İsmail Kapan

Türk medyasında Irak meselesi, başından beri eksik ve yetersiz biçimde, çoğu kere tek taraflı, hatta önyargılı bir şekilde ele alınıyor. Sıcak çatışmaların son raddeye çıktığı günlerde bile, bir kısım basın gelişmelerin önemli bir bölümünü ya görmezden geldi, yahut da filtreleyerek sunma ihtiyacı hissetti... Hal böyle olunca da Türk kamuoyu olup bitenlerden yeterince haberdar olamadı. İmkanı olan, yabancı dil bilen az sayıdaki insanımız ecnebi medyaya yönelerek bilgi edinmeye çalıştı. Mayıs ayı başından bu yana, yani Irak'ta büyük çaplı çatışmaların sona erdiği tarihten bugüne kadar, bu ülke ile sınır komşusu olan ve tabii olarak savaştan ve savaşın yansımalarından en fazla etkilenen Türkiye değilmiş gibi, bu mesele neredeyse minimize edildi. Taa ki, Süleymaniye olayı patlayana kadar.

Süleymaniye olayı" etrafında yapılan tartışmalara baktığımızda, Türkiye'nin stratejik öneminin değerlendirilmesi ve milli gücünün kestirilmesi veya tahmin edilmesi veya hesaplanması noktasında ciddiyet ve titizlikten ziyade, öteden beri devam eden gelişigüzel varsayımlara dayanıldığını görüyoruz... Böyle olunca da, çözüm diye ortaya getirilen tekliflerin ileriye dönük uzun vadeli ve milli menfaatleri kollayan basiretli, cesaretli ve kararlılık gerektiren düşünceler olmadığı hemen anlaşılıyor!

Radikal Gazetesi çarpıcı bir başlık atmıştı; "İNSANİYETTE 11 BASAMAK DAHA GERİLEDİK..." Birleşmiş Milletlerin "İnsani gelişme raporu" gerçekten çok çarpıcı ve sarsıcı. Çünkü Türkiye bu sahada, Fiji, Libya, Küba, Samoa ve Mauritus, Guyana, Grenada, Dominik Cumhuriyeti gibi, bazılarının ismini belki de ilk defa duyduğumuz kabile devletlerin de gerisine düşerek, 175 ülke arasında ancak 96. sırada yer alabilmiş! Bugünlerde herkes güç gösterisinden, güçler dengesinden bahsediyor ya, alın size güç dengesi! Yani "Ne kaa ekmek, o kaa küfte." Türkiye'de tam yedi milyon yüz elli bin kişi günde iki Dolar'dan daha az bir kazançla geçinmek durumunda imiş... Günde bir Dolarla geçinmek mecburiyeti içindeki "mutlak yoksulların" sayısı ise, 3 milyon 850 bin kişi imiş!

Süleymaniye Olayı'nın tetiklediği, Türk-Amerikan ilişkilerindeki gerginliğe dair öyle yorumlar, analizler yapılıyor ki, evlere şenlik... Irak meselesinin evveliyatına kadar uzanan derin analizlerde, temcit pilavı misali, her defasında aynı nakaratı dinliyoruz. Deniliyor ki, "Eğer Türkiye akıllı hareket edip, tezkereyi Meclis'ten geçirseydi, (Yani altmışiki bin veya daha fazla Amerikan askerini topraklarında konuşlandırsaydı) bugün ABD ile çıkar çatışması yaşanmayacaktı. Çünkü ABD ile stratejik ortak olacaktık..."

Kuzey Irak'taki askerlerimize karşı gerçekleştirilen çirkin hâdisenin yankıları daha uzun süre devam edecek. Olayın cereyan ediş tarzı, meselâ önce dostane görüntü içinde büroya girip çay içilmesi vs. detaylar ortaya çıktıkça, işin vahâmeti gitgide büyüyor. Bununla ilgili ortak veya tek taraflı araştırma ve soruşturmalar epey zaman alacaktır. Ve sonuçları hakkında da muhtemelen tam anlamıyla bilgi edinemeyeceğiz. Meselenin mahiyeti gereği, sır olarak kalacak noktalar bulunacaktır. Bu; konunun bir tarafı. Diğer taraftan, niyetlerden, beyanlardan, karinelerden ve olup bitenlerden net olarak çıkartılabilecek sonuçlar var. Bunların önemli bir kısmı, olayın vukuu anından bu yana, resmî ve gayrı resmî kişilerce, açık seçik veya îmâ yoluyla dile getiriliyor...

Genelkurmay Başkanı Org. Hilmi Özkök'ün, ABD sefirinin yüzüne karşı üzerine basa basa söylediği gibi, Türk-Amerikan ilişkileri elli senelik geçmişinin karşılıklı güven bakımından en derin krizi içinde bulunuyor... Bu noktada, dış politikadaki retorik ve reelpolitik kavramlarını her zamankinden daha titiz irdelemek gerekiyor. Yani birilerinin laf olsun diye, "Türkiye ile ABD müttefiktir veya bir zamanlar stratejik müttefik idi" türünden beyanda bulunması, yahut iki ülke ilişkilerine her zaman değer verdiklerini, ne bileyim mesela Türkiye'nin önemli bir ülke olduğunu, bunu gözardı etmediklerini filan dile getirmesi, şu günlerde diplomasi açısından da pratik bir sonucu sözkonusu olamaz...

Sovyetler Birliği'nin yıkılışından sonra, ABD'nin milletlerarası arenadaki davranışları, diplomatik ölçü ve nezaketten yoksun, son derece kaba ve fütursuzca, beynelmilel hukuku da, altında imzası bulunan anlaşmaları da hiçe sayan küstahça bir üslup içinde cereyan edegelmektedir!.. Özellikle 11 Eylül 2001 hadisesinden sonra Amerika'nın dış politikadaki hareketleri, zücceciye dükkanına giren fil misali, her şeyi kırıp döken bir trendde seyretmektedir.

Amerika, daha önce "şer ekseni"ne soktuğu İran'ı iyiden iyiye hedef tahtasına oturtmuş durumda... Her yönden sıkıştırıyor. Ancak İran'ın Irak'a benzemediğini iyi bildiği için, askeri bir müdahaleden ziyade, (bilinen başka yollarla) istediğini elde etmeye çalışıyor. Peki istediği nedir? Bilinen, yani ABD'lilerce açıklanan kısmı mevcut rejimin yıkılması! Bilinmeyen kısımlar da herhalde zamanla uç verecek...

Irak işgali öncesinde, Başkan Bush ve ekibi, askerlerinin Irak halkı tarafından çiçeklerle karşılanacağına o kadar inanmış görünüyorlardı ki, veya pozisyon icabı öyle emin görünüyorlardı ki, onların bu rahatlığı başka bazılarının da kafasını fena halde karıştırmıştı... Savaşın ilk günlerinde çiçekler yerine kurşun atıldığını gören ABD, önceki hazırlıklarını devreye sokarak, Saddam'ın satılık komutanlarını ucuz fiyatla kapatmasını bildiler ve tarihte eşi az görülen kolaylıkta bir askeri başarıyı kazanmış göründüler. Propaganda makinesinin de etkisiyle bunu tam bir şova dönüştürdüler, her ülkede mevcudiyeti sözkonusu olan satılık ayak takımından birkaç kişiye parayla el öptürerek ve Saddam heykellerini de davul zurna ile halay eşliğinde devirerek, diplomatik parsayı tam manasıyla toplamayı becerdiler...

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, yeni hükümet döneminde veto müessesesine kamuoyunu tedirgin edecek tarzda çok sık başvurdu... Son olarak, "Altıncı Uyum Paketi"nin, Terörle Mücadele Kanununun 8. maddesini yürürlükten kaldıran 19. ve 21. maddelerini bir defa daha görüşülmek üzere Meclis'e iade etti. Elbette "veto" hakkı Cumhurbaşkanına anayasa ile verilmiş bir yetkidir. Bunu kullanması da tabiidir. Ancak bu kullanma biçiminin objektif kriterler ve ülke yararı açısından tartışmalı olduğu durumlarda hiç de sevimli bulunmadığını, hatta yıpratıcı etki yaptığını belirtmemiz lazım...

Ankara'daki acar gazeteciler, son dönemlerde pek çok konu ile ilgili dosya ve raporu ele geçirme faaliyetinde kıyasıya bir rekabet içerisinde... Gazete sayfalarının neredeyse her gün, ele geçirilen bir gizli dosya veya raporla donatılmasıyla toplum da olup bitenler hakkında bilgi sahibi oluyor. Normalde habercilik yarışı olarak özetlenebilecek bu "ele geçirme" eyleminin de çeşitli boyutları olduğuna meslekten olanlar vakıftır ama, okuyucuların çoğunun işleyen mekanizmalara dair yeterince bilgi sahibi olduğunu söylemek zordur. İşaret etmek istediğimiz husus şudur; Bu "ele geçirdik" klişesiyle özetlenen işlemin, bazen ele geçirilişine göz yumma, bilerek ve isteyerek sızdırma, hatta gayri resmi şekilde dağıtım ve tebligat şeklinde cereyan ettiği ilgililerce malumdur. Buna karşılık çeşitli dengeler sebebiyle, "ele geçirme" veya "sızdırma" harekatının çok fazla irdelenmediğini de unutmayalım...

Ulkemiz futbol dalında, dünya ölçekli son iki büyük organizasyonda başa güreşerek üçüncülüğe adeta oturdu!.. 2002 Dünya Şampiyonasında, sadece Brezilya'a yenilerek elde ettiği üçüncülüğü, bu defa Brezilya'yı Konfederasyon kupasından eleyerek kazandı. Türkiye, futboldaki tartışmasız üstünlüğü ile hep zirvede olan Brezilya ile, istediği gibi olmasa da bir biçimde hesap kesti.

İsrail'in çoktan beri bir şekilde bertaraf etmek istediği, Bazen "hedef", bazen "düşman" ilan ettiği, ama çok sayıda teşebbüse rağmen etkisiz hale getiremediği ve son olarak ABD ile işbirliği içerisinde kendisi için sürgün planı yaptığı Yaser Arafat, iki gündür bir kısım Türk Medyasında boy gösteriyor. Milliyet ve Radikal gazeteleri ile CNN Türk televizyonunda, kendisi ile ilgili haber ve röportajlar yayınlandı.

Türkiye'de ne hikmetse, siyasi havanın ara sıra da olsa biraz düzgün gitmesi bazılarının işine gelmiyor. Ve derhal bu havayı gerecek bir şeyleri bulabiliyorlar. Son haftalarda, özellikle AB yolunda kaydedilen müsbet gelişmeler ve ekonomideki nisbi rahatlama, birilerinin keyfini kaçırmış olacak ki, dün aniden ortalık toz dumana büründü... Sebep? Sebep klasik ve hiçbir zaman değişmez cinsten! "Laiklik tehlikede... Yani rejimi değiştirmek istiyorlar!" sloganıyla özetlenecek cinsten. Peki bu durumu tetikleyen neydi? Diyanet İşlerine 15 bin kadro tahsis edilmesini öngören bir kanun tasarısı...

Ordu-millet olgusu muvacehesinde, askerlik meselesi, her zaman halkımızı hem bütün olarak hem de tek tek fertler olarak çok yakından ilgilendirir olmuştur. Vatani görev yanında, hem insanı hayatın zorluklarına karşı pişiren bir eğitim süreci, hem de sarsılmaz dostluk ve arkadaşlıkların tesis edildiği müstesna bir kardeşlik ortamı olarak, hemen herkeste belki de hayat boyu süren izler bırakır askerlik...

Başbakan Erdoğan son zamanlarda, yoğun dış meselelere rağmen, sık sık münasebet düşürüp konuyu yolsuzluklara getiriyor ve bu konudaki kararlılıklarını her seferinde vurguluyor. Nitekim, önceki gün yapılan AK Parti'nin İstanbul İl Kongresinde de Erdoğan'ın konuşmasının ana teması yolsuzluklardı. Ve Erdoğan da, daha önce hemen hemen bütün siyasetçilerin kullandığı bir klişeyi tekrarladı; "AK Parti; tüyü bitmemiş yetimin hakkını yemeyecek, kimseye yedirtmeyecektir!.." Salı ve Perşembe günleri telefonla katıldığım TGRT-FM sabah programlarında, bana en çok sorulan sorular, yolsuzluklar veya yolsuzluklarla ilgili tartışmalar olmuştur hep.

Dokuzuncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in rakamlarla ilgili mahareti herkesçe malumdur. Yaklaşık kırk yıldır bu rakamları istediği formata sokarak her seferinde kendi görüşünü doğru ve haklı çıkarmak gibi bir gayretin içinde olmuştur hep. Bunda başarılı olduğunu da kabul etmek gerekir. Kaldı ki, şimdi ele alacağımız mülakatında dahi, kendisi de başarılı olduğunu ifade etmektedir!..

AB ile entegrasyon yolunda, altıncı "uyum paketi" de, dünkü gazetelerde okuduğunuz gibi, "jet hızıyla geçti. Darısı yedinci paketin başına diyelim ama, gelin görün ki, Sayın Devlet Bahçeli'ye göre bu uyum filân değil, düpedüz yıkım paketi!.. Şöyle demiş Sayın Bahçeli; "Bu yasal düzenlemelerin AB Kriterleri ve demokratikleşme ile ilgisi yoktur..." Bahçeli'ye göre, iktidar, Türkiye'nin millî bütünlüğünü ve hassasiyetlerini dinamitlemekle meşgul! Haydaaa... ayıkla pirincin taşını!..

Doğru tahmin ettiniz!.. AB ile ilgili Altıncı ve Yedinci Uyum Paketleri çerçevesinde devam eden tartışmaları kastediyoruz. Bu paketlerin nirengi noktaları olan Milli Güvenlik Kurulu, Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği ve Savunma Bütçesi ile alâkalı mevzuat... Bu son derece ehemmiyetli ve kritik meselelerin tartışılma şekli ve üslubu, bilhassa dikkat edilmesi gereken hususların başında geliyor. Zira ülkemizde, bu gibi pek çok önemli mesele, genellikle yanlış veya saptırılmış tartışma biçiminden dolayı sık sık çıkmaza girmiştir.

Yine ve yeniden merhaba!.. İzin dönüşü söze uygun bir giriş yapmak için, her yerde ve her hâl-u kârda hüsnü kabul gören "Merhaba" hitabına başvurmam, biraz da erken sayılabilecek bir zamanda yazılara ara verme mazeretini kısaca arz etmek için. Yani tatil yapmadığımı, sadece izin kullandığımı anlatabilmek için. İzinle tatil arasındaki farkı belirtmeye gerek yok herhalde!.. Ve biraz da, (Döner dönmez acaba zülf-i yâre dokunacak şeyler mi yazacak) diye editoryal heyeti heyecana sevkedecek bir duruma sebebiyet vermemek için yukarıdaki girizgâhı yapmış olduk... Şimdi asıl konumuza gelelim. Geride bıraktığımız iki-üç hafta içinde bazı önemli olaylar cereyan etti. Bunlardan bazılarını fırsat buldukça, biraz gecikmeli olsa da ele almaya çalışacağız.