Ukrayna'da düşen MH17 uçağıyla ilgili sır perdesi henüz aralanamadı

Malezya Havayolları'na ait MH17 sefer sayılı uçağın Ukrayna'da düşmesinin üzerinden tam bir yıl geçmesine rağmen kazayla ilgili olarak üzerindeki sır perdesi hala aralanamadı.
Kurban yakınları ve kazada 196 vatandaşını kaybeden Hollanda, kim tarafından düşürüldüğü tam olarak tespit edilemeyen uçakla ilgili olarak BM'ye bağlı uluslararası bir mahkemenin kurulmasını istiyor.
Ukrayna'nın Rusya sınırına yakın bölgesinde 17 Temmuz 2014'te düşen Malezya Havayolları'na ait Amsterdam-Kuala Lumpur seferini yaparken düşen uçakta bulunan 283 yolcu ve 15 mürettebattan kurtulan olmadı. Hayatlarını kaybedenlerin 196'sı ise Hollanda vatandaşıydı.
Kazadan hemen sonra olay yerinde enkaz toplama çalışmalarını üstelenen Hollanda, yolculara ait kalıntıları ve uçağın enkazını ülkeye getirdi.
Farklı dönemlerde askeri uçaklarla Eindhoven Havaalanı'na getirilen yolculara ait kalıntılar, teşhis için Hilversum kentindeki Van Oudheusden askeri kışlasında muhafaza altına alındı. İlk günden itibaren teşhis işlemine hız veren Hollandalılara, Avustralya, Almanya, Belçika, İngiltere, Malezya, Endonezya ve Yeni Zelanda'dan isimlerin olduğu yaklaşık 200 kişilik uzman ekip yardım etti. Yaklaşık 11 ay süren teşhis işlemlerinde şu ana kadar hayatların kaybeden 298 yolcudan 296'sının kimliği tespit edilebildi. Hollanda Güvenlik ve Adalet Bakanlığı, Hollanda vatandaşı olan iki kişinin teşhis edilemediğini bildirmesine karşın kimlik tespit çalışmalarının sona erdiğini açıkladı.
- Uçağı kim düşürdü ?
Hollanda'nın yakın tarihinde gördüğü en büyük facialardan biri olan kazanın sebebi ise tam anlamıyla açıklığa kavuşmuş değil. Kazanın ardından araştırma işini üstlenen Hollanda Güvenlik Araştırma Konseyi, şimdiye kadar bir tane geçici rapor hazırladı. Konseyin açıkladığı ön rapora göre uçak muhtemelen dışarıdan gelen bir nesneyle düşürüldü, dolayısıyla kazada pilotaj hatası söz konusu değil.
Ön raporda belirtilmemesine karşın uzmanlar, dışarıdan gelen bu nesnenin füze olma ihtimalinin oldukça yüksek olduğu görüşünü dile getiriyor.
Esas soru da burada ortaya çıkıyor: Peki düşüren kim? Kazada vatandaşlarını kaybeden ülkeler gayri resmi olarak uçağın Ukrayna'daki Rusya yanlısı ayrılıkçılar tarafından düşürüldüğünü dile getirmesine karşın, ayrılıkçılar ise bundan Ukrayna ordusunu suçluyor. Bu konuda nihai araştırma henüz sonuçlanmış değil. Güvenlik Konseyi'nin hazırladığı ve ilgili ülkelere gönderdiği nihai raporun yıl sonuna doğru açıklanması bekleniyor. Kimi medya organlarına göre nihai raporda uçağa isabet eden füzenin cinsi, nereden ve kim tarafından ateşlendiği gibi detaylar yer alacak.
- Kazanın sebebine ilişkin 4 senaryo
Hollanda'da Güvenlik Araştırma Konseyi'nin incelemelerine paralel savcılıkça yürütülen cezai soruşturma da devam ediyor.
Hükümetin, savcılığın henüz sonuçlanmayan soruşturmasına ilişkin meclise verdiği bilgiye göre uzmanlar uçağın düşme sebebi konusunda olası 4 senaryo üzerinde duruyor.
"Arıza, uçağın içinden olası terör saldırısı, karadan ya da havadan saldırı" şeklinde tanımlanan bu senaryolardan ilk ikisinin eldeki verilere göre düşük ihtimal olduğunu savunan uzmanların daha çok son iki seçenek üzerine yoğunlaştığı belirtiliyor.
Uçağın füzeyle düşürülüp düşürülmediğinin anlaşılması için araştırmanın kesin sonucunun beklenmesi gerektiğini her seferinde dile getiren Hollanda hükümeti, aynı zaman da ABD'den kazaya ilişkin daha fazla bilgi alma arzusunu da saklamıyor. Olay anına ilişkin ABD'nin elinde olduğu varsayılan uydu görüntülerinin kazanın sebebinin anlaşılması çabalarına önemli katkı sunması bekleniyor.
Kazanın nedenine ilişkin nihai raporların açıklanmasıyla birlikte belki de uzun yıllar sürecek bir yargılama dönemi başlayacak. Hollanda ve diğer ilgili ülkeler, bu yargılamanın yerel mahkemelerde görülmemesinden yana değil. Bu yüzden Hollanda, Malezya, Belçika ve Avustralya'yla birlikte BM Güvenlik Konseyi'ne başvurarak şüphelilerin yargılanması için uluslararası bir mahkeme kurulması talebinde bulundu.
İlgili ülkelerin uluslararası bir mahkeme istemelerinin en önemli sebebi, kazayla ilgili şüphelilerin yerel düzeyde yargılanmalarının zorluğundan kaynaklanıyor.
Ama BM Güvenlik Konseyi'nde ilgili ülkelerinin taleplerinin Rusya'nın vetosuna takılma oranı çok yüksek. Bu yüzden uzmanlar uluslararası mahkemenin kuruluşunun oldukça zor olduğu görüşünü dile getiriyor.
- Hollanda uçuş bölgesinin güvenli olmadığını biliyor muydu?
Uçak kazası son bir yıldır Hollanda siyasetinin en önemli gündem maddelerinden biri haline geldi. Muhalefet partileri zaman zaman hükümeti kazayla ilgili eleştirmekten geri durmuyor.
Mecliste birçok kez görüşülen konu hakkında muhalefet partileri, devletin ilgili birimlerini, uçak şirketlerini Ukrayna hava sahasının güvenliği konusunda yeterince bilgilendirmemekle suçluyor.
Muhalefet partilerine göre Hollanda'nın Ukrayna'da görev yapan bir diplomatı, uçak düşmeden önce bu ülke hava sahasının riskli olduğuna ilişkin bir raporu bakanlığa gönderdi ama bu rapor yeterince değerlendirilemedi.
Hollanda hükümeti, Dışişleri Bakanlığına gönderilen bu raporu kabul etmekle birlikte diplomatik teamüller gereği içeriğinin kamuoyuna açıklanmayacağını bildirmişti. Hükümet, uçak şirketlerinin, Ukrayna hava sahasının güvenli olmadığı konusunda önceden uyarılmadığını açıklamıştı.