Çırak-stajyer ve kursiyerin sosyal güvenlik işlemleri

Çalışma mevzuatımıza bakıldığında işçiler ile çırak, stajyer ve diğer uygulamalı eğitim alan öğrencilerin farklı esaslara tabi tutulduğu görülmektedir. Çırak, stajyerler iş kanunu açısından işçi sayılmadığı gibi SGK açısından da emeklilik sigortası olan uzun vadeli sigorta kolları kapsamında bırakılmıştır. Bu durum çırak ve stajyerlerin özellikle emeklilik açısından mağduriyetlerine sebep olmaktadır.

 

Çalışma hayatında normal çalışanların yanı sıra birçok iş yerinde aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, meslek lisesi veya yükseköğrenimleri sırasında staj yapanlar, mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler, YÖK Kanununa tabi çalışan öğrenciler ve kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerlerin de yaygın olarak yer aldığı görülmektedir. Belirtilen kişilerin çalışmasında gerekli prosedür ve Kanunda öngörülen şekilde sosyal güvenliklerinin sağlanması gerekmektedir. Aksi takdirde yapılacak denetimlerde normal işçi görülerek sosyal güvenliklerinin sağlanmaması nedeniyle idari para cezaları uygulanacaktır. Ayrıca iş yerinde vuku bulacak kazalardan dolayı da işverenlerin sorumlulukları söz konusu olmaktadır.

MESLEKİ EĞİTİME TABİ OLANLARIN SİGORTALILIĞI

Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler 4/1-a (SSK) kapsamında sigortalı sayılmakta olup bunlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası uygulanmaktadır. Ayrıca;

• Meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler,

• Meslekî ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler ile

• YÖK Kanununa tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, SGK Kanununa göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının 30 katından fazla olmayanlar hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası uygulanmakta olup bunlarda 4/1-a kapsamında göre sigortalı sayılmışlardır. 

ZORUNLU STAJ ŞART DEĞİL

Hemen belirtelim meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında öğrenim gördükleri okullar tarafından zorunlu staja tabi tutulan öğrencilerin yanında, staj zorunluluğu olmadığı hâlde okulları tarafından staj yapması uygun görülen öğrenciler de staja başladıkları tarihten itibaren sigortalı sayılacaklardır.

 

Yukarıda saymış olduğumuz bütün kişilerden bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında genel sağlık sigortası hükümleri de uygulanmaktadır.

BURSİYERLER

• 1/3/2016 tarihinden itibaren kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler ile

• 9/12/2016 tarihinden itibaren mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler,

Hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortaları uygulanmaktadır.

SGK İŞLEMLERİ

Belirtilen kişilerin bildirimleri, Millî Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar veya kurumlarca, kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler için projenin yürütüldüğü kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör kuruluşları ve üniversitelerce, yükseköğrenim sırasında staja tâbi tutulan veya işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler için ise öğrenim gördükleri yükseköğretim kurumunca yapılacaktır. Bu sigortalıların tescillerinde;

• Mesleki Eğitim Kanununa tabi aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler “7- Çırak/Mesleki teknik eğitim”, 

• YÖK Kanununa tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı günlük prime esas kazanç alt sınırının otuz katından fazla olmayanlar için “18-YÖK kısmi istihdam”,

•  Meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler için “19-Stajyer”, 

• Kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenen projelerde görevli bursiyerler için “32-Bursiyer”, 

• Mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler için “37-Tamamlayıcı ya da alan eğitimi gören öğrenciler”, sigortalılık kodları kullanılmaktadır.