Opr. Dr. Yurdanur Erkılıç

Üriner taş görülme oranı normalde % 0.24 yani 425 kişide birdir. Gebelikte bu oranda değişiklik olmaz. Üriner taşlar gebelikte enfeksiyonlara, ara ara hastaneye yatma gereğine, erken doğuma veya operatif girişimlere neden oluşturur.

Dış gebelik rahim içinde gelişmesi gereken gebelik mahsulünün tüpler, yumurtalıklar veya farklı bir bölgede gelişmesi durumudur. En yaygın formu tubalarda (tüplerde) gelişen formudur. Teşhis edilemeden ve bulunduğu organı yırtıp iç kanama yapmadan tubal dış gebeliklerin %50'si kendi kendine çözülür.

Gebeliğin son 3 ayında olan kanamalar, gebeliğin kötü seyirli komplikasyonlarından biri olmaya devam etmektedir. Gebelik seyrinde oluşan ciddi ve sık kanamalar anne ölümleri ve aynı zamanda bebek kayıplarına sebep olan önemli 3 nedenden birisidir.

Kadınlar emzirme esnasında daha az gebe kalabilirler ve bebek için gerekli olmadığı halde emzirmeye uzun süre devam etme düşüncesi yaygın bir gebelikten korunma yöntemi olarak kullanılmaktadır.

Bu yazıda Türkiye'de gebelik, doğum oranları, anne ölümleri rakamlarla ifade edilecek. Amaç ülkemizde kadın sağlığı açısından neler yaşandığı ve rakamsal gerçeklere bakılarak her bayanın sağlık hizmetlerinden yeterince yararlanması gerektiğini vurgulamak.

Gebelikte alınması gereken normal kilo 9-13 kilogram arasıdır. Normal şartlarda gebeliğin ilk 3 ayında sadece 1 kilo kadar alınabilir. Hatta bu dönem bulantı ve kusma nedeni ile kilo verilebilir. İlk üç aydan sonra ayda ortalama 1-1.5 kilo almak gerekir. Bu haftada 300-500 gram arasıdır. Belirtilen bu kilolardan daha fazla alıyorsanız beslenmenizde bazı düzenlemeler yapmanız gerekecektir.

Gebelik sırasında anne adayının birçok değişikliğe uğraması kaçınılmazdır. Ciltte olan değişiklikler genelde estetik kaygıdan dolayı çok önemsenir. Gebelik seyri esnasında yüz, meme, karın derisinde kahverengiye varan renk değişiklikleri yani pigmentasyon oluşur. Göbekten aşağıya doğru kahverengi bir hat belirginleşir.

Diyabet (şeker hastalığı) vücuttaki insülin hormonunun yetersiz salgılanması ile kanda glikoz düzeyinin yüksek olması ve buna bağlı olarak bazı klinik tabloların görüldüğü hormonal bir bozukluktur. Hamilelik sırasında görülebilen diyabet anne ve bebek üzerinde önemli tıbbi problemlere sebep olabilmektedir.

35 yaşın altındaki kadınlarda en önemli ölüm nedeni travmalardır. Gebelikte diğer durumlarda olduğu gibi en önemli travmalar sıklık sırasına göre trafik kazaları, düşmeler ve yanıklardır. Hafif otomobil kazalarının sadece %1'inde otomobildeki gebeler zarar görmektedir.

Bebek doğduğu andan itibaren annelerin en önemli meselesi haline gelen meme başı çatlakları önemli bir konudur. Oluşan çatlaklar emzirme güçlüğüne sebep olduğundan, belki süt kesilmesi ile neticelenecek istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Gebelik nedeni ile değişen fizyolojiden ötürü hassaslaşan göğüslere gereken önemi göstermek hem anne hem de bebek açısından önemlidir. Bebek anne memesini emdiği sürece süt salgısı devam eder.

Kadınların doğurganlık süreleri aylık yumurtalık faaliyetleri ile karakterizedir. Yumurtalıkların faaliyetleri kadının dolaşımdaki hormon düzeyini belirler ve gebelik oluşumu için gerekli yumurta sağlar. Menopoz, yumurtalıklardaki yumurta rezervinin tükenişinin kaçınılmaz sonucudur.

Pek çok hanım âdetine 1 hafta 10 gün kala başlayan meme ağrılarından ve hassasiyetinden şikayetçidir. Pek çok poliklinik hastasının ana meselesi bu olmasa bile diğer bir problemle başvurduğunda bu tür yakınmalardan da bahseder. Özellikle âdet bitiminden iki hafta kadar sonra memenin yaklaşık 15-40 mililitre büyümesine bağlıdır ve kadınların yaklaşık %50'si her iki memede gerilme hissinden şikayetçidir.

Uterus (rahim) myomları kadınlarda en yaygın oranda görülen karın içi tümörleridir. Yaklaşık her 5 kadından birinde görülebilir. Temel olarak rahim içi rahim yapısını bozarak veya tüpleri tıkayarak ve damar yapısını değiştirerek kısırlığa, kanamaya, demir eksikliği anemisine ve pelvik ağrıya yol açar.

Tedavilerde kullanılan birçok ilacın merkezî sinir sistemi üzerine toksik ve potansiyel yan etkileri vardır. Tedavi amacı ile alınan birçok ilacın % 4-8'inde ciddi psikolojik bozukluklar ortaya çıkmaktadır. Hem hekim hem de hasta yönünden problem oluşturabilen bu yan etkiler basit rahatsızlıklar vermenin ötesinde doğrudan toksik etkileri veya intihar gibi ikincil etkileri sonucu fatal yani ölümcül olabilirler.

Histerektomi yani rahim alınma ameliyatı günümüzde pelvik cerrahi alanında en sık uygulanan operasyonlardandır. Histerektomi sonrası ciddi psikolojik bozukluklar ve özellikle depresyon sık geliştiği yönünde bir kanaat oluşmuştur. Fakat yapılan çalışmalar histerektomi operasyonuna özgü bir psikiyatrik bozukluk olduğunu ortaya koymamıştır.

Erken doğum, pre-eklamsi (tansiyon yüksekliği ile gebelik zehirlenmesi), bebeğin gelişme geriliği, şeker hastalığı ve benzeri problemlerle hamileliği riskli kılar. Annenin yaşının çok küçük veya ileri yaş olması, şeker hastalığı, çoğul gebelik (ikiz, üçüz gibi), yüksek tansiyon gibi nedenler birçok gebelik problemine neden olabilir. Daha önceden kısırlık nedeni ile tedavi gören gebelerde çoğul gebelik daha sık rastlanır.

İnsanın en önemli duyumlarından biri ağrıdır. Günlük klinik uygulamalarında en yaygın yakınmalarından biri de ağrıdır. Sağlık kurumlarına başvuru nedenlerinin %40'ını ağrı şikayeti oluşturur. Ağrı birçok tıbbi ve cerrahi bir hastalığa bağlı olabileceği gibi, ciddi ruhsal düzensizliklere bağlı bir bulgu ya da kişinin hayatında bir şeylerin iyi gitmediğine ilişkin bir bulgu, bir gösterge de olabilir.

1940-50'li yıllarda yapılan araştırmalar sonucu uzun yatak istirahatlerinin kas ve kemik yoğunluğunda kayıba yol açtığı görüşü ortaya çıktı. 1960'lı yıllarda yerçekimi olmadığında astronotlarda kemik kitlelerinde azalma görüldü.

Gebeliğe bağlı osteoporozun oranı tam olarak bilinmemekle birlikte çok nadir olduğu örülmektedir. Şu ana kadar kaynaklara geçmiş 45-80 bulgu mevcuttur. Normal gebelikte kemik mineral yoğunluğunda önemli bir değişiklik olmaz.

Bebeğin rahim içi gelişme geriliği zor teşhis konulan bir durumdur. Bebeğin gelişme geriliği olduğunu söyleyebilmek için gebelik haftasına göre bebek kilosunun beklenilenin en az %10 altında olması gereklidir. Tüm gebeliklerin %3-7'sinde bebekte gelişme geriliğine rastlanmaktadır.