MS yaşlılarda da ortaya çıkabilir

ZİYNETİ KOCABIYIK

MS’in çok farklı belirtilerle ortaya çıkması, hastaların doktor doktor gezerek zaman kaybetmesine sebep oluyor. MS hastalarını mağdur eden durumları İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, Cerrahpaşa Multipl Sklerozm ve Klinik Nöroimmünoloji Ünitesi Kurucusu Prof. Dr. Aksel Siva’ya sorduk...  Prof. Dr. Siva, MS teşhisinde en önemli yanlışın hastalığın “genç hastalığı” olarak bilinmesi olduğunu belirterek, MR’ın da yanlış teşhis koydurabileceğini söyledi. İşte MS hastalığı ile ilgili akılda tutulması gerekenler...

SADECE GENÇLERDE GÖRÜLMÜYOR
MS özellikle genç erişkinleri etkileyen bir hastalık, sıklıkla 20 ila 40’lı yaşlarda ilk belirtilerini veriyor. Ancak yaş hastalık teşhisinde kriter olmamalı. Çünkü 1,5-2 yaşında, 12 yaşında da MS’liler de var. Çocukluk çağı MS’leri bütün MS’lerin yüzde 10’unu oluşturuyor. MS’i ileri yaşlarda da görebiliyoruz. İlk belirtilerin 40-50 yaşlarında ortaya çıktığı MS’li hastalar da var. Benim en yaşlı hastam ilk MS belirtileri 72 yaşında ortaya çıkan Antalyalı bir kişiydi. Hastanın yaşı ilerledikçe MS tanısı konması gecikiyor. Dolayısıyla MS her yaş grubunu etkileyebilir ama en sık genç erişkinlerde görüyoruz.

MS HER HASTADA İLERLEYİCİ DEĞİLDİR
MS hayat boyu süren ve ilerleyici bir hastalık olarak biliniyor ama birçok MS’li hastada 50’li 60’lı yaşlarda hastalığın durduğunu görüyoruz. 

HERKESTE ÖZÜRLÜLÜĞE YOL AÇAR
Gençlerde kazalar dışında nörolojik özürlülüğe en çok yol açan hastalık MS’tir ama sevindirici olan şu ki 20 yıl öncesine göre MS’e bağlı özürlülük çok azaldı. Eskiden ataklı MS’lerin yarısı ilerleyici şekle dönüşürken bu oran günümüzde neredeyse yüzde 20’ye inmiş durumda. Bunun en önemli sebebi eskiden teşhis edilemeyen hafif belirtili MS’lerin şu anda daha kolay teşhis edilmesi ve hastalıkla ilgili etkin tedavilerdeki gelişmelerdir. Her yeni gelen MS ilacı bir öncekinden daha güçlü. Ataklı MS’lerin yüzde 80’i kontrol altında tutulabiliyor.

GÖZ DOKTORUNA GİDENLER DAHA ERKEN TEŞHİS EDİLİYOR
MS bağışıklık sisteminin bir şaşkınlığıdır. Bağışıklık sistemi güçlü ama yanlış yere çalışıyor. “Şaşkın bağışıklık sistemi” sinir liflerine saldırıyor; sonra “aman ben ne yaptım” diyor ve durup tamir etmeye çalışıyor. Bu şaşkınlığı zaman zaman yaşıyor. Dolayısıyla MS’in yüzde 90’ı bu şekilde ‘ataklı tip’ten oluşuyor. Bu yüzden de farklı zamanlarda farklı yerlerin etkilenmesinin yol açtığı nörolojik belirtilerle ortaya çıkıyor. Bunlar mesela bir gözde görme bulanıklığı ortaya çıkabiliyor, çift görme, elde beceri kaybı, yürüme kaybı, denge bozukluğu, uyuşmalar, epilepsi krizleri olabiliyor. Hastalar bu belirtilerle farklı doktorlara gidiyorlar. En erken teşhisi göz doktoruna gidenler alıyor. İlk teşhisten sonra MS konusunda uzman bir nörolog tarafından takibin yapılması gerekiyor.

HASTALARA TAVSİYELER
Türk hastaların ilaca erişim konusunda Avrupalı hastalardan daha iyi durumda olduğunu söyleyen Türk Nöroloji Derneği MS Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Hüsnü Efendi “Türkiye’de MS hastalığının ilaçla tedavisi açısından hiçbir problem yok çünkü yeni bir iki ilaç dışında ilaçların hepsi Türkiye’de var” dedi.  MS’le ilgili internet ortamında bir çok “kirli bilgi”nin dolaştığını bildiren MS Derneği Başkanı Yard. Doç. Dr. Melih Tütüncü ise hastaların internet yerine uzman derneklerin sayfalarından bilgiyi takip etmeleri gerektiğini söyledi.

MR BAZEN YANILTABİLİR
MR görüntülemesinin MS teşhisinde önemli rol oynadığını söyleyen Prof. Dr. Aksel Siva, aynı zamanda yanıltıcı da olabileceğine dikkat çekti. Tecrübeli olmayan radyologların görüntülerdeki belirtileri MS’le karıştırabildiklerini vurgulayan Prof. Dr. Siva “Amerika’da yapılan bir çalışma MR görüntülerine bakarak MS tanısı konulan kişilerin yüzde 20’sinin MS olmadığını gösteriyor. İtalyan ve Alman çalışmalarında da bu oran yüzde 10-20. Mesela migrendeki beyaz noktalar MS’le karışabiliyor. Bu yüzden MR’ı çeken radyologların bu alanda tecrübeli olması gerekir” dedi.

ONLINE MS EĞİTİM KANALI
Koronavirüs salgını dolayısıyla hastanelere gidemeyen hasta ve hasta yakınları için başlatılan online MS Hasta Eğitim Okulu, binlerce hastaya ulaştı. Projenin, Facebook ve Instagram’dan yapılan canlı yayınlarla, evde kalan MS hastalarının hayatını kolaylaştırmayı hedeflediğini söyleyen MS Okulu Proje Koordinatörü Dr. Erhan Baş “Hastalığın tedavisinde sadece yeni araştırmalar ve yeni ilaçlar yeterli değil. Bunun yanı sıra hastaların anlaşılmak, güven içinde hissetmek, sorularına cevap bulabilmek gibi insani ihtiyaçları da var. Projede MS hastalarının bu ihtiyaçlarına destek olmaya çalışıyoruz” dedi.