Yabancı uyruklu çalıştırmada 130 bin TL'yi aşkın ücret şartı!
Yarım asır önce göç veren kaynak ülke durumunda bulunan ülkemiz, günümüzde ise yüz binlerce yabancı uyrukluya istihdam imkânı sağlamaktadır. Keza sadece 2021 yılında 170 bine yakın yabancıya çalışma izni verilmiştir. Bu rakamlara göçmen ve mültecileri de ilave ettiğimizde sayı daha da katlanmaktadır. Ülkemizde yabancı uyrukluların istihdamı ile ilgili münhasıran çıkarılan ilk kanun (4817 s. kanun) 2003 yılında yürürlüğe girmiştir.
Aradan geçen zaman zarfında bu kanunun, ihtiyaçları karşılamaktan uzak kalması ile birlikte günümüz şartlarına ve ihtiyaçlarına uygun yeni yasal düzenleme Uluslararası İş Gücü Kanunu adı altında 2016 yılında yürürlüğe konmuştur. Bu düzenlemelerle birlikte uluslararası iş gücüne ilişkin politikaların belirlenmesi, uygulanması, izlenmesi, ilgili kurumlarla ortak çalışmalar yapılması, uluslararası iş gücüne ilişkin gerekli verilerin toplanması, analiz edilmesi, yabancıların kayıt dışı çalışmalarının önlenmesine yönelik politikaların geliştirilmesi, nitelikli yabancı çalışanların iş gücü piyasasına girişinin önündeki engellerin kaldırılması, yabancılara verilecek çalışma izni ve muafiyetlere dair iş ve işlemlerde izlenecek usul ve esaslar, yetki ve sorumluluklar ve uluslararası iş gücü alanındaki hak ve yükümlülüklerin düzenlenmesine ilişkin esaslar açıklığa kavuşturulmuştur.
YABANCI ÇALIŞTIRMA KRİTERLERİ
Uluslararası İşgücü Kanununa istinaden hâlen yürürlükte bulunan Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği uyarınca belirlenen yabancıların çalışma izin taleplerine ilişkin olarak başvuru sahibi iş yerlerinin ve yabancıların karşılaması zorunlu olan değerlendirme kriterleri bulunmaktadır. Buna göre; Çalışma izni talep edilen iş yerinde en az 5 T.C. vatandaşının istihdamı zorunlu bulunmaktadır.
İzin isteyen yabancının şirket ortağı olması hâlinde 5 kişilik istihdam şartı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından verilecek bir yıllık çalışma izninin son altı ayı için aranmaktadır. Aynı iş yerinde birden fazla yabancı için çalışma izni talebinde bulunulması durumunda, çalışma izni verilen ilk yabancıdan sonraki her bir yabancı için ayrı ayrı 5 T.C. vatandaşı istihdamı şartı aranmaktadır. Diğer yandan iş yerinin ödenmiş sermayesinin en az 100.000 TL veya brüt satışlarının en az 800.000 TL veya son yıl ihracat tutarının en az 250.000 ABD doları olması gerekmektedir.
İzin isteyen şirket ortağı yabancının, 40.000 TL’den az olmamak üzere sermaye payının en az %20 olması zorunludur.
YABANCIYA ÖDENECEK EN AZ ÜCRETLER
Yabancı çalıştıracak işverenler, her yabancıya asgari ücret üzerinden ya da buna yakın ücret beyan etmelerinin mümkün olmadığını belirtelim. Keza işveren tarafından yabancıya ödeneceği beyan edilen aylık ücret miktarının yabancının görev ve yetkinliği ile bağdaşır seviyede olması elzemdir. Buna göre, başvuru tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan asgari ücret tutarı dikkate alınmak suretiyle yabancıya ödenecek ücretin en az;
Üst düzey yöneticiler ve pilotlar için asgari ücretin 6,5 katı (130.16,25 TL)
Birim veya şube müdürleri ile mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 4 katı (80.10,00 TL)
Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar ile öğretmenler için asgari ücretin 3 katı (60.07,5 TL)
Ev hizmetlerinde çalıştırılacak yabancılar için en az asgari ücret, diğer mesleklerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 1,5 katı (30.03,75 TL)
Turizm-animasyon organizasyon firmalarında akrobat ve benzeri ünvanlarda çalışacak yabancılar ile masör, masöz ve SPA terapisti gibi işlerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 2 katı (40.05,00 TL),
Olması gerekmektedir.
İZİNSİZ YABANCI ÇALIŞTIRMA MÜEYYİDELERİ
Yabancı çalıştırma yükümlülüklerine aykırı davrananlara Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca; aşağıda sayılan fiillere göre her sene yeniden değerleme oranlarına göre güncellenen idari para cezaları uygulanmaktadır. Bu fillerin tekrarı hâlinde idarî para cezaları bir kat artırılmaktadır.
Diğer yandan beyan edilmesi gereken ücretlerin altında SGK’ya bildirimde bulunan işverenlere her ay için 2 asgari ücret tutarında Muhtasar Prim ve Hizmet Beyannamesine bağlı olarak idari para cezası uygulanmaktadır. Bu yaptırımların yanı sıra eksik kazanç bildirimi nedeniyle işverenlerin faydalandığı bazı teşviklerin iptali de riske girmektedir.