Graham Bell'in aşkından sadece Türkiye haberdar! İşte 'alo' gerçeği

"Alo" sözcüğünün Graham Bell'in kız arkadaşı Allessandra Lolita Oswaldo'nun isminden geldiği iddiası sosyal medyada yayılmış kısa süre içinde yayılan hikaye Yalvaç Ural ve Sunay Akın gibi önemli isimler tarafından da anlatılmıştı. Ancak "Alo" sözcüğü Graham Bell'in kız arkadaşı Allessandra Lolita Oswaldo'nun isminin ilk harflerinden ortaya çıkmıştır önermesi tamamen hayal ürünü.

Öyküye göre Graham Bell telefonu ilk bulduğunda cihazı denemek için ilk bağlantıyı kız arkadaşı evine yapar ve genç kadın, Bell onu her aradığında telefona "Allessandra Lolita Oswaldo?" diye cevap verir. Zamanla bu isim "ALO" ya dönüşür.

GRAHAM BELL'İN AŞKINDAN YALNIZ TÜRKİYE HABERDAR

Allessandra Lolita Oswaldo ismiyle yabancı dillerde yapılan aramalar yukarıdaki hikayeyle ilişkilendirilebilecek herhangi bir sonuç vermiyor. Bell'in İskoç olduğu ve yaşamını İskoçya, İngiltere ve Amerika'da geçirdiği düşünülünce, İngilizce literatürde Allessandra Lolita Oswaldo'ya dair en azından birkaç satır bulunması gerektiği söylenebilir.

İDDİAYA EŞLİK EDEN FOTOĞRAFLAR BELL'İN EŞİNE AİT

İddianın yanı sıra kullanılan fotoğraflar Graham Bell'in eşi Mabel Gardiner Hubbard-Bell'e ait.

Çift, Bell'in kısa süre öğretmenlik yaptığı Boston'da bulunan Horace Mann School for the Deaf (Horace Mann İşitme Engelliler Okulu)'nda tanıştı. Yani, işitme engelliydi ve Bell'in telefonu eşine işitme duyusunu geri kazandırma amacıyla keşfettiği söylentisi internetten çok öncesine yazılı kaynaklara dayanıyor.

Hubbard ve Bell, telefonun patentinin alınmasından bir yıl sonra evlendiler. Fakat bu evlilik, Bell'in finansal durumunu güvenceye almaya uğraştığı uzun bir flört döneminin arkasından geldi. Babası telefona ilk yatırımı yapan iki isimden biri olan Mabel Bell, Bell Telephone Company (Bell Telefon Şirketi) hisselerinin %99'unun sahibiydi.

"HELLO"DAN "ALO"YA

Alo kelimesinin Türkçe'de kullanılan biçimi, Fransızların "hello"nun bir çeşitlemesi olarak kullandıkları "allo"dan fazlası değil. Bu sözcük dilimize 1909'da Posta Nezareti'nin telefonun dahiliyle Posta Telefon ve Telgraf Nezareti'ne dönüşmesi ve bir selamlama sözcüğü ihtiyacıyla girdi.

GRAHAM BELL VE THOMAS EDİSON REKABETİ

Telefonun keşfini takip eden yıllarda, selamlama sözcükleri rekabeti söz konusuydu. Gragam Bell, İngilizce bir ünlem olan "Ahoy!" un kullanılmasında ısrarcıyken Thomas Edison, Orta Çağ diyalektinde bir selamlama sözcüğü olan ve günümüzde de kullanılan "Hail!"in tahrif edilmiş bir biçimi olan "Hello!"dan yanaydı.

HİKAYEYİ YANLIŞ BİLENLER ARASINDA YALVAÇ URAL VE SUNAY AKIN DA VAR

Hikayeyi gerçek olarak kabul edenler arasında Yalvaç Ural ve Sunay Akın da var. Yalvaç Ural'ın 2012'de Milliyet'te yayımlanan bir yazısı ve Sunay Akın'ın İstanbul'da Bir Zürafa adlı kitabında geçen iddia da doğru değil. Her ikisinin de yazılarında iddiaya tarihi veya biyografik bir değer atfetmeyen kaynaklardan yararlanılmış.

Sunay Akın, öyküyü anekdot üslubuyla kaynak göstermeden anlatırken, Ural yazısında kaynak olarak Jean Bernard Pouy'un Haylazlar Kitabı'nı kullanıyor. Fakat söz konusu kitap, dahilerin yaşam öykülerinden gençlere ilginç ve ilham verici gelebilecek parçaların derlenmesiyle ortaya çıkmış bir çalışma ve herhangi bir tarihsel gerçeklik iddiasında bulunmuyor. (Teyit.org)