Necmettin Batırel

Merkez bankalarının döviz rezervinin ülkenin en az üç aylık ithalatının döviz cinsi değeri kadar olması gerekiyor. Türkiye'de ortalama aylık ithalat 20-25 milyar dolar civarında olduğu dikkate alınacak olursa, Merkez Bankası'nın döviz rezervinin BRÜT 75 milyar doların altına düşmemesi lazım -ki son açıklanan rakamlara göre toplam rezervler 86 milyar 243 milyon dolar. Yani kritik sınırdan 11 milyar dolar fazla. Sorun yok. Merkez bankasının NET döviz rezervinin, yıllık cari işlemler açığının en az iki katı olması gerekiyor. 2020 yılında cari açık ortalama 10 milyar dolar olarak öngörülüyor. Net döviz rezervimiz son açıklanan rakamlarda 25,2 milyar dolar. Yani burada da bir problem görünmüyor. Merkez bankasının net döviz rezervi devletin kendine ait olan ve merkez bankasının kullanımına sunulmuş döviz rezervidir. Brüt rezerv ise bankaların zorunlu karşılıkları ile merkez bankasının kullanımına sunulmuş rezervdir. Yani bankaların merkez bankasına emanet olarak verdikleri dövizi gösterir.

Uluslararası yatırım bankaları BNP Paribas (Fransız) Citibank (ABD), UBS Bank (İsviçre); Londra merkezli bazı finansal kuruluşların ellerinde Türk lirası olmadan talep oluşturup döviz alarak kurları yükseltmelerine aracılık ettikleri için BDDK tarafından cezalandırıldı. Bu üç bankaya Türk bankaları ile döviz işlemi yapma yasağı getirildi. BDDK ve Merkez Bankası'nın swap adımlarıyla köşeye sıkışan Londralı bankalar, TL'ye erişmek için alternatif yollar buldu. Kurları yükseltmek için bazı Türk şirketlerini kullanmaya başladı. Bunlara bankalardan yüklü TL çektirerek Londra’ya taşıtıyor. Piyasadan aldıkları dövizlerin karşılığını bu kanalı kullanarak ödüyordu. Bu işlemlere aracılık eden "üçlü çete"ye BDDK, TL yükümlülüklerini yerine getirmedikleri gerekçesiyle işlem yasağı getirince yabancı bankalar ve finans kuruluşları aldıkları dövizi ödeyecek TL bulamadı, temerrüde düştü. Ellerindeki dövizi satmak zorunda kaldılar, 7,27 TL ile tavana çıkan dolar 7,09 TL’ye düştü. Kur oyunu bozulduğu için dolar kısa süre içinde kademeli şekilde çıkışa başladığı 6,95 TL’ye dönecek. Ama işlem yasağı nedeniyle uluslararası bu 3 dev banka, Türkiye’den yılda kazandıkları milyarlarca dolardan mahrum kalacakları gibi çok ağır para cezaları da ödeyecek...

Koronavirüs 4 ayda ABD’nin süper güç unvanını elinden aldı Avrupa Birliği’ni dağıttı...

Koronavirüs salgını 4 ayda dünyayı felç etti. Hastalık korkusu insanları evlerine hapsetti. Üretim durdu, merkez bankaları para musluklarını sonuna kadar açtı, faizleri sıfıra indirdi, hükûmetler dev destek paketlerini devreye soktu, bütçe açıkları dağları aştı. Ancak yıkımın önüne geçilemedi.

Türkiye koronavirüse karşı aldığı erken tedbirlerle tartışmasız dünyada parmakla gösterilen ülke oldu. Bu tedbirlerin hızla alınıp hayata geçirilmesinde Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminin sürati büyük rol oynadı.

Dünya Sağlık Örgütü, çok erken aşamalarda uygulamaya başladığı tedbirler sayesinde Türkiye’de koronavirüs vaka sayılarının azalmaya ve dengeye oturmaya başladığını açıkladı “iyimserlik içindeyiz” dedi. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, rakamları “umut göründü, hilal görüntü, güzel günler yaklaşıyor” diye yorumladı.

Bugün yaşadığımız pandemi krizinin en önemli sonucu dijitalleşme olacak. Yani tüm bilgiler bilgisayar ortamına aktarılacak. Dijitaleşemeyen kişi, kurum ve şirketler sıkıntılı bir sürece girecek, belki de yok olacak. Fabrikalarda robot teknolojisi kullanılmaya başlandı bile. Zamanla daha da yaygınlaşacak.Türkiye’de ekonomi tam olarak kilitlenmedi. Salgına rağmen gıda, sağlık, perakende ve lojistik alanların yanı sıra tekstil, demir çelik ve makine sektörlerinde kapasite azalmasına rağmen hareket devam ediyor. Son 20 yıl içinde 4 tane büyük kriz atlatan Türk ekonomisi ağır şartlara karşı büyük bağışıklık kazandı.. Millî gelirin %34’ü civarındaki kamu borcu ekonomik durgunlukla savaşmak için maliye politikasının gevşemesine izin veriyor.

Koronavirüs pandemisine karşı mücadeleye geçiliyor… Büyük ekonomiler hayati endüstrilerini yeniden açıyor. İspanya, İtalya, Avusturya, Danimarka ve Çekya kilit tedbirlerini kaldırıyor. Almanya, önümüzdeki haftadan itibaren ticari kısıtlamaları hafifletiyor.

Türkiye koronavirüsle yaptığı mücadelede önemli kazanım elde etti. Vaka sayısındaki artışa rağmen, yoğun bakım ve solunum cihazına bağlananların sayısı azalıyor, başarılı bir tedavi süreci uygulanıyor.

Dünya ekonomisi yoğun bakımda!.. Solunum cihazına bağlanmamak için paket üstüne paket açıklanıyor. Tüm çabalar finans dünyasını yıkılmaktan kurtarmak. ABD hükûmeti 2,2 trilyon dolarlık paketi devreye soktu, yetmedi, FED 2,3 trilyon dolarlık tahvil alacağım dedi..

Dünyanın altını üstüne getiren koronavirüs nedeniyle altın gündemdeki yerini koruyor. 5 Eylül 2011'de 1900 dolarla tarihî zirveyi gördükten sonra Kasım 2015’te 1064 dolara inen altının onsu bugün 1600-1640 dolar aralığında seyrediyor. Dünya Altın Konseyi'nin raporuna göre Türkiye Merkez Bankası 159 tonla geçen yıl dünyada en çok altın alan kurum oldu. Dünyada bugün toplam 34 bin 700 ton altın rezervi var..

Koronavirüs dünya ülkelerinin sağlık sistemlerinin ne durumda olduğunu gözler önüne serdi. Koskoca Amerika duman oldu!.. Avrupa sefilleri oynuyor... Ne doktorları yeterli ne de sağlık elemanları...

Türkiye aldığı olağanüstü tedbirlerle virüsün yayılmasını önlemeye çalışıyor, içimizdeki hainler bu olayı nasıl Cumhurbaşkanı Erdoğan aleyhine kullanırız, hesabı yapıyor.

İnsanoğlunun hayat seviyesini gösteren çağlara yenisi eklendi. İlk Çağ, Orta Çağ, Yeni Çağ, Yakın Çağ ve “Virüs Çağı”... 3 milyar kişi ev hapsine mahkûm oldu.

Dünya ülkeleri dehşet içinde koronavirüsün tavan yapmasını bekliyor. Türkiye de öyle. Ancak zirve görüldükten sonra hastalığın etkisi zayıflamaya başlayacak.

Dünya ekonomisi virüs salgınına çok kötü bir zamanda yakalandı. 2019’da yaralar sarıldı, 2020’de tam nemalar alınacaktı. FED’in faiz artışına hazırlandığı bir sırada hiç hesapta olmayan virüs yangını başladı.

Koronavirüsten korkan dünya ekonomisi içine kapanıyor. Avrupa, Asya ve Amerika sınırlarına kilit vurdu.. Sipariş zinciri tıkandı, üretim azaldı, ulaştırma, sağlık ve turizm sektörleri krizde. Dev tur gemileri yolcularını nereye indireceğini bilemiyor. Bunların içinde gerçek korku filmleri yaşanıyor. Uçak seyahatleri durma noktasına geldi. Zorunlu olmadıkça kimse yurdunu terk etmiyor. Dışarıdan gelenler 14 gün karantinaya alınıyor. Toplantılar, fuarlar, tüm etkinlikler iptal edildi, alışveriş mağazaları ve eczanelerden başka tüm mağazalar kapalı. Eğitime ara verildi, eğlence sektörü kepenk indirdi, uluslararası toplantılar telekonferans yöntemiyle yapılıyor.. Olay çok fazla mı abartıldı? EVET! Kısa sürede korku imparatorluğu meydana getirildi, farkındalık zirveye çıktı. Oysa gripten veya buna benzer virüs bulaşığından her yıl 100 binlerce kişi hayatını kaybediyor, milyonlarca kişi hastalığa yakalanıyor. Ama olay domino taşı gibi ülkeden ülkeye atlayınca, her ülke aynı tedbirleri almak zorunda kaldı. Sonunda küresel ev hapsi dönemi başladı..

Bir virüs, 3 ayda dünyanın çehresini değiştirdi. Trilyonlarca dolar uçup gitti. İki büyük suçlu var. Birincisi salgına yol açan Çin.. İkincisi olayı başından beri hafife alan Dünya Sağlık Örgütü.

Koronavirüs yüzünden Çin başta olmak üzere küresel ekonomide talep hızla daraldı, petrol 45 dolara düşünce OPEC, üretimde kesinti istedi.

Koronavirüs dünyayı esir aldı. Vaka sayısı 100 bine dayandı, can kaybı 3500’e ulaştı.. Salgın şu ana kadar 84 ülkeye sıçradı. Küresel ekonomi üzerindeki hasar ağırlaşıyor.