Kitap dünyasında 'booktok' etkisi! TikTok'çular edebiyata renk mi katıyor yoksa zarar mı veriyor?

MURAT ÖZTEKİN'İN HABERİ - Bookstagram, booktube ve şimdi de booktok… Kitaplarla dijital dünya arasında artık yakın bir irtibat var. Çok tartışılan Çin merkezli sosyal medya platformu TikTok üzerinde “#booktok” etiketiyle paylaşım yapıp “booktoker” diye anılan fenomenler de tanıttıkları eserlerle kitap satışlarına tesir ediyor. “#Booktok” etiketi bütün Türkiye’de yılda 2 milyara yakın görüntüleniyor. Batı’daki kitapçılarda ise “TikTok” diye bölümler açılmış durumda.

SOSYAL MEDYADAN KİTAP YAZARLIĞINA…

Üstelik artık bazı booktoker’lar kitap da kaleme almaya başladı. Daha ziyade gençlik edebiyatı türündeki bu eserlerin içerik kalitesi tartışılsa da kitap fuarları booktoker’lara ev sahipliği yapıyor. Peki, paylaşım muhtevaları sık sık tartışma konusu olan TikTok, kitap dünyasına ve edebiyata pozitif etki mi ediyor, yoksa popülerlik dalgasıyla edebî kaliteyi mi düşürüyor?

“İNSANLAR ÖNERİLERİME GÜVENİYOR” 

Oğuz Aktürk “Alıntılarla Yaşıyorum” adlı hesabıyla Türkiye’deki popüler booktoker ve içerik üreticilerinden biri. Okuduklarını insanlarla paylaşmak için sosyal medya hesabı açtığını söyleyen Aktürk “İnsanlar zamanla kitap önerilerime güvenmeye başladı. Artık tavsiye ettiğim eserlerle fikir ve kimliklerini inşa eden kişiler oluyor” diyor.

 “Sosyal medyada her türden içerik üreten insan olduğunu” kaydeden Aktürk “Kalite öznel bir kavram. Ben klasik eserleri tercih etmeye çalışıyorum. Bu konuda algoritma çok önemli. Hangi booktoker’ı takip ederseniz, o tarz kitap videoları önünüze geliyor” düşüncesini savunuyor.

“Kimlink” adlı bir roman da kaleme alan Öztürk “Romanımı sosyal medyaya girdikten sonra kaleme aldım. Çünkü kitap okudukça dolmaya başlıyorsunuz ve bunu âdeta kusma isteği geliyor” ifadesini kullanıyor. 

“GENÇ KİTLEYE ULAŞIYORUM”

Pınar Civan da TikTok üzerinde kitap tanıtan isimlerden biri. Genellikle sanat tarihi anlattığını kaydeden Civan “TikTok’ta çok genç bir kitleye ulaştığımı görünce kitap tanıtımlarının etkili olabileceğini düşündüm. Önce sanatla başladım, sonra başka türlerde kitaplar da tavsiyeleri ettim. Görüntülenmesi çok geniş olduğu için hiç kitap okumayan insanlardan yorumlar da alıyorum. Önerdiğim kitapları satın alan çok kişi oluyor” ifadelerini kullanıyor.

Kalite seviyesi düşük kitaplar tanıtmadığını söyleyen Civan “Kalitesiz kitap öneren kişiler olabilir ama bu takip ettiğiniz kişilere göre sosyal medya platformunun algoritması tarafından önünüze konuyor. Bu işi profesyonel olarak değil, keyfî yapanlar niteliksiz kitaplar öneriyor olabilirler. Ancak gençler yeter ki bir yerden okumaya başlasınlar, iyi kitaplara da ulaşırlar diye düşünüyorum” şeklinde konuşuyor.

Sosyal medyadan sonra Timaş Yayınlarından çıkan “Müzede Bir Macera” adlı eseri kaleme alan Pınar Civan, yeni kitaplarla okuyucu karşısına çıkacağını söylüyor.

EDEBİYATI TAHRİP EDER Mİ?

Edebiyatçı Sadık Yalsızuçanlar ise “Sosyal medya gibi elektronik iletişim ortamlarının kendilerine has tabiatı var. Bununla edebiyat arasında kısmen bir uyumsuzluk gözleniyor. Fakat aslolan yazılmış eserlerin daha çok okura ulaşmasıdır. Bu noktadan Booktok olumlu olabilir” diyor.

Yalsızuçanlar, sözlerine şöyle devam ediyor: Edebiyat tarihinde hem nitelikli hem de kalitesiz ürünler oldu ve olmaya devam edecek. Önemli olan kitle iletişim ortamlarının edebiyata zarar verip vermediği meselesi. Ben kötümser değilim. Kötü eserlerin sosyal medyada dolaşıma sokulması edebi algıyı belki kısmen zedeler ama edebiyatı tahrip ettiğini söylemek çok zor.  

DEĞERLENDİRME İLE ÜRÜN TANITIMI KARIŞABİLİYOR

İletişim uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, geleneksel medyanın aksine dijital çağla birlikte insanların kendi mecralarının patronu olabildiğini, böylece sanat ve edebiyat eleştirisinde alternatif yorumların önünün açıldığını söylüyor. Ancak dijital medyada kitap tanıtımının bazı negatif yönlerinin de olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Kırık “Tabii, beğeni endişesiyle popüler kültüre daha uygun eserlerin tanıtılma durumu olabiliyor.

Değerlendirmeler ile ürün tanıtımı da birbirine girebiliyor. Popülerliğe odaklı sosyal medya yapısı kitapların doğru olarak kritik edilmesine engel olabiliyor. Ancak bu, sadece kitap tanıtımlarının değil, dijital çağın temel problemi. Geleneksel mecralarda eleştirmenlik yapan uzmanların dijital mecralara daha çok dâhil olması lazım” diyor.