Uçak maceramız 1925’te başladı

İRFAN ÖZFATURA’NIN HABERİ

1925’te hayata geçirilen TOMTAŞ Alman Junkers firmasının halefi olarak kollarını sıvar. O yıllarda Almanlar Cihan Harbinden mağlup çıkınca uçak imal hakkından mahrum kalırlar (Versay Antlaşması). Onlar da mühendislerini Türkiye’ye yollar, bilgi ve birikimlerini bizimle paylaşırlar. Böylece sektörden kopmayacaktırlar. Kayseri fabrikasında Türk Hava Kuvvetlerinin ihtiyacı olan uçakları (ve motorları) üretmek üzere işe başlar, Eskişehir’de de bir bakım tesisi kurarlar.  

Türk’ün acelesi yoktur, büyüklerimiz ağırdan alır, biten fabrikayı üç sene sonra (6 Ekim 1928) resmen açar ve çift motorlu Junkers A-20 bombardıman uçaklarının montajına başlarlar.  
THK bu projeye de müdahil olur, Almanların elindeki hisseleri de satın alır (3 Mayıs 1928). Almanlar çekilince proje aksar, güzelim teşebbüs ölü doğar.

Fransa’da tahsil görüp yurda dönen Selahaddin Reşit (ALAN) Bey MMW-1 tipi eğitim uçağının prototipini tamamlar. 200 km/saat hıza ulaşabilen ve havada 2,5 saat kalabilen uçak bir ümittir ama birileri projeyi baltalar. 1932’ den sonra Amerikan Curtis-Wright grubuyla bir anlaşma imzalanır. Amerikalılar, öncelikle mal satmaya bakar, teknoloji paylaşmazlar. Ünlü pilot ve iş adamı Vecihi Hürkuş da kendi adıyla ürettiği uçaklara imza atar. Bu arada Nuri Demirağ adlı bir iş adamı tayyare üretme işine girer. Ancak hükûmet şirket merkezine (Beşiktaş Deniz Müzesi) ve Yeşilköy Hava Meydanı’na el koyar. Nuri Demirağ’ı baskı altına alırlar.

Rahmetli Özal’ın havacılığa karşı meyli vardır, nitekim Ankara’da kurulan Uzay Sanayi TAI ve Eskişehir’de kurulan motor fabrikası TEI çalışanları kendilerine güvenenleri mahcup etmez, gün gelir “sıfır hatayla” üretim yapar, Aselsan, Mikes, Havelsan tarafından üretilen, elektronik harp sistemleri ile donatırlar. Ancak bizim artık yerli bir markamız olmalı, Türk uçakları rakipleri ile yarışmalıdır.