Abdüllatif Uyan

"Hazret-i Âişe"den "radıyallahü anhâ", Nakledilir: Evimde idim ki tek ve tenhâ, O anda Resulullah, geldi yanıbaşıma, Sonra koyup uyudu başını kucağıma. Sakal-ı şerifinde, saydım tam "Dokuz" adet, Beyazlanmış kıl vardı, mahzun oldum be gayet.

Kabir hayatı "İmtihan etmek" için kulları cenab- Hak, Yaratıp, bu dünyaya gönderdi ilk olarak. Öldükten sonra ise, tâ kıyamete kadar, Onları, kabirlerde bulundurur bir miktar.

"Fâcir"lerin ruhları şiddet ile alınır, Yüzleri, "Ebû Cehil karpuzu"nu andırır. Melekler ona der ki: "Ey habis ruh, haydi çık, Bu habis bedenini, cesedi terk et artık."

Eğer "Ölü" ağzından akmış ise tükrüğü, Alt dudağı sarkmış ve kararmışsa hem yüzü, O kişi, ihtimâl ki, "Şakâvetle" ölmüştür, Cehennemde yerini görmüş de üzülmüştür. Eğer ki ağzı açık, sanırsın ki gülüyor, Yüzü balmumu rengi, güzel ve gülümsüyor.

İnsan "Ölüm hâli"nde, öyle fazla susar ki, İçi, bu harâretten tutuşur, yanar sanki. Bunu büyük bir fırsat bilerek la'in "Şeytan", İmânını çalmağa çalışır onun o an. Elinde "Buz gibi su", yaklaşır hiyle ile, Kadehteki o suyu çalkalar bir eliyle.

İnsana "Ölüm hâli" yakınlaştığı ânda, Dört melek, gelip durur, o insanın yanında. O kimsenin rûhunu, el ve ayaklarından, Tutarak, kuvvetlice çekerler hiç durmadan.

"Ölüm", rûhun bedene olan bağlılığının, Sona ermesi olup, vukû bulur ansızın. "Ölüm", kulun bir hâlden bir hâle dönmesidir, Bir evden, başka eve "Göç etmesi" demektir. Zîra buyuruyor ki Rabbimiz bir âyette: "Her bir canlı, ölümü tadacaktır elbette."

İnsan öldükten sonra, bir hayat daha vardır, O hayat sonsuz olup, "Âhiret hayatı"dır. Et ve kemik çürüyüp, olsa da toz ve toprak, Sonra diriltecektir herkesi cenab-ı Hak.

Âlimler buyurdu ki: Mühim olan "Son an"dır, Bundan, büyükler bile çok fazla korkudadır. Çünki "İyi" olsa da önceleri bir insan, Lâkin değişebilir mâzallah kalbi son an

"İmâm-ı Gazâlî"nin, "İhyâ-i ulûm"unda, Şöyle buyurmaktadır "Can verme" mevzuunda: "Can verme"nin acısı öyle şiddetlidir ki, Başka bütün acılar, ona göre nedir ki?

"İmâm-ı Gazâlî" ki, âlim ve velî bir zât, "Dünya hırsı" hakkında şöyle eder nasihat: Çok yaşamak hırsının sebepleri ikidir, Biri "Dünya sevgisi", öteki "Câhillik"tir. Birinci şöyledir ki, kim severse "Dünya"yı, Bu sevgiden ötürü istemez ayrılmayı.

İmâm buyuruyor ki: İnsan, kendi ömrünü, "Çok uzun" farzederse, düşünmez "Ölüm"ünü. İnanmış olsa bile "Âhiret"e gönülden, Lâkin yapmaz hazırlık öyle düşündüğünden. Der ki: "Daha vakit var, bak şimdi rahatına, Sonra hazırlanırsın âhiret hayatına." Bir kul da "Yakın" görse "Ecel" ve "Ölüm"ünü, Hep hazırlık yapmakla geçer gece ve günü.

"İmâm-ı Gazâlî"nin halka nasihatında, Şöyle buyurmaktadır "Ölüm, kabir" hakkında: "Ölüm", büyük bir iş ve korkunç bir tehlikedir, Lâkin bunu insanlar iyi bilmemektedir.

"Ölümü hatırlamak", esasen dört kısımdır, Birincisi, "Gâfil"in ölümü anmasıdır. O, hatırlasa bile "Ölüm"ü zaman zaman, Alamaz kendisini "Dünyâya sarılmak"tan. Hattâ hatırladıkça, sarılır daha fazla, Ayrılığı düşünüp, "Ölüm"ü sevmez aslâ.

"İmâm-ı Rabbânî" ki, velîler incisiydi, Henüz vefat etmeden, birkaç ay öncesiydi, Bir "Berat gecesi"nde, evindeki odada, İhyâ etti geceyi, ehliyle bir arada.

"Ebülleys Semerkandî", âlim ve velî bir zât, Bir gün "Dünyâ" hakkında, şöyle verdi îzâhât: Rabbimiz bu "Dünyâ"ya, sûret verip mahşerde, Bulundurur herkesin göreceği bir yerde.

"Behâeddin Buhârî", vaktâ ki etti vefat, Kıldılar namazını çok büyük bir cemaat. Sonra gidip yaptılar mezarına defnini, Ve bir talebesi de, okudu telkînini.

"Behâeddin Buhârî" devrinde sâlih bir zât, Şeyh Nûreddin Halvetî etmişti Hakka vuslat. Behâeddin Buhârî, bâzı talebesiyle, Bu eve teşrif etti "Ta'ziye" gâyesiyle. Lâkin gidip gördü ki, içerde bir kısım halk, Feryad figan ediyor, seslice ağlıyarak.

Büyük islâm âlimi, devrinin bir tanesi, İnsanları "Ateş"ten kurtarmaktı gâyesi. Resul'ün kalbindeki ilim, feyiz ve nûrlar, Bu büyük evliyânın kalbini doldurdular.

Bir genç "Hasan-ı Basrî"ye gelerek bir gün bizzat, Dedi: (Eder misiniz bana biraz nasihat?) Buyurdu ki: (Evlâdım, sen Rabbinin emrini, Aziz tut ki, O dahî aziz tutsun hep seni. Çok korkunç tehlikeler vardır ki önünde hem, Ölüm, kabir ve Mahşer, Mîzan, Sırat, Cehennem.