmesi” yönündeki hedefi OVP’de yer almaktadır. Bu hedefin programa göre bu sene içinde yapılması gerekmektedir.

 

 

HEM ÇALIŞANLAR HEM SGK KAZANÇLI ÇIKACAK!

 

Mevcut düzenlemede asgari ücretli ve diğer düşük ücret üzerinden sigortalı gösterilenlerin belirli durumlarda çalıştıkça emekli aylıkları artma yerine azaldığı maalesef bilinen bir gerçektir. Bu nedenle emeklilik için yaş dışında diğer şartları yerine getiren çok sayıda sigortalı sosyal güvenlik sisteminden çıkmakta ya da kayıt dışı çalışmaktadır.

 

SSK emeklilik aylığı genel olarak=Ortalama aylık kazanç x aylık bağlama oranı formülü ile hesaplanmaktadır. Bu formülde özellikle ABO diye tabir edilen aylık bağlama oranları büyük önem taşımaktadır.

 

Keza 1. sosyal güvenlik reformundan sonra düşürülen oranlar 2. sosyal güvenlik reformunda daha düşürülmüştür.

 

Hâl böyle iken özelikle 2008 yılından itibaren çalışmalar belirli hâllerde özellikle asgari ücret ve bu ücrete yakın komşu ücret üzerinden SGK’ya bildirilenlerin maaşlarında pek olumlu yansımamaktadır.

 

Hâl böyle olunca bu durumdan en etkilenen EYT’liler sistemden gözü kapalı çıkış yapmaktadır. Belirtilen durum hem SGK’nın hem de çalışanın zararına sebep olmaktadır. Zira bu durumda SGK her ay alacağı primden mahrum olduğu gibi emeklilik maaşı ödemesi de yapmak zorunda kalmaktadır.

 

Oysaki bu durum tersine çevrilmiş olsa emekliliği gelenler bile çalıştıkça emekli aylıkları artacağından sistemde daha uzun süre kalacaklardır.

 

Özellikle SSK (4/1-a) ve Bağ-Kur (4/1-b) sigortalılarının çalıştıkça yüksek emekli maaşı alması yönünde yasal bir düzenleme yapılması milyonlarca çalışanın en büyük beklentisi hâline gelmiştir.

 

Mevcut emeklilik hesaplamalarında genel olarak sigortalı çalışmaya başlanan tarih ve yasal değişikliklerin yapıldığı andaki sigortalılık süresi önem taşımaktadır.

 

Yapılan hesaplamada 3 farklı dönem dikkate alınmaktadır. Hesaplamada dikkate alınan üç dönem arasında hem aylık bağlama oranı hem de Gayrisafi yurt içi hâsıla gelişme hızının dikkate alınması bakımından ciddi farklar bulunmaktadır. 

 

 

ÇOK ÇALIŞANA YÜKSEK EMEKLİLİK MAAŞI

 

 

Hükûmetin plan ve programlarında sosyal güvenlikle ilgili yer alan hedefler arasında; emeklilik sisteminden erken çıkışı önlemek ve sistemden ortalama çıkış yaşının yükseltilmesi için sigortalıların çalışmasını teşvik etmek amacıyla emeklilik parametreleri gözden geçirilmesi öngörülmektedir.

 

Önümüzdeki dönemlerde kısmi (yaş haddinden) emeklilik ile normal emeklilik için iki ayrı emeklilik taban maaşı uygulamasına gidilebilir.

 

Ayrıca 25 yıldan sonraki çalışmalarda her bir yıl için ABO’da ilave artışlar öngören yeni bir sistem hayata geçirilebilecektir.

 

Öngörülen tedbirler kapsamında düzenleme yapılması hâlinde aktif/pasif dengesinde iyileşmelere neden olabileceği gibi sigortalıların da çalıştıkça emeklilik maaşım azalacak mı? Endişesi ortadan kalkacaktır.

 

Böylece daha fazla çalışanın daha fazla emeklilik maaşı ile ödüllendirilmesi sonucu ortaya çıkacaktır.

 

Diğer yandan program çerçevesinde çalışanların yüksek maaş almak için sistemde daha fazla kalması, kayıt dışılıkla mücadele ve öngörülen diğer tedbirlerin hayata geçirilmesiyle birlikte SGK’nın prim gelirleri yükseldikçe SGK, vatandaşlara daha kaliteli hizmet verebilecektir.

 

 

 

İsa Karakaş'ın önceki yazıları...