Osman Ünlü

İnsan, bir iş yaparken, ya kendine yani nefsine veya nefsin de sahibi, yaratanı olan Allahü teâlâya güvenir. Nefsine güvenen, kendini beğenir, bencil, egoist ve kibirli olur.

Herkese her nimeti gönderen, herşeyi var eden, her varlığı, her ân varlıkta durduran yalnız Allahü teâlâdır. İnsanlarda görülen iyi ve üstün sıfatlar, cenâb-ı Hakkın lütfu ve ihsânıdır.

Hak ağırdır; ağır olduğu kadar da acıdır... Ve aynı zamanda faydalıdır. Hak sözü kabul etmek, nefslere ağır gelir. Bunun için, Peygamberler, davetlerine başladıkları zaman, hep itirazla karşılaşmışlardır.

İnsan davranışlarında sertlik, iticilik ve korkuyu, yumuşaklık ise, sıcaklığı, şefkati, merhameti ve sevgiyi doğurur. Korkutarak elde edilen başarı, yıkılmaya, sevgi ile elde edilen muvaffakiyet ise, artmaya, büyümeye mahkumdur.

Dünya lezzetlerine aldanmayan, Cennet nimetlerine kavuşur. İki âlemde azîz ve muhterem olur. Aksi olursa, insan zelil olur.

Dil, büyük bir nimettir. İyiliği de kötülüğü de büyüktür. Cennete de, Cehenneme de götürür. Cirmi küçük, cürmü büyüktür. İman ve küfür dildeki ifadeden anlaşılır. Dil, ya hak konuşur, ya bâtıl. Diğer uzuvların sahası dardır. Kulak sadece işitir, göz sadece görür. Dilin sahası geniştir. Hayır ve şer için geniş alana sahiptir.

Dünyada, kim kimi severse, ahirette onun yanında haşrolacaktır. Bir kimse, Resûlullah efendimize kıyâmeti sorunca; -Kıyâmet için ne hazırlık yaptın? buyurdu.

Nimet, insana fâideli olan, tatlı gelen şey demektir. İnsanların, sıhhatli, sağlam, rahat, neşeli yaşamalarına ve âhırette sonsuz saâdete kavuşmalarına sebep olan fâideli şeylere nimet denir.

Kendisine hayrı olmayan kimsenin, başkasına hayrı olmaz. İnsan kendisi için hayır işlemezse, kendisine iyilik yapmazsa, insanlar da ona hayır ve iyilik yapmaz.

Allahü teâlâ, kullarına gönderdiği kitapların hepsinde, kibri ve gururlanmayı kötülemiş ve yasak etmiştir. Nahl sûresinin 23. âyetinde meâlen: (Allahü teâlâ, kibirli olanları elbette sevmez!) buyurulmaktadır.

İnsan, kendi noksan aklı ile, mutlak yaratıcıyı anlıyamıyacağından, merhametlilerin en merhametlisi olan Allahü teâlâ, her asırda, her kavme Peygamberler göndermiştir. Böylece, işin hakîkatini, doğrusunu insanlara öğretmiştir.

Kendine acımayan, başkasına hiç acımaz. Herkese acımanın yolu, beş vakit namazdan geçer. Zira Ankebût sûresinin 45'inci âyetinde meâlen; (Doğru kılınan namaz, insanı, kötülüklerden muhakkak uzaklaştırır) buyuruldu.

Dünyâyı anlayan, ondan sakınır. Ondan sakınan, nefsini tanır. Nefsini tanıyan, Rabbini bulur. Zira bir hadis-i şerifte; (Nefsini tanıyan Rabbini tanır) buyurulmuştur.

İnsanlar, Allahü teâlânın emir ve yasaklarına uymadıkları ve islâm dîninin gösterdiği rahat ve huzûr yolundan ayrıldıkları için, dünyâda bereket kalmadı. Rızıklar azaldı.

İnsanın maksadı, yani hep arzu ettiği şeyler, onun ma'bûdu olur. "Maksûdun, ma'bûdundur" sözü meşhûrdur. Câsiye sûresinin 23. âyetinde meâlen; (Nefsinin arzularını ilâh edinen kimseyi gördün mü?) buyuruldu.

Dinimizde bir şey istemek zillet, bir şey vermek ise izzettir. Allahü teala dünyaya zillet, ahirete izzet vermiştir. Kuldan isteyen zelil, Allahü tealadan isteyen ise aziz olur. Hadîs-i şerîfte: (Veren el, alandan yüksektir) buyuruldu.

İslâm dîninde haramlardan sakınmak, emirleri yapmaktan daha önce gelir. Zira ameller üçe ayrılır. Birincisi günah olan işlerdir. Bunlar Allahü teâlânın beğenmediği şeylerdir ki ma'sıyyet denir.

Ecelin geleceğini yakînen bilen bir kimse, emelini azaltır. Zira Resûlullah efendimiz; (Akllı kimse, ölmeden önce hesâbını gören, ölümden sonra kendisine yarayacak şeyleri yapan kimsedir) buyurmuştur.

Cimrilik; Allahü teâlânın kuluna ihsan ettiği malı, ilmi ve bütün iyi şeyleri, dînin ve mürüvvetin yani insanlığın vermeyi emrettiği yerlere vermemek yahut vermesi kendisine zor gelmek demektir.

İyi bir Müslüman, her gününü son gün ve kıldığı her namazı da son vakit olarak bilir. Zaten Peygamber efendimiz bir hadîs-i şerîflerinde; (Dünyâda garîb veyâ yolcu gibi ol ve kendini ölmüş say!) buyurmuşlardır.