9 bin kişinin hayatı kurtuldu, 11 milyar dolar cepte kaldı

Osman Çobanoğlu

Son 13 yılda ulaştırma ve haberleşme alanında yapılan yatırımlarla kazaların önüne geçilirken hem yakıttan hem de zamandan 11 milyar dolarlık tasarruf sağlandı. Ulaşım sektörü, yapılan dev yatırımlarla sağlık ve eğitim alanındaki dönüşüme de öncülük etti. 

Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ve McKinsey tarafından hazırlanan rapora göre Türkiye’nin 2003 - 2016 arasında kamu özel iş birliği ile ulaştırma ve haberleşmeye yaptığı yatırımların toplamı yaklaşık 144 milyar dolar oldu. Bu yatırımların sayesinde farklı sektörlerde oluşturulan katma değerin aynı dönemde Gayrisafi Yurt İçi Hasılaya (GSYİH) etkisi ise 286 milyar dolar olarak gerçekleşti. Rapora göre 2003 - 2016 arasında ulaştırma ve haberleşme altyapısında en çok yatırımın yaklaşık 76 milyar dolarla kara yollarında gerçekleştirildi. Bu yatırımların GSYİH’ye etkisi 73 milyar dolar oldu. Yatırımlar neticesinde toplamda 2,8 milyon istihdam sağlanırken, özellikle duble yollar ile hava ve demir yolu gibi güvenli ulaşım araçları sayesinde ölümlü kazaların sayısı azalarak 9 bin kişinin hayatı kurtuldu. Ayrıca yılda 1,1 milyar litre yakıt tasarruf edilirken araç-bakım ve yıpranma giderleri de 2,5 milyar dolar azaldı. Sadece 2016 yılında sağlanan tasarruf miktarı ise 5 milyar doları buldu. Çevre dostu taşıma ile de yılda 780 bin ton karbondioksit salınımının önüne geçildi. Bu şekilde bir yılda 1,4 milyar saat ve 11 milyar dolar tasarruf sağlanmış oldu. 

Öte yandan haberleşme dâhil yatırımlarla 2003-2016 yılları arasında toplamda 8,95 milyon kişi iş sahibi oldu. İstihdamı sağlanan bu sayının 970 bini sadece 2016 yılındaki yeni altyapı yatırımları ve faaliyetlerle gerçekleştirildi. 

OECD’DE YÜKSELDİK

Türkiye ulaştırma alanında yaptığı atılımlarla OECD ülkeleri arasında da önemli bir mesafe katetti. Yatırım harcamalarının GSYİH’ye oranı ile 15 OECD ülkesi arasında 2002 yılında 14’üncü olan Türkiye, 2015 yılında 7’nciliğe yükseldi. Bu sıralama karayolu altyapı yatırımlarında 11’incilikten 2’nciliğe; demir yolu altyapı harcamalarında 15’incilikten 12’nciliğe yükseldi. Türkiye havayolu taşımacılığında da yolcu sayısı en çok büyüyen ülke olarak 15’inci sıradan 7’nciliğe yükseldi.

ÜNİVERSİTE SAYISI ARTTI

Yatırımlar etkisini diğer alanlarda da hissettirdi. 2002 yılında 26 olan aktif havalimanı sayısının 55’e çıkartılmasıyla üniversitelere ulaşım kolaylaştı. 2008-2016 yılları arasında üniversite mezunu oranı 2 kat artarak yüzde 15 seviyesine ulaştı. 2003 yılında Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki 8 üniversitede toplam 8 bin 700 öğretim görevlisi bulunurken; 2016 yılında üniversite sayısı 26’ya öğretim görevlisi sayısı ise yaklaşık 21 bine yükseldi. Ayrıca ulaşım imkanlarının artmasıyla gelişmekte olan bölgelerde hastane ve doktor sayısı arttı. Örneğin, Kuzeydoğu ve Güneydoğu Anadolu’da uzman hekim sayısı 2006-2015 döneminde 2 bin 532’den 6 bin 768’e çıktı.