Opr. Dr. Yurdanur Erkılıç

Çoğul gebeliklere siyah ırkta en sık rastlanır. Beyaz ırk orta sıklıkta, Asya ırkında ise en az sıklıkta görülür. İkizlerin %30 civarı tek yumurta, %70'i ise çift yumurta ikizidir.

Genellikle doğurmuş kadınların en büyük problemlerinden biri idrar kaçırma şikayetidir.

Çoğunlukla belirti göstermez bazen de âdet gecikmeleri veya sık âdet gibi belirtiler görülebiliyorsa, tedaviye rağmen küçülmüyorsa, büyüklüğü 5 cm ve üzerindeyse cerrahi müdahale gerekmektedir. Yumurtalık kistleri şâyet basit kist olarak düşünülüyorsa cerrahi metod olarak laparoskopi uygulanmalıdır. Bilindiği gibi laparoskopik cerrahi ameliyat sonrası rahat, iş kaybını önleyen, hastayı daha az travmatize eden bir yöntemdir. Şayet yumurtalık kisti menopozdan sonra görülmüşse büyüklüğüne bakılmadan cerrahi müdahale gerekir.

Akne vulgaris (ergenlik sivilcesi) yüz ve üst gövdede tipik lezyonlarla karakterli ve gelişme çağının klasik cilt belirtisi olarak kabul edilen bir durumdur. Birçok genç erişkin için fazla önem taşımayan geçici bir rahatsızlıktır. Ancak bazı gençlerde ise psikolojik sıkıntıların da eşlik ettiği kısa veya uzun dönem problemlere sebep olmaktadır. Etkilenmiş bireylerin çoğu için, akneler kendiliğinden kaybolana kadar hastalığın etkisini minimale indirecek alternatif tedavi yöntemlerinin mevcut olması sevindiricidir. Akne siyah noktaların veya kıl dibi keseciğinin tıkanması sonucu oluşur. Kıl diplerinin yüzeysel tıkanması sonucu siyah noktalar oluşur. Siyah noktalar enfeksiyona sebep olabilirler. Hem hasta hem de hastalık oldukça değişkendir. İltihaplı olgular çeşitli büyüklükte oluşabilir. Bu durumun uzun süreli ama geçici olduğu öncelikle kabul edilmelidir. Bu dönemde yapılacak yardımcı tedaviler akneleri tam olarak geçiremese bile kişide bir rahatlama sağlayacaktır.

Astım, gebeliği güçleştiren en sık rastlanan akciğer hastalığıdır. Gebelerde ortalama % 4 oranında görülmektedir. Astım hastalığının şiddeti gebelikte % 48 oranında aynı kalır. % 23 oranında ise ilerler. Genelde gebelik rahat geçer. Şiddetli astım hastalarında ve gebelik öncesi dönemde astımı iyi kontrol edilmeyen hastalarda gebelikte problemler yaşanabilir. Astımlı gebelerin yaklaşık sadece % 10'u hastalıklarının tedavisi için hastaneye yatmak zorunda kalabilirler. Daha önceleri astımlı gebeliklerde erken doğum, düşük doğum ağırlığı, gelişme geriliği gösteren bebekler, ölü doğum gibi olumsuzluklar daha sık görülürdü. Bununla beraber son zamanlarda şiddetli hastalığı olan gebelere tedavi için verilen bazı ilaçlar sayesinde anne ve bebekte görülebilecek olumsuzluklarda bir artış gözlenmemektedir.

Şişmanlık genellikle hatalı ve aşırı beslenme sonucu vücutta fazla miktarda yağ toplanması ile ortaya çıkan istenmeyen bir sorundur. Günümüzde gelişmiş ülkelerin bir çoğunda (özellikle Avustralya ve Amerika) yaygın olarak görülen şişmanlık ülkemizde de özellikle yetişkinler arasında sağlığı bozan en önemli ve yaygın beslenme bozukluğunu oluşturmaktadır. Şişmanlık kısa sürede oluşmaz. Uzun süre ihtiyacın üzerinde enerji yüklenimi sonucudur. Kötü beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivitenin azalması ve hormonal değişiklikler sonucu vücudun bazal metabolizmasının yavaşlaması sebebiyle şişmanlık menopoz dönemindeki kadınlarda sık görülen bir sağlık sorunudur.

Bedenen ve zihnen sağlıklı, güçlü ve yetenekli insan yetiştirmenin en önemli ögesi hayat boyu yeterli ve dengeli beslenmedir. Yaş ilerledikçe genellikle vücudun metabolik faaliyetlerinde yavaşlama görülür. Fiziki uğraşılar azalır ve fizyolojik birtakım değişiklikler meydana gelir. Bu sebeple her cins ve yaş için ayrı bir beslenme programı gereklidir. Kadınlar için yaşlılıktaki fizyolojik değişikliklerin başında menopoz gelir.

Menopozal dönemde ruhsal belirtilerin, özellikle de depresyon türü bozuklukların görülme oranında artış olduğu kanaati yaygındır. Menopoza giren hanımlarda özellikle sabahları artan sıkıntı, değersizlik-yetersizlik kaygıları, intihar düşünceleri, uyku bozuklukları gibi belirtiler görülebilmektedir. Bu tür belirtilerin tespit edilmesi genellikle hastaneye başvuran menopozdaki kadınlardan alınan bilgilerle yapıldığından ve bu kesimin bir kısmının daha önce psikolojik rahatsızlıklar nedeni ile tedavi olduğu bilindiğinden menopozdaki her kadında bu tür ruhsal değişikliğin görülme mecburiyeti yoktur. Buradan çıkarak bir kadının menopoz dönemi problemleriyle baş edebilme gücünün kişilik özellikleri ve çevre uyumuyla yakından ilgili olduğu söylenebilir.

Bilindiği gibi annelik temelde içgüdüsel olmasına rağmen genellikle öğrenilebilir davranışlardır. Annenin bebeği ile olan önceki deneyimleri onun annelik kapasitesini arttırır. Genç anneler ilk annelik günlerinde ailesi ve arkadaşlarından ayrıldıklarından, yeni bir ortamda ve bilinmeyenlerle birlikte olduklarından zorlanırlar. Bu stresli dönem boyunca yeni anne, çevresi tarafından desteklenmeye ihtiyaç duyar. Evde mevcut ve alışılmadık yeni ortam ailenin diğer bireylerince farkedilmesi ve yeni anneye yardımcı olunması gerekir. Genç anneyi meraklandıran birçok soru vardır.

Emzirme döneminde memede kırmızı ve hassas olan alanların oluşması nadir değildir. Çoğunlukla ağrılıdır, sert veya yumuşak olabilir. Erken tesbit edilirse antibiyotik kullanımı ve emzirmeye devam etmek ile enfeksiyon önlenebilir. Şayet bir kitle oluşursa, enfeksiyonun etkileri yayılırsa ve ilerlerse apse oluşmuştur ve yarılıp akıtılmalıdır. Bu arada emzirme de kesilmelidir. Apse oluşumlarında yüksek ateş, titreme nöbetleri görülür. Nadiren bu tür meme apseleri genç ve orta yaşlı kadınlarda emzirme haricinde bir dönemde de görülebilir. Tekrar edebilir. Apse dışında emzirme dönemi dışında memede enfeksiyon çok nadirdir. Bu nedenle emzirme dönemi haricinde apse düşündüren bulgularda dokuya biyopsi yaptırmak gerekir.

Kısa süre içinde aşırı yemeyi takiben çok az ya da hiç yememenin ataklar halinde birbirini takip ettiği bir bozukluktur. Bu duruma eşlik eden bir depresyon, kısıtlı sosyal hayat, düşük özgüven ve yeme alışkanlığını kontrol edememe söz konusudur. Kendini zorlayarak kusma, müshil ilaçları, diyet, açlık grevi ve aşırı egzersiz gözlenir. Kişinin düşünceleri gıda, kilo ve vücut görünümü üzerine yoğunlaşmıştır.

Anorexia nervosada vücut ağırlığını yaş ve boya göre standardın %85'i düzeyinde tutmayı reddetmek, giderek yediği miktarı azaltma eğilimi, fiziksel görünüşüne aşırı önem vererek kilo almaktan korkma gibi meseleler gözlenir. Genellikle en az üst üste üç aylık âdet görememe periyotları gözlenir.

Hirsutizm genellikle dudak üstü, çene, kulaklar, yanaklar, karın alt kısmı, göbek etrafı, sırt, göğüs, kol ve bacaklarda kendini gösteren hormonal kaynaklı kılların aşırı büyümesi olarak tarif edilir. Aşırı büyümenin değerlendirilmesi dudak üstündeki nadir kıllanmadan, erkek tipinde bıyığa kadar değişebilir.

Bartholin bezleri kadın dış genital organında yer alır. Bir kesesi ve kanalı bulunur, her iki tarafta yer alır. Mukus salgılar bartholin bezinin ana kanalının çeşitli nedenlerle tıkanması sonucu salgılar içeride kalır ve kistik genişlemeye yol açar. Mikrobik hadiselerde apseleşme olur. En sık nedeni enfeksiyonlardır ve gonokok enfeksiyonları birinci sırada yer alır.

Kadınlar, emzirme esnasında daha az gebe kalabilirler ve bebek için gerekli olmadığı halde emzirmeye uzun süre devam etme düşüncesi yaygın bir gebelikten korunma yöntemi olarak kullanılmaktadır. Doğumdan sonra yumurtlama fonksiyonunun başlamasındaki gecikme, âdet görememe esnasında emzirmeden dolayı oluşan birtakım hormonal değişikliklere bağlıdır. Ancak yumurtlamanın başlama süresi oldukça değişkendir, kişiye göre değişik zamanlarda başlar. Kadınların % 6'sında doğumdan sonraki ilk âdetten önce yumurtlamanın olması bu yöntemin başarısını azaltır.

Kemik dokusu, protein ve mineralden oluşur. Enerji, protein, vitamin ve mineral gibi beslenme faktörleri kemiğin kompozisyonunu etkiler. Bunların herhangi birindeki eksiklik, kemiğin boyutunu veya yoğunluğunu, bazen de her ikisini birden etkiler. Yapılan çalışmalar düşük protein alımının gerek büyüme çağında kemik kütlesinin oluşumu gerekse erişkin dönemde bu kütlenin korunması yönünden zararlı olduğunu göstermiştir. Dolayısıyla proteinden zengin beslenme özellikle çocukluk çağında önemlidir.

Uterus (rahim)'un önemli yer değiştirmeleri kasıkta ağrı, sırt ağrısı, âdet düzensizlikleri ve kısırlık gibi belirti ve nedenlere yol açabilir. Yer değiştirme yanlara, öne veya arkaya doğru olabilir. Uterusun yer değiştirmesine bağlı olarak şikayeti olan hanımların hemen hemen hepsi menopozdan kısa bir süre önceki premnopozal dönemdedir. Ve yine hemen hemen hepsinde uterus geçici olarak arkaya eğiktir.

Migren gelişme çağında cinsiyet ayırımı yapmamasına rağmen yetişkin kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Menopozla birlikte bu oran azalır. Fakat yine de kadın baskınlığı devam eder. Kadınlar erkeklere göre daha sık ve şiddetli baş ağrısından yakınmaktadır. Bu cinsiyet farkı kadın cinsiyet hormonlarındaki aylık değişikliklere bağlı olabilir. Klinik araştırmalar migren baş ağrılarının adetten önceki (premenstrüel) dönemde daha sık ve daha şiddetli olduğunu göstermektedir.

Cücelik yüze yakın sebepten dolayı ortaya çıkan iskelet sistemi displazisidir. Vücudun uzun kemikleri yeterli gelişmeyi gösteremez ve boy kısa kalır. Bir insanın boyunu vücudun uzun kemikleri ve omurgası belirler. Cücelik ortalama 20.000 doğumda bir görülür.

PID denilen durumdur ve rahim, tüpler, yumurtalıklarda gelişen iltihaplanmalar kastedilir. PID kendisini rahim içi dokusunun iltihabı (endometrit), tüplerin iltihabı (salpenjit), yumurtalıkların iltihabı (ooforit), karın zarı iltihabı (peritonit) ya da bunların kombinasyonları şeklinde gösterir. Pelvik enfeksiyonlar operasyonları takiben doğum ya da düşük sonrası, rahim içi araçlar (spiral) nedeniyle diğer enfeksiyonları takiben (apandisit vs.) ya da cinsel temasla geçen bir mikrobik olay sonucu ortaya çıkarlar.