Atilla Yayla

Bundan tan 74 yıl önce Türkiye’de tarihî bir vaka yaşandı. Ülke bir "tek parti diktatörlüğünden" barışçıl şekilde kurtulmaya ve demokrasi yolunda ilerlemeye başladı.

Balık sezonunda yaşıyoruz. Balık sevenler balık tezgâhlarını ziyaret ediyor ve sevdikleri balıkları satın alıyor. Balık fiyatları ise günlük olarak değişiyor. Bugün belli bir fiyattan aldığımız balığı yarın daha düşük veya daha yüksek bir fiyattan satın almamız mümkün. Bu durum piyasa ekonomisi ve piyasanın istikrarı hakkında önemli mesajlar veriyor. Bunların ne olduğu ve ne olmadığı hakkında çok mühim ipuçları ihtiva ediyor.

"Suriye’de neler oluyor?" sorusuna cevap verebilmek için Suriye’de daha önce neler olduğuna bakmak gerekir... Suriye’de Hafız Esad tarafından Kasım 1970’te bir darbe yapıldı ve cumhuriyet kuruldu. Bu cumhuriyet, antidemokratikti. Haziran 2000’de Hafız Esad’ın, 29 yıl iktidarda kaldıktan sonra, ölümünün ardından Suriye, “cumhuriyet hanedanı” diyebileceğimiz bir modelin örneklerinden birini teşkil etti. Baba Esad’ın iktidarı oğul Beşar Esad’a geçti.

Nasuh Mahruki katıldığı bir yayında bir Kemalist olarak türbana karşı çıkması gerektiğini, bunun sebebinin de türbanı laikliğe aykırı bulması olduğunu söyledi. Ardından, Millî Eğitim Bakanı Prof. Dr. Yusuf Tekin’in laiklikle ilgili açıklamalarına, ilginçtir, Kemalistlerden, sosyalistlerden ve Türk faşistlerinden eleştiriler ve suçlamalar geldi. Bütün bunlar gösteriyor ki, bu kesimlerde yer alanların çoğu laikliğin ne olduğu ve ne olmadığı hakkında büyük bir kafa karışıklığı içinde.

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Siyonistlerin bütün tehdit ve şantajlarına rağmen. İsrail Başbakanı Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Gallant’ın tutuklanmasına karar verdi. Netanyahu ve Gallant söz konusu mahkemeyi kuran anlaşmaya imza atan yaklaşık 124 ülkeye seyahat etmeleri hâlinde tutuklanabilecek.

‘Hayvan hakları’ özellikle köpekperestler tarafından çok sık ve gelişigüzel kullanılan bir kavram. Kavramın bir anlamı var mı yok mu? Bu, kavramı keyfince kullanan kişilerin muhtemelen hiç akıllarına gelmiyor; ama mutlaka gündeme getirilmesi ve cevap aranması gereken bir soru.

Hayatta çoğu şey bütünüyle müspet veya bütünüyle menfi değildir. İyi şeylerin içinde az da olsa kötü şeyler olabileceği gibi kötü şeyler de bünyesinde bazı iyi şeyler taşıyabilir. Başka bir deyişle, en azından bazen, şerden hayır ve hayırdan şer doğabilir.

Sosyal medya tüm insanlığın ve bütün özel ve kamusal kurumların önünde yeni mecralar açtı. Henüz yeterince kurallı bir şekilde insanlığın hayatında yer işgal etmemekle birlikte, her gün yaşanan tecrübelerle, insan ve toplum hayatında kalıcı şekilde yer edinmek üzere ilerlemekte.

ABD'de 5 Kasım'da yapılan başkanlık seçilerini Cumhuriyetçi Parti adayı Trump kazandı. Böylece Trump 2020 yılında kaybettiği seçimin ardından tekrar ABD başkanlığına döndü. Cumhuriyetçiler Temsilciler Meclisi'ne ilaveten Senato’da da çoğunluğu elde etti. Genel olarak bakıldığında Cumhuriyetçilerin ummadıkları ölçüde büyük bir zafer kazandıkları Demokratların ise beklemedikleri ölçüde büyük bir mağlubiyetle karşılaştıkları söylenebilir.

Siyasi partilerin demokratik ve ahlaki meşruiyeti sorunu ne yazık ki siyaset bilimi literatüründe pek ele alınmayan bir konu. Adına parti denen her yapının parti olduğunu varsayma ve onu demokrasinin normal, olağan, meşru bir aktörü olarak kabul etme eğilimi baskın ve yaygın. Oysa durum bu kadar basit olmaktan uzak. Adına parti diyen her parti klasik anlamda parti olmadığı gibi parti olduğunu iddia eden her yapı da özellikle demokratik ve ahlaki meşruiyete sahip sayılamaz.

Türkiye'nin en eski ve ana liberal oluşumu olan Liberal Düşünce Topluluğu (LDT) 2024 yılı Liberal Düşünce Kongresi'ni 1-3 Kasım'da Ürgüp'te, Dinler Hotelde gerçekleştirdi. Kongre bu yıl Kapadokya Üniversitesi ve Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi iş birliği ile gerçekleşti. Nevşehir Valisi Ali Fidan, Nevşehir Üniversitesi rektörü Prof. Dr. Semih Aktekin ve Kapadokya Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Hasan Ali Karasar da kongreye katıldı ve birer açış konuşması yaptı. Toplantıların yirmi beş yıldır müdavimi olan Millî Eğitim Bakanı Prof. Dr. Yusuf Tekin de açılışta yer aldı ve mühim konulara değindiği bir konuşma gerçekleştirdi. Türkiye'nin dört bir yanından gelen liberallerin buluştuğu kongre, bir hasret giderme ve çeşitli fikirleri dile getirme ve tartışma ortamı oldu.

Cumhuriyet fikrinin tarihî ve fiilî kökleri de anayasal monarşi gibi hayli eskiye gitmektedir. Zamanımızda demokrasilerin bir kısmı cumhuriyet olarak yapılanmıştır. İlk modern cumhuriyet ABD’dir. Almanya, Avusturya, Fransa gibi önemli ülkelerin de cumhuriyet sistemine sahip olduğu görülmektedir.

Demokrasilerde rejimin türüne göz attığımızda bazı demokrasilerin cumhuriyet ve bazı demokrasilerin anayasal monarşi olduğunu görüyoruz. Bu, ister istemez, bizi bir karşılaştırma yapmaya ve demokrasi ile anayasal monarşinin mi yoksa cumhuriyetin mi daha iyi uyuştuğunu sorgulamaya itiyor. Her ne kadar Türkiye’de bazı çevrelerde cumhuriyet otomatikman demokrasi ve anayasal monarşi diktatörlük gibi algılanıyorsa da durum bu kadar kesin ve basit olmaktan uzak.

Yeni doğan bebeklere musallat olan ve onları hastanelerin yoğun bakım servislerine yönlendiren bir çete ortaya çıkarıldı. Bebekler, hiç gerek olmadığı hâlde, çeşitli tıbbi müdahalelere maruz bırakılıyor ve bazıları sonunda ölüyormuş. Çete ise bebeklere yapılan bütün bu işlemler için SGK’dan günlük sekiz bin liraya varan bakım ücreti talep ediyormuş. Bu şekilde ölümüne sebep olunan yaklaşık yirmi kadar bebek olduğu belirlendi. Ölen bebek sayısının daha fazla olduğunu sanıyorum. Ayrıca çok sayıda bebeğin de bir şekilde engelli kaldığı kanaatindeyim...

FETÖ kurucusu ve elebaşı F. Gülen ABD’de öldü. Ardında korkunç bir miras bırakarak bu dünyadan gitti. Gülen adı Türkiye’de toplumun büyük çoğunluğu tarafından hayırla değil, nefret ve öfkeyle anılacak!..

Demokratik sistemler bir devamlı değişen hükûmetler serisi olarak görülebilir. Her hükûmet göreve gelir ve bir süre sonra görevden gider. Hükûmetler doğal olarak doğru yanında yanlış, iyi şeyler yanında kötü şeyler de yapar. Bazen hayatın akışı içinde bugün doğru görünen şey yarın kendiliğinden kötü, kötü görünen şey doğru hâline gelebilir. Bu yüzden, demokratik hükûmetlere kategorik olarak taraftar veya kategorik olarak karşı olmak çok yanıltıcı bir tavırdır.

Köpekperestlerin tamamı değil belki ama büyük çoğunluğu çok ilginç bir ruh hâli içinde. İnsan ile sahipsiz, serseri, başıboş sokak köpekleri arasında bir tercih yapmaları gerektiğinde kesinlikle sokak köpeklerinden yanalar. Onların insanlar gibi -hatta insanlarınkilerden daha güçlü ve sağlam temelli- haklara sahip olduklarına inanıyorlar. Bütün insanları sokak köpeklerine bakmakla ve saygı göstermekle mükellef addediyorlar. Sokak köpeklerinin insanlara zarar verdiği olayları büyük ölçüde görmezden gelirken köpeklere verilen gerçek veya hayali zararları korkunç bir infialle karşılıyorlar. İnsanlara çok ağır beddualar ediyorlar. İnsanların ölmesini sokak köpeklerinin ölmesine yeğliyorlar. Hatta bazıları hayvan olarak anılmayı onur sayıyor ve hayvanlarla beraber yaşamayı insanlarla beraber yaşamaya tercih edeceğini açıkça dile getiriyor...

Geçtiğimiz cuma günü yayınlanan Kürt meselesine ilişkin yazıma(*) çok kıymetli bir okuyucumdan bir katkı mesajı geldi. Mesajda Kürt meselesinin değişik boyutları ele alınmakta ve Kürt entelektüelleri meseleyi yeniden düşünmeye davet edilmekte. Mesaj aşağıda:

İsrail’in Gazze’deki Filistinlileri hedef alan soykırımı birinci yılını doldurdu. Geçen sene 7 Ekim’de İsrail’e karşı HAMAS tarafından gerçekleştirilen sürpriz operasyonun ardından başlayan soykırımda çoğu çocuk ve kadın olmak üzere kırk binden fazla insan katledildi. Gazze’nin altyapısı yok edildi. Vahşete doymayan İsrail Gazze halkına yönelik ahlaksız ve insafsız saldırılarını hız kesmeden sürdürmekte.

Kürt halkının çoğunun bir Kürt meselesi olduğuna inandığını söyleyebiliriz. Bence de bu görüş önemli ölçüde doğru. Erdoğan’ın ısrarla “Kürt meselesi yok” demesine rağmen, bir Kürt meselesi var. Bu meselenin ne olduğu ve hangi boyutlarıyla yaşandığı ayrı bir konu, fakat, özellikle Diyarbakır’ı ziyaret eden ve hem kanaat önderleriyle hem de sokaklarda ‘sıradan’ insanlarla konuşan herkes, bir Kürt meselesi olduğunu görebilir.