Necmettin Batırel

Dünya borsaları krizden ilk çıkacak olan Amerika'daki göstergelerin düzelmesinden aldığı güçle toparlıyor. ABD'de tarımdışı istihdam Temmuz ayında 247 bin kişi azaldı. Bu güzel sonuç gelecekteki ekonomik toparlanmayı satın alan piyasalar için temel dayanak oldu. Biliyorsunuz tüketici talebi artınca sistem çalışmaya başlıyor.

Küresel borsalarda yükseliş hareketi kaldığı yerden devam etti. Ancak biz bu yarışa katılamadık. Önce, yurt dışında düşüş yaşanırken, biz yükseliyorduk, bu ayrışma yüzünden geri çekilme yaşandığı yorumları yapıldı. Buna bir ölçüde katılmamak mümkün değil. Ama madalyonun arka yüzüne baktığımızda Moody's'in aldığı siyasi kararı görüyoruz.

Yeşil filizler, sararmadı, fidan oldu. Borsalar çökecek kaçın diyenler, şimdi yarışa katılmanın hesabını yapıyor. Dünyada 6 ay önce açıklanan teşvik paketleri meyvelerini vermeye başladı.

Herkese merhaba. Dünya ekonomisi toparlanıyor. ABD'de cuma günü açıklanan ikinci çeyrek büyüme verisindeki iyileşme ve şirketlerin karlarındaki artış, güven verdi. Global piyasalarda iyimserlik arttı, risk iştahı yükseldi.

Ekonomide dengeleri sağlamak giderek güçleşiyor. Nedense biz hep vur deyince öldürürüz. Kraldan fazla kralcı oluruz. Sonunda iki yakamız bir araya gelmez. İstikrar programında kamu harcamalarına fena taktık:

Piyasalar geçen hafta boyunca Başbakan Ecevit'in ABD gezisi ile yattı-kalktı. Kalabalık heyetteki bakanlar, bürokratlar ve işadamları Washington ve New York'ta toplantı üstüne toplantı yaptılar. Bu gezinin ne kadar başarılı olduğu hakkında karar vermek için henüz çok erken.

Hükümet bunalımın üzerinden 14 ay geçtikten sonra nihayet bankalarla ilgili en ciddi operasyonu başlattı. Çünkü bankalar ekonominin can damarı. Bu damar tıkandığı takdirde sanayinin eli ayağı tutmaz oluyor.

2001 yılı, Türkiye için tam bir ekonomik felaket yılı olarak tarihe geçti. Kasım 2000 tarihinde başlayan kriz, Şubat 2001'de sabit kur sisteminin felç olmasıyla sonuçlanı. Vatandaşın yaşam seviyesi 4 ay içinde 10 yıl geriye gitti.

Bayram tatili dolayısıyla piyasalar geçen hafta 3 işlem günü çalıştı. Ama bu kısa dönemde Arjantin ekonomisindeki çöküşü gören bizim yetkililer hop oturup hop kalktı. Birbiri arkasına açıklamalar yaparak Türkiye'nin durumunun çok farklı olduğunu vurguladılar. "Biz IMF'nin emirlerini harfiyen yerine getiren bir ülkeyiz.

Bayram tatili heyecanı piyasalara çok hareketli bir hafta yaşattı. Bono faizleri yüzde 71 seviyesine kadar indi. Dolar 1 milyon 400 bin lira seviyelerine geldi. Repo piyasasında işlem hacmi hissedilir biçimde arttı. Dövizde yaşanan düşüşten kaynaklanan bu artış bize göre kalıcı değil. Kurların gevşediğini gören yatırımcı, bir anda karar değiştirerek TL'ye geçti.

Piyasalar bu haftadan itibaren yılsonuna kadar sakin bir havaya bürünecek. Döviz talebi biraz artabilir. Şirket ve bankalar açık pozisyonlarını kapatmaya yönelik talepleri olacaktır. Borsa olumlu haberlerin getirdiği katkıyla 12.500-13.000 puan aralığında seyredebilir. Dolar 1 milyon 450 bin liradan aşağı inmez. Mark ve Avrupa para birimlerinin yılbaşında resmen kullanılmaya başlanacak olan EURO'ya dönüşümleri bütün hızıyla devam ediyor.

1994 yılında kredi notumuzu üstüste iki defa düşürerek bizi tek kelime ile berbat eden bir uluslararası derecelendirme kuruluşu var. Adı: Standard and Poor's. Dış finans çevrelerindeki itibarımızı yerin dibine geçirdi.

Piyasalardaki olumlu hava yavaş yavaş yerini terkediyor. Para piyasaları artık somut gelişmeler bekliyor. IMF kredisi ile ilgili bütün beklentiler iki defa satın alınıp kâra dönüştürüldü. Şimdi gözler Kasım ayı enflasyon rakamlarında.

Geçen hafta boyunca her gün Uluslararası Para Fonu'ndan geleceği söylenen 10 milyar dolarlık yardımla yatıp kalktık. Sonunda Aralık ayında bu yardım kesinleşip kasamıza girecek. Ama IMF'ye 2002 yılında ödemek zorunda olduğumuz 5 milyar dolarlık borcumuzun ertelenmesi söz konusu değil. Onu bizden çatır çatır alacaklar.

Ekim enflasyonu beklentilerin çok üstünde çıktı. Ancak piyasalar IMF'den gelecek yardımla sıkıntının kısa sürede aşılacağı beklentisiyle şimdilik bu kötü rakamları dikkate almadı. Bono faizleri olumlu hava içerisinde yüzde 77 seviyesine kadar indi. Dolar ise 1 milyon 550 bin liraya geriledi.

Piyasaları haftalardan beri peşinden sürükleyen ek kaynak konusunda kritik bir haftaya giriyoruz. IMF heyeti Ankara'ya geldi.

IMF'den büyük hayallerle gelmesi beklenen "ek kaynak" olayı geçen hafta kökünden bitti.

Geçen hafta IMF'den "Ek kaynak" darbesi yiyen piyasaların gözü bu hafta Meclis'te olacak. 2002 yılı mali bütçesinin Yüksek Planlama Kurulu'ndan çıktığı gibi kabul edilip edilmeyeceği kesinlik kazanmış değil.

Uluslararası piyasalardan ekonomik programa ek destek isteyen Derviş'e Washington'dan ağır bir önlem paketi verildi. IMF ve Dünya Bankası yetkilileriyle yapılan görüşmelerde siyasi destek de ciddi biçimde sorgulandı.

Bu hafta piyasaların gözü iki önemli gelişmede odaklanacak. Birincisi Ekim ayı enflasyon rakamları. Kısa vadeli fiyat hareketleri için mihenk taşı olacak.