Vehbi Tülek

Osmanlının ilk Şeyhülislâmlarından olan Fahreddîn-i Acemî, Hanefî mezhebi fıkıh, kelâm ve tefsîr âlimidir. Hurûfî denilen kimselerin sapıklıklarını isbât ederek ehl-i sünnete büyük hizmet yapmıştır...

Muhammed aleyhisselamın vasıflarını Tevrat'ta gören Şamlı bir Yahudi, ona iman etmek üzere hemen yola çıktı. Ancak Medine'ye vardığında Peygamber efendimiz üç gün önce vefat etmişti!..

Abdullah-i Hadramî hazretleri tasavvufta üstün hâllere kavuşmuştu. Allahü teala ona öyle bir hâl verdi ki; yalnız kaldığı zaman ortalığı bir nûr kaplar, kendisi de bu nûrda kaybolur gibi olurdu...

Babürlüler'in kahraman hükümdarı Bayram Han Afganlılarla yaptığı bir savaşta esir düşmüştü. İdam edileceği zaman silah arkadaşı Kasım Bey, "Bayram Han benim! Yanlış adam asıyorsunuz!" diyerek ileri atıldı. Herkes şaşırmıştı!

Hâce Muhammed bin Ebî Ahmed Çeştî hiç evlenmemişti. Yanında kalan sâlihâ bir kız kardeşi vardı. O da hiç evlenmemişti. Hâce Muhammed bir gün rüyada babasını gördü. "Kız kardeşini evlendir" diyordu!..

Nûreddîn Cerrâhî hazretleri buyurdu ki: "Aba giyinmiş (fakir) birini görünce küçültücü bir nazarla bakma. Kibirle arkadaşlık eden sonunda kahredilmişler safında yer alır."

Tâvûs bin Keysân, Tâbiînden, meşhûr hadîs âlimi ve velîlerdendir. Aslen İranlıdır. Eshâb-ı kirâmdan yetmiş kişiyi gördüğünü söylerdi. Çok namaz kıldığı için, alnında "secde izi" oluşmuştu...

Bir kimse Ca'fer-i Sâdık hazretlerine on bin akçe verdi ve "Yâ İmam, ben hacca gidiyorum. Bu parayla bana bir ev alınız ki döndüğümde orada oturayım" dedi. Adam hac dönüşü mübareğin yanına gitti. Aldığı cevap enteresandı!

Seyyid Yahyâ Şirvânî büyük velîlerdendir. Azerbaycan'da, doğdu. Doğum târihi bilinmemektedir. 1464 (H.868) târihinde Bakü'de vefât etti. Kabr-i şerîfi Şirvan Şahlar Saray Külliyesindedir...

İmâm-ı Eş'arî hazretlerinin "Şeyh-i Şiraziyyîn" diye meşhûr olan talebesi Abdullah ibn-i Hafîf buyurdu ki: "Nefsin kırılması, Allahü teâlânın dînine hizmet etmek ile olur..."

Abdülkâdir-i Geylânî, Ebû Saîd Abdullah ve İbn-üs-Sakkâ adında üç genç ilim öğrenmek istiyorlardı. Yûsuf-i Hemedânî hazretlerinin şöhretini duymuşlar, ona gidiyorlardı... Ancak üçünün de niyetleri farklıydı!..

İbrâhim Nehâî, İmâm-ı A'zâm Ebû Hanîfe hazretlerinin fıkıh ilmini almış olduğu hocalar silsilesindendir. Hadis ilminde, bilhassa fıkıh ilminde müctehid derecesine yükselmiştir...

Selâhaddîn Zerkub, Konya'nın büyük velîlerindendir. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî hazretlerinin önde gelen talebelerindendir. Kuyumculuk yapardı. Ancak bir gün, altınlarıyla beraber dükkanını terk etti!..

Evliyânın büyüklerinden olan İmran el-Kasr hazretleri buyurdu ki: "Bir Müslümanı medhedemiyorsan, bâri kötüleme. Faydalı olamıyorsan bâri zararlı olma, sevindiremiyorsan hiç olmazsa üzme!"

İslam ordusunun karşısında tutunamayan İranlılar, kalın surlarla çevrili Tüster şehrine sığınmıştı. Aylarca süren kuşatmaya rağmen bu muhkem kale bir türlü alınamıyordu... Ancak bir gece olanlar oldu!..

Züheyr, meşhur Arap şairlerindendir. Resulullah efendimizin İslamiyeti tebliğine yetişemedi ancak, ona iman ettiğini yıllar önce ilan etti. İki oğlu (hazreti Kâ'b ve Büceyr) Eshâb-ı kirâmdan olma şerefine kavuşmuşlardır...

Seyyid Ahmed-i Kebîr'in hocası Abdülmelik Harnûtî, vefat etmeden önce şöyle buyurdu: "Bir kimse kendi kusûrunu ve noksanını bilmiyorsa, onun bütün zamânı da noksan geçer..."

Lodosun şiddetle estiği bir günde, talebeleri, Nasûhî Efendiyi ziyârete gittiler. Hocaları onlara dedi ki: "Harem'den Galata'ya cenâze namazına kim gider?!." Bu sözleri duyan talebeler şaşkınlık içindeydi!..

Evliyânın büyüklerinden olan Abdülmelik Taberî hazretleri zühd ve verâ bakımından zamânında yaşayan evliyânın önde gelenlerindendi. Hem âlim hem de âbid bir zat idi...

Abdülmelik bin Umeyr hazretleri, Tâbiînin büyüklerindendir. Hadis ilminde zamanının meşhur âlimlerindendi. Çok takva sahibiydi. Namaza çok ehemmiyet verirdi...