Abdüllatif Uyan

"Osmân Gâzi", güçlenip kuvvetlendi begâyet. Bir gün istiklâlini îlân etti nihâyet. İlk Karacahisar'da hutbeler, o aralık, "Osmân Gâzi" adına okunur oldu artık. Oğlu Orhan Gâzi'yle, Gündüz ve Aykut Alp'ler, Gazâya çıkarlardı yiğitlerle berâber. Ordaki insanlara, Allahın birliğini, Anlatıp, yaparlardı teblîğ vazîfesini. Nihâyet Moğolların zulüm ve fesâdından, Kaçan Anadolu'nun ahâlisi, o zaman, Gelip "Osmân Gâzi"den yurt talep eylediler. Gösterdiği yerlere gelerek yerleştiler.

"Osmân Gâzi", çok zaman Bizans tekfurlarıyla, Savaşıp gâlip geldi herbirinde onlara. Gâlip gelemeyince harplerde ona mertçe, Türlü entrikalara başvurdular nâmertçe.

İnönü tekfurunun bir ziyâfeti vardı. Dâvetli olan beyler, bir bir geliyorlardı. Hâlis idi tekfurun, bu işteki niyeti. Maksat, ihtilâfları konuşup halletmekti. Tekfur, "Osmân Bey"i de etmişti buna dâvet. O da kabul ederek, eylemişti icâbet. Yedi arkadaşını hem yanına alarak, Ziyâfet mahalline geldi memnun olarak. Misâfirler neş'eyle yemeklerini yerken, O tekfurun yanına yanaştı biri hemen. Kulağına eğilip, birşeyler fısıldadı. Tekfur heyecanlanıp, dışarıya fırladı. Gördü ki etrâfları yüzlerce atlı ile, Halka halka çevrilip sarılmış tamâmiyle. Bu kuşatmayı yapan, Eskişehir Beyi'ydi. Niyet kötü olduğu, açık seçik belliydi. At üstünden, tekfura bağırdı ki pür hiddet: (Derhâl git ve Osmânı, getir bana teslim et!) Evet, anlaşılmıştı gâyesi gâyet iyi. Öldürmeye gelmişti burada Osmân Bey'i. Kızını istemişti zîra Edebâli'nin. Lâkin Şeyh reddetmişti teklifini bu Bey'in.

"Orhan Gâzi", Dünyâ'ya geldiği vakitlerde, Göçtü Ertuğrul Gâzi dünyâdan âhirete. Henüz vefât etmeden, Kayı boy beyliğine, Oğlu "Osmân Gâzi"yi vekil yaptı yerine. Onun vefâtı ile, hem Osmân Gâzi dahî, Bey seçilip, aldı tam eline idâreyi. Vaktâ ki Osmân Gâzi Kayılara "Bey" oldu, Bizans tekfurlarıyla iyi geçiniyordu. Bunların arasında, hepsinden daha fazla, İyi anlaşıyordu Bilecik tekfuruyla.

Osmânlı Devleti'nin kuruluş yıllarında, Bir derviş yaşıyordu "Ebdal Kumral" adında. Akıncılardan olup, mücâhit bir 'eren'di. Şeyh Edebâli'nin de talebelerindendi. Bu zât, islâmiyyete hizmet için, gün gece, İlim ve kılıcıyla çalışırdı öylece. Hazreti "Hızır" ile görüşüp yine bâzan, Sohbet ediyorlardı ikisi zaman zaman. Yine rastlamıştı ki o, hazret-i Hızır'a, Oturup, tatlı tatlı konuştular o sıra. Hızır aleyhisselâm, sohbet devam ederken, Bir ara, bu dervişe söz etti "Osmân Bey"den. Dedi: (Müslümanları, bu yiğit, pek yakında, Derleyip toplayacak tek bir bayrak altında. Sonra da kuracak ki öyle yüce bir devlet, Üç kıt'aya yayılıp, sürecek uzun müddet.) O, "Osmân Bey" adını, Hızır'dan o gün duydu. Ve lâkin kendisini henüz tanımıyordu.

"OsmânGâzi", dünyâya teşrif ettiği zaman, Hülâgu da, Bağdat'ı yağmalıyordu o an. Mustarip oluyorken Bağdat'taki insanlar, Sevince gark olmuştu "Söğüt"te müslümanlar. Yepyeni bir devleti binâ edecek olan, Bir yiğit doğuyordu Söğüt'te çünkü o an. Büyüğüp serpilince "Osmân Gâzi" nihâyet, Güzel ahlâkı ile temâyüz etti gâyet. Hem o devrin tanınmış "Ahî" büyüklerinden, "Şeyh Edebâli" ile tanıştı gidip hemen. Hizmet ve sohbetiyle şereflenip o zâtın, Tahsil etti yanında İlm-i zâhir ve bâtın. Dînin emirlerine uyarak ince ince, Resûl'ün ahlâkıyla zînetlendi böylece. Hem "Ertuğrul Gâzi"nin silâh arkadaşları, Onu yetiştirdiler herbiri ayrı ayrı. Ata nasıl binilir, kargı nasıl savrulur? Öğrendi özellikle kılıç nasıl vurulur? Gazâ hikâyeleri dinleyip hem onlardan, Bilgi ve görgüsünü geliştirdi durmadan.

İlk Osmânlı Sultân'ı olan "Osmân Gâzi" Hân, Oğuz'un, "Bozok" kolu, hem de "Kayı" boyundan. O, "Ertuğrul Gâzi"nin hem en küçük oğludur. Osmânlı devleti'nin kurucusu da O'dur. Mîlâdî bin ikiyüz ellisekiz yılında, Dünyâya gelmiş idi "Söğüt" kasabasında. Binüçyüz yirmialtı yılında yine bu zât, Altmışaltı yaşında, eyledi Hakk'a vuslat. Devletin temelini gâyet sağlam atmıştır. Yirmiyedi yıl kadar hükümdârlık yapmıştır. "Ertuğrul Gâzi" dahî, hâlis bir müslümandı. Gözü pek, mert ve cesur, eşsiz bir kumandandı. Babası "Süleymân Şâh", cümle aşîretiyle, Orta Asya'dan çıkıp, geldiler bu ellere. Velâkin Süleymân Şâh, tam geçerken Fırat'ı, Suya düşüp boğuldu, tökezleyerek atı. Diğer birâderleri, geri döndü oradan. O, dörtyüz bahadırla, yoluna etti devam.

Selçuklu hükümdârı "Alâaddîn Keykûbât", Gördü ki, "Osmân Gâzi" yapıyor çok fütûhât. Vaktâ ki bildi onun bu büyük hizmetini, Hemen taltif etmeyi düşündü kendisini. Eyâlet vâliliği vererek ona bizzât, Gönderdi kendisine buna dâir bir berat. Yazdı ki: (Alâaddîn Keykûbât cânibinden, Yazılmıştır bu nâme Osmân Bey'e hitâben. Allahü teâlâya olsun hamd ve senâlar. Ve dahî Resûlü'ne çok salât-ü selâmlar. İmdi ben işittim ki, "Osmân bin Ertuğrul" nâm, Bir yiğit, tekfurlarla cihat eder durmadan. "Müşriklerle harb edin!" âyeti mûcibince, Bizans tekfurlarıyla cenk eder gün ve gece. Cür'et ve cesâreti, sarmış cümle cihânı. Teb'ası, çok sever ve sayarmış bu civanı. "Hazreti Sıddîk" gibi, nesi varsa, o hemen, Hepsini, Hak yolunda sarfedermiş tamâmen. "Ömer-ül Fârûk" gibi, insaf ve adâletle, Dîn-i mübîn uğrunda çalışırmış gayretle. Ahlâkta, benziyormuş hem "hazreti Osmân"a. Benzermiş cenkte dahî "Allahın Arslanı"na.

"Osmân Bey"le Savcı Bey, Şeyh Edebâli ile, Birlikte yürüyerek, ulaştılar tekkeye. Dergâh, köy câmiini andıran bir binâydı. Bir tepe üzerinde, ağaçlık alandaydı.

Düşünceli ve dalgın oldu birden halleri. Bir kenara çekilip, dalardı düşünceye. Kimse de sormuyordu "Bu hâlin nedir?" diye. Hazreti Mevlânâ'nın verdiği o müjdeyi, Düşündükçe, heyecan sarardı "Osmân Bey"i. Öyle ya, kuracaktı çok kuvvetli bir devlet. Mevlânâ dedi ise, olacaktı bu elbet... Yine bir rüyâ gördü yattığında o gece. Bir kadın, "İmdaat!" diye bağırırdı öylece. O tarafa koşunca, gördü koca bir yılan. Çok güzel genç bir kıza, saldırıyor durmadan. Gözler bâdem yeşili, ay parçasıydı yüzü, Kırmızı lâlelerle işliydi başörtüsü. O yılanı öldürüp, geldi kızın yanına.

Selçuklu Devleti'nin pâyitahtı Konya'da, Hükümdâr, bir toplantı yapıyordu sarayda. O ara dış kapıda birşeyler oluyordu. İçeri girmek için, birisi zorluyordu. Bu, tam onyedisinde, genç bir delikanlıydı. Altında yağız bir at, belinde kılıç vardı. Üstü başı toz toprak içindeydi kâmilen. Uzak yoldan geldiği, belli idi hâlinden. Diyordu ki: (Bir nâme getirdim Pâdişah'a. Bunu vermem gerekir kendisine şu anda.) Ve lâkin muhâfızlar, diyorlardı ki: (Hayır! Giremezsin, şu anda hünkârın işi vardır.)

Osmân Bey'in dedesi "Gündüz Alp", bir vakitler, Birkaç arkadaşıyla avlanmaya gittiler. Bir tavşanın peşine takılıp at sürerken, Kendisine seslenen bir nidâ duydu birden. Birisi, (Heey Gündüz Bey!) diyerek gürlüyordu. Ve lâkin ortalıkta kimse görünmüyordu. Durup baktı etrâfa, bir hayli meraklandı. Biraz sonra aynı ses bir daha yankılandı. Kimseyi görmeyince, sinirlenmişti biraz. Ve hemen (Kimsiin?) diye bağırdı avaz avaz. Aynı kişi, ânında seslendi şöyle ona: (Ben Kayı şeyhiyim ki, diyeceğim var sana!) Gündüz Alp seslendi ki: (Herkimsen ortaya çık! Ve ne söyliyeceksen, çık söyle açık açık!) Ses geldi ki: (Çok uzak yerde bulunuyorum. Semerkant ülkesinden sana sesleniyorum. Diyeceğim şudur ki, Ertuğrul'a iyi bak. Zîra o, bir devletin temelini atacak.)

"Ahmed-i Bedevî"nin, çoktu kerâmetleri. Herbiri anlatılsa, doldurur çok ciltleri. Bir gün, onun kabrinin yakınında, insanlar, Elleri kelepçeli birine rastladılar. Şaşkın bir vaziyette bakardı etrâfına. Yaklaşıp, bu hâlini sordular derhal ona. Dedi ki: (Gitmiş idim küffâr memleketine. Bir işimi halledip, dönecektim ki yine, Beni "Esir" alarak, kelepçeye vurdular. Türlü eziyetlere olmuştum hem giriftâr. "Ahmed-i Bedevî"yi hâtırlıyarak birden, Hemen imdât istedim rûhâniyetlerinden. Henüz istemiştim ki ondan yardım ve imdât, Baktım, yanıbaşımda duruyor "nûrlu bir zât". Ve mübârek eliyle, tuttu benim elimi. Sonra baktım, burada buluverdim kendimi.)

"Ahmed-i Bedevî"nin devrinde, bir müslümân, Vardı ki, bu Velî'ye ederdi hep sû-i zan. İnsanlar gösterdikçe ona bu iltifâtı, O kimsenin, hasetten kaçıyordu rahatı. O sû-i zan yaptıkça bu "Allah adamı"na, Uğradı en sonunda bu zâtın gadabına. Şöyle ki; öğrendiği ilimler, hepsi bir gün, Hâfızasından çıkıp, silindiler büsbütün. Hâtırlıyamayınca hattâ kendi adını, İnsâf ile düşünüp, anladı hatâsını. Hemen kendi kendine düşündü ki: "Ey ahmak! Olur mu büyüklerde hatâ kusur aramak? Az gelmişken dünyâya böyle büyük bir insan, Sen, nasıl böyle zâta ediyorsun sû-i zan." Bunları söyliyerek o kendi kendisine, Gitti "Seyyid Ahmed"in mübârek türbesine. Edeb ile diz çöküp, arz etti ki: "Efendim! Bendeniz, utanmadan size sû-i zan ettim.

"Ahmed-i Bedevî"nin büyüklüğüne rağmen, Bunu idrâk etmiyen kimseler vardı hâlen. Bir vâlî var idi ki Mısır'ın bir şehrinde, Bulunurdu dâimâ bu zâtın aleyhinde.

"Ahmed-i Bedevî"nin mübârek türbesinde, Mevlid okutulurdu, her yıl doğum gününde. O devirde yaşıyan evliyâdan bir velî, Düşündü o seneki mevlide gitmemeyi.

"Ebül Kays bin Ketîle" ismi ile, Mısır'da, Bir âlim var idi ki, meşhurdu o asırda. Bu âlim, bir iş için çıktı bir gün sefere. Geldi "Seyyid Ahmed"in medfun olduğu yere. İşitmişti önceden, onun nâm ve ününü. Lâkin tam bilmiyordu, mânen üstünlüğünü. Tesâdüf o beldeye uğrayınca nihâyet, İnsanların hâlini görünce etti hayret. Zîrâ şâhid oldu ki, "Büyük bir velî" diye, Halk, çok ilgi gösterir "Ahmed-i Bedevî"ye. Kendi de, ilmi ile meşhurdu gâyet iyi. Fazla buldu bu zâta gösterilen ilgiyi.

"Ahmed-i Bedevî"nin sevdiği biri vardı. Adı, "Şeyh Rekin" olup, buğday alıp satardı. Bir gün onu çağırıp, buyurdu ki: (Ey Rekin! Buğday alıp satmaktır mâdem ki işin senin, Bana ilhâm oldu ki, çok değil, az ilerde, Gâyet büyük bir "Kıtlık" olacaktır bu yerde. Şimdi sen, bol miktarda buğday al ve biriktir. O zaman, insanlara faydan olsa gerektir. Hem ucuza satarak, alırsın hayır duâ. Hem de zengin olursun, maddeten bundan daha.) "Peki efendim" deyip, öpüverdi elini. Söz dinleyip ve aynen yaptı bu dediğini. ..................

"Ahmed-i Bedevî"nin en yüksek talebesi, "Abdül'âl" doğduğunda, kundakladı annesi. Sonra da, bir iş için alıp gitti bir bağa. Kundağı yere koyup, başladı çalışmağa. O sırada bir "Boğa", o yere geldi birden. Annesinin haberi olmadı geldiğinden. Boynuzlu koca boğa, dolaşırken o bağı, Takıldı boynuzuna bebeğin kundak bağı.

"Seyyid Ahmed Bedevî", gece gündüz ve her an, Hep Rabbini düşünür, çıkarmazdı yâdından. Onun muhabbeti ve heybetiyle, nihâyet, Kendisinden geçer ve edemezdi hareket. Gözlerini semâya dikerdi bir mahalde, Kırk gün veyâ daha çok, kalırdı aynı halde. "Ateş koru" gibiydi gözlerinin karası. Onu anlamamıştı kimsenin havsalası. Mübârek sîmâsında, var idi ki bir "Heybet", Bakmak için, kimsede olmazdı hiç cesâret. Yüzüne bakamazdı talebeleri bile. Zîrâ hep örter idi yüzünü "Peçe" ile.