Emeklilere seyyanen + Oransal zam formülleri

Seçim sürecine sayılı günler kala başta milyonlarca emekli olmak üzere, memur, ev hanımları, Bağ-Kur’lu esnaf, evlilik kredisi bekleyen gençler ve şartsız borçlanma bekleyen anneler ile diğer çok sayıda düzenleme bekleyenlerin gözü Cumhurbaşkanlığı Kabinesinde olacak.

 

Özellikle emekliler verilen vaatlerin ifa edilip edilmeyeceğini, enflasyon farkı haricinde refah payı verilip verilmeyeceğini, tabandan asgari maaş alanlar ise bu rakam üzerinden mi yoksa kök maaşları üzerinden sadece oransal zam ya da seyyanen zam yapılıp yapılmayacağını merak etmektedir. Zira milyonlarca emekli, açlık sınırının çok altında olan maaşlarla geçimlerini sağlamaya çalışmaktadır.

 

Milletvekilleri, Bakanlar ve özel sektör de primleri tavana yakın yatan CEO gibi üst düzey yöneticiler haricinde kalan emeklilerin çoğunluğu yoksulluk sınırının altında emekli maaşı almaktadır.

 

Önceki yazımızda eşitleme formülünü irdelemeye çalışmıştık. Bu yazımızda ise kuvvetle muhtemel zam senaryoları ve açmazları irdelemeye çalışacağız….

 

 

 

MEMUR EMEKLİLERİNİN 75 YILLIK MAĞDURİYETİ

 

 

 

Kamuoyunca “Memur emeklilerine neden SSK’lı ve Bağ-Kur’lulara göre daha yüksek zam yapılacak? Bunlar neden ayrıcalıklı? Neden ayrımcılık yapılıyor?..” şeklinde işin aslını bilmeden bazen de sırf hükûmeti suçlamak için çok sayıda gerçek dışı haberler yapıldı.

 

Oysa biraz araştırma yapılsa yasal düzenlemeler gereği SSK’lı ve Bağ-Kur’lulara bağlanan gelir ve aylıkların; her yılın ocak ve temmuz ödeme tarihlerinden geçerli olmak üzere, bir önceki 6 aylık döneme göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllık tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranı (TÜFE) kadar artırılarak belirlendiği, memur emeklilerinin maaşlarının ise memurların toplu sözleşmelerine bağlı olduğu açıkça görülecektir.

 

Kaldı ki memur emeklilerinin çalışan memurlara paralel maaş almaları en son 10 yıl ya da 30 yılın uygulaması değil 75 yıllık bir uygulamadır.

 

Memur emeklileri şu anda avantajlı değil dezavantajlı hâle geldiler. Belirtilen 75 yıllık uygulama gereği 8 bin 77 TL’lik seyyanen zammın verilmesi gerektiği hâlde bu yönde de defalarca vaat ve sözler verildiği hâlde maalesef hâlen verilmemiştir. Bu nedenle çalışan memurlara göre %70 oranında emekli maaşı alırlarken bu oran %45’lere kadar gerilemiştir. Çok sayıda memur EYT’li bu uçurum nedeniyle emekli olamamaktadır.

 

Memur emeklilerinin zammının her zaman SSK’lı ve Bağ-Kur’lulara göre yüksek çıkmadığının altını çizelim. Örneğin geçtiğimiz temmuz ayında tam tersi durum olmuştur. Ancak hükûmet eşitleme formülü ile ayrım yapmadan tüm emeklilere %25 oranında zam yapmıştır. Şimdi de eşitleme formülünün kuvvetle muhtemel uygulanacağını aylar önce İhlas Medya Grubu aracılığıyla tüm Türkiye’ye duyurmuştum.

 

 

 

YÜKSEK PRİM ÖDEYEN EMEKLİLERİN MAĞDURİYETİ

 

 

 

Geçtiğimiz nisan ayında emekli maaşı en düşük olanların aylıkları, seyyanen 5.500 TL’den 7.500 TL’ye çıkarılmıştır. Ancak çok fazla prim ve kazançlar ödeyerek yüksek emeklilik maaşı bekleyen 7.500 TL üzeri maaş alanlara ise nisan ayında tek bir kuruş zam yapılmamıştır. Bu gruptaki emeklilere temmuz ayında yüksek refah payı sözü de ifa edilmemiştir. Dolayısıyla haklı olarak çok fazla prim ve yüksek kazançlar ödeyerek emekli olanlar kendilerinden daha az prim ödeyenlerle aynı maaşı almaktan yakınmaktadır. Örneğin asgari ücret üzerinden 9.000 gün prim ödeyen esnaf, 3.600 gün prim ödeyen çiftçi ile aynı maaş olan 7.500 TL almaktadır. Hâl böyle iken çok fazla prim ve kazançlar ödeyerek emekli olanlar yüksek refah sözünün tutulmasını memurlara verilen seyyanen zammın kendilerine de verilmesini talep etmektedir.

 

 

 

SEYYANEN+ORANSAL ZAM UYGULAMASI

 

 

 

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Hazine ve Maliye Bakanlığının, Cumhurbaşkanımızın talimatları doğrultusunda özelikle SSK’lı ve Bağ-Kur’lu emeklilere verilecek zamlar üzerinde çalıştıklarını belirtelim.

 

Genel olarak SSK’lı ve Bağ-Kur’luların %37,57’lik zammın 11,68 oranında refah payı ile memur emeklilerine verilecek %49,25’e yükseltilerek eşitleme formülünün oransal olarak uygulanmasının kuvvetle muhtemel olduğunu söyleyebiliriz.

 

Ancak asıl sorun ve açmaz asgari 7.500 TL maaş alanlarda görünmektedir. Keza eşitleme sonucu %49,25’lik zam uygulansa bile kök maaşı 5.000 TL ve altında olan milyonlarca emekli sıfır zamla karşı karşıya kalacaktır.

 

Seçim sürecinde bu durumu bertaraf etmek için hükûmetin yine kök maaşı düşük olanlara yapılacak seyyanen zam için basit bir yasal düzenleme ile yaşlılık/malullük/ölüm aylığı almakta olan emekli ve hak sahiplerine dosya bazında 7.500 TL olarak öngörülen aylık asgari ödeme tutarının en az 10.000 TL'ye veya bütçe imkânlarına göre daha fazla yükseltmesi söz konusu olabilecektir.